Ο Άγιος Βλάσιος και οι Άγιοι πέντε Μάρτυρες
(Εκδόσεις ΝΑΜΑ, Αθήνα 2023, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 160
Στο παρουσιαζόμενο βιβλίο της κ. Βλασίας Μιχαηλίδου – Τριπολιτάκη, με τον τίτλο: «Αγίων Αντάμωση στη Σεβάστεια» και υπότιτλο: «Ο Άγιος Βλάσιος και οι Άγιοι πέντε Μάρτυρες», περιγράφεται το μαρτύριο και η μεταφορά λαρνάκων με τα σκηνώματα αγίων Μαρτύρων -του Αγίου Ευστράτιου και του Αγίου Ορέστη– προς ταφή στην πολίχνη Αράβρακα της σημερινής Αρμενίας. Η μεταφορά των αγίων λειψάνων από τη Σεβάστεια στα Αράβρακα ήταν, οπωσδήποτε, μια επικίνδυνη αποστολή, που γίνεται από τον τοπικό επίσκοπο Σεβάστειας Βλάσιο, τον οποίο είχε αφήσει εκτελεστή της διαθήκης του, ζητώντας να ενταφιαστεί μαζί με τους συμμάρτυρές του στην εν λόγω κατακόμβη στα Αράβρακα, ο επιφανής Δούκας Ευστράτιος, στον οποίο ανήκε το ένα από τα λείψανα των αγίων.
Ο άγιος επίσκοπος, με συνοδούς του τους Ευδόξιο και Ισίδωρο, ανέλαβαν τη δύσκολη αυτήν αποστολή. Για τους κινδύνους που καραδοκούσαν παντού και τους γνώριζαν πολύ καλά, οι συνοδοί του αγίου επισκόπου παρίσταναν τους εμπόρους. Αν οι αδυσώπητοι εθνικοί διώκτες τους ανακάλυπταν τα τίμια λείψανα, θα προσπαθούσαν πάση θυσία να τα καταστρέψουν καίγοντάς τα κι οι χριστιανοί θα έχαναν τους πνευματικούς των αυτούς θησαυρούς.
Στο πολύμοχθο και επικίνδυνο αυτό ταξίδι καταγράφονται σειρά επικίνδυνων ειδωλολατρικών λαών (Ίσαυροι κ.λπ.), που εμφανίζονταν στο διάβα τους, με κίνδυνο καταστροφής των αγίων λειψάνων που μετέφεραν, αν γίνονταν αντιληπτοί. Επίσης, καταγράφονται περιηγήσεις ποικίλες και ξεναγήσεις σε κατακόμβες των πρώτων χριστιανικών χρόνων, όπου εκκλησιάζονταν και τελούσαν οι χριστιανοί τα της πίστεώς τους σε καιρούς διωγμών και μάλιστα την κατακόμβη Αλιβάζορα και την υπόγεια πόλη της Μαλακωπής.
Το κέρδος, πάντως, που οι εκτελεστές της Διαθήκης θα αποκομίσουν από το ιερό αυτό ταξίδι, τις περιπέτειες και τους κινδύνους του, αλλά και τις γνώσεις με τις οποίες αυτό θα τους ανταμείψει, η συγγραφέας θα συνοψίσει, στο τέλος, στη άποψή της ότι τα ταξίδια σε κάνουν καλύτερο άνθρωπο, αποκτάς αυτοπεποίθηση, προσαρμόζεσαι στις δυσκολίες που προκύπτουν, ανακαλύπτεις άλλους τρόπους διαβίωσης, άλλες αξίες, λαμβάνεις τόσες πληροφορίες που μένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη σου, διευρύνεις τους ορίζοντές σου κι εμπλουτίζεις τη ζωή σου. Έτσι γίνεσαι πιο έξυπνος και δημιουργικός. Για να καταλήξει ότι είναι μεγάλο κέρδος για τον άνθρωπο να ζει χωρίς φοβίες, ελεύθερος να πορίζεται σε στράτες της ζωής και να νιώθει τον κόσμο με όλες του τις αισθήσεις.
Στο 2ο μέρος του βιβλίου γίνεται αναφορά και στο μαρτύριο του αγίου Βλασίου, στη λίμνη της Σεβάστειας, τον 4ο αιώνα (αρχές του 316), κατ’ εντολήν του επάρχου Αγρικόλα, αλλά και των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, των ακοίμητων εκείνων φρουρών και ισχυρών προστατών της Σεβάστειας και ολόκληρης της επαρχίας του Πόντου, μια παγωμένη νύχτα του 320 επί του ιδίου άρχοντος.
Ο τίτλος του βιβλίου «Αγίων Αντάμωση στη Σεβάστεια» έχει σχέση με την «αντάμωση» των πιστών με τους Αγίους τους μέσω των θεραπειών που δέχονταν από αυτούς και της συναίσθησης της παρουσίας τους στη ζωή τους, ενώ και σε άλλο σημείο παρακάτω η συγγραφέας δίνει και άλλη διάσταση της «αντάμωσης» αυτής στα δείπνα που οι χριστιανοί προσέφεραν υπέρ των κεκοιμημένων πιστών και Μαρτύρων, στα οποία μνημονεύονταν τα ονόματά τους και είχαν τον ίδιο μεταφυσικό χαρακτήρα. ήταν, δηλαδή, η «κοινωνία» των ζωντανών με τις ψυχές των νεκρών. Γιατί πίστευαν ότι τη στιγμή εκείνη παρευρισκόταν η ψυχή του Μάρτυρα κι ενωνόταν με τους οικείους του, στην πνευματική εκείνη συνεστίαση επί της κοινής τραπέζης. Αυτό αποτελεί μεγαλειώδη διδασκαλία της Εκκλησίας για την «κοινωνία» όλων όσων πιστεύουν στον Χριστό, την οποία δεν μπορεί να διασπάσει ούτε και αυτός ο θάνατος. Είναι, δηλαδή, και εδώ σαν να γίνεται ξανά η «αντάμωση» αυτή με τους Μάρτυρες της πίστεώς μας και το δείπνο αυτό, το δείπνο της αγάπης, αποτελεί «Αγίων αντάμωμα».
Στο βιβλίο παρακολουθούμε ένα πλουσιότατο λεξιλόγιο αναφοράς στην εποχή του διηγήματος, αρχαιοπρεπέστατα ονόματα, καλλιέπεια λόγου. Πρόκειται για μια ιστορία που διαβάζεται ευχάριστα και, μάλιστα, από νεότερα στην ηλικία άτομα, με πλούσια ηθικά και πνευματικά διδάγματα. Με ιστορίες από τον πρώτο χριστιανισμό, από τα μαρτύρια, τους εθνικούς και τους ειδωλολάτρες, την τέχνη της εποχής, τα συμπόσια πάνω στους τάφους των Μαρτύρων και τα πρώτα χριστιανικά σύμβολα και ήθη.
Επίσης, ευκαιρίας δοθείσης, ανάμεσα στις καθημερινές πράξεις και ηρωικές ενέργειες της ζωής, η συγγραφέας προσφέρει πολλαπλές γνώσεις, γεωγραφικές (για τον Άλυ, τον κοκκινόνερο ποταμό, την Καισάρεια και τα ανεμόδαρτα υψίπεδα της Καππαδοκίας, με τους παγωμένους αέρηδες, για την έρημο Σαχάρα και τα πανύψηλα βουνά του Ταύρου), θεολογικές (για τους ασκητές και τους μάρτυρες της Ορθοδοξίας), λαϊκής ιατρικής, λαϊκών φαρμάκων και θαυματουργικών θεραπειών (λόγω του αγίου θεράποντος Βλασίου) και ιστορικές (για τη Βιβλιοθήκη, τον Φάρο της Αλεξάνδρειας, τα νομίσματα της εποχής και την πολιτική οργάνωση γενικά).
Προς το τέλος του βιβλίου εισάγονται κεφάλαια φιλοσοφικής θεολογίας που επιχειρούν μιαν εύκολη επικοινωνία της νεανικής, κυρίως, σκέψης και της ακατασίγαστης δίψας της για αναζήτηση της σώζουσας αλήθειας, όπου, μετά την παράθεση, κάθε φορά, της φιλοσοφικής σκέψης πότε του ενός φιλοσόφου και διδασκάλου και πότε του άλλου (Πλωτίνου, Πάνταινου κ.λπ) ακολουθεί και η αντίστοιχη ορθή θεολογική από τη συγγραφέα αξιολόγηση και τοποθέτηση.
Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε τη συγγραφέα και θερμά την ευχαριστούμε και ευχόμαστε ο Θεός να της δίνει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά της.
www.ret-anadromes.blogspot.com
