Η έλλειψη εργατικού δυναμικού και το δυσθεώρητο κόστος παραγωγής είναι τα δύο μεγαλύτερα βαρίδια με τα οποία καλούνται να πορευτούν (ασθμαίνοντας και χωλαίνοντας) οι άνθρωποι του πρωτογενούς τομέα στην Κρήτη. Είναι χαρακτηριστικό πώς σχεδόν το 1/3 αλλοδαπών που απασχολούνταν στην κρητική γη μετανάστευσε σε άλλες χώρες (γειτονικές και μη), μέσα στην πανδημία, αναζητώντας κι εν τέλει βρίσκοντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Το κενό που άφησαν πίσω τους δεν αναπληρώθηκε ποτέ, αφού η απροθυμία γηγενών και δη νέων σε ηλικία να δουλέψουν σε χωράφια, ελαιώνες και αμπέλια γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη όσο περνούν τα χρόνια.
Την ίδια ώρα η ακρίβεια, που έχει απλωθεί σε όλες τις εκφάνσεις της (επαγγελματικής κι όχι μόνο) καθημερινότητάς (μας), επιφέρει σε πρώτη φάση αισθητή συρρίκνωση στα παραγόμενα προϊόντα (όπως λ.χ το γάλα) και στο ζωικό κεφάλαιο.
Με λειψά εργατικά χέρια οι καλλιέργειες απειλούνται με …αγρανάπαυση και ο πολύτιμος καρπός κινδυνεύει να βρεθεί στα αζήτητα (ενώ δεν έχουμε τέτοια πολυτέλεια), καθώς η χειμαζόμενη τοπική οικονομία πασχίζει να ανασυνταχθεί με κάθε τρόπο.
«Να επιδοτηθεί η εργασία»
«Το μεροκάματο στα αγροτικά επαγγέλματα είναι σκληρό και είναι φτηνό. Άρα, για να σηκωθεί είτε ο ντόπιος είτε ο αλλοδαπός για να δουλέψει πρέπει να πληρωθεί. Ο παραγωγός δεν μπορεί να δώσει πάνω από 35-40 ευρώ γιατί δεν βγαίνει. Αν όμως το κράτος συμπληρώσει 10-15 ευρώ ακόμα, το μεροκάματο βγαίνει μία χαρά. Και τότε θα σηκωθούν να δουλέψουν άπαντες. Θα βρεθούν εργατικά χέρια. Τα πράγματα είναι απλά» υπογραμμίζει ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης Πρίαμος Ιερωνυμάκης, παρατηρώντας επίσης: «Είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, το οποίο μεγαλώνει διότι δεν υιοθετείται η πρόταση που έχουμε καταθέσει: Να δοθεί επίδομα εργασίας και όχι επίδομα ανεργίας. Λύνεται κατευθείαν το πρόβλημα εάν δώσουν επίδομα εργασίας. Όταν υπάρχει ανεργία και ο άλλος δεν πάει να δουλέψει, υπάρχει πρόβλημα – το μεροκάματο είναι φτηνό. Άρα, η λύση μπορεί να επιτευχθεί όταν θα δίνει ο παραγωγός 35-40 ευρώ και το κράτος άλλα 10 ευρώ ενίσχυση. Απλά πράγματα. Αυτό το φωνάζουμε εδώ και χρόνια».
Ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ρεθύμνου Κώστας Νικολιδάκης σχολιάζει επ’ αυτού: «Έχουν φύγει στην Ευρώπη αρκετοί αλλοδαποί και πολύ φοβάμαι ότι θα φύγουν κι άλλοι. Πάγιο αίτημά μας είναι η επιδότηση της εργασίας σε όλους τους κλάδους. Εμείς θέλουμε να δουλέψουμε, άρα το κράτος πρέπει να επιδοτήσει την εργασία μας και όχι την ανεργία μας (όπως κάνει με επιδόματα της πείνας)».
Διατυπώνει ακόμη την άποψη ότι «Οι ντόπιοι, και ειδικά η νεολαία, με όλα αυτά που βλέπουν ότι γίνονται στους χώρους εργασίας και τις συνθήκες που επικρατούν, αποθαρρύνονται και δεν πάνε για δουλειά».
Ο Γιάννης Γλεντζάκης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ρεθύμνης και μέλος του ΔΣ του ΟΠΕΚΕΠΕ κάλεσε την κυβέρνηση «Να δει με ποιο τρόπο θα μπορέσουμε άμεσα να βρούμε περισσότερα εργατικά χέρια. Είναι ένα σοβαρό θέμα. Διότι, τη νέα σεζόν που έρχεται, ειδικά εδώ στην Κρήτη, θα υπάρχουν πάρα πολλές ελιές. Κι αν πάει καλά η ελαιοκομική περίοδος, δυστυχώς θα έχουμε προϊόν και δεν θα έχουμε εργάτες να μαζέψουν τις ελιές! Κι αυτοί οι λίγοι που θα είναι διαθέσιμοι (εργάτες), θα το εκμεταλλεύονται και θα φτάσουμε στο σημείο οι εργάτες να βγάζουν περισσότερα από τους εργοδότες».
Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζει και μας μεταφέρει ο κ. Γλεντζάκης «μετανάστες αλβανικής καταγωγής έχουν πάει στην Αγγλία και τη Γερμανία και άνθρωποι από Πακιστάν και Αφγανιστάν πήγαν επίσης σε άλλες χώρες, όπου τους παρέχονται κάποια άλλα πλεονεκτήματα. Κι όλα αυτά, ενώ ο πρωτογενής τομέας έχει ήδη τα σοβαρά προβλήματά του!».
Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ρεθύμνης διαπιστώνει μετά λύπης του ότι «Η νεολαία δυστυχώς είναι απρόθυμη να ασχοληθεί με τα αγροτικά. Ντόπιοι εργάτες δεν υπάρχουν, δυστυχώς. Βλέπεις σε χωριά με 500 και 600 κατοίκους ελάχιστα άτομα να ασχολούνται με τη γη».
Για ένα «τεράστιο πρόβλημα» κάνει λόγο και ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μυλοποτάμου Μανώλης Κουγιουμτζής. «Έχουν φύγει πολλοί αλλοδαποί κι έχουν πάει προς Ιταλία, άνθρωποι που απασχολούνταν στα πρόβατα και τις ελιές. Του χρόνου, επειδή όπως δείχνουν τα πράγματα, θα έχουμε μεγάλη βεντέμα στις ελιές, εάν δεν βρεθεί λύση θα μείνουν… αμάζευτες. Πρέπει να βρεθεί λύση να έρθουν αλλοδαποί στην Ελλάδα για εργάτες» προτείνει.
Στα ύψη η ακρίβεια …και η αβεβαιότητα
Ο κ. Γλεντζάκης απηύθυνε κι άλλο κάλεσμα προς την κυβέρνηση: «Πρέπει άμεσα να καταλάβει ότι υπάρχει πολύ σοβαρό πρόβλημα με το κόστος παραγωγής. Διότι, σε ένα με δύο μήνες θα υπάρχουν ελλείψεις σε προϊόντα: και στο γάλα και στο κρέας. Δεν υπάρχει περίπτωση να παράξει ο αγρότης με 40 ευρώ λίπασμα, με 20 ευρώ το φύραμα και 19 το καλαμπόκι! Θα υπάρχει τεράστιο πρόβλημα στον πρωτογενή τομέα» προειδοποιεί. «Όσο πιο νωρίς το καταλάβουν (οι αρμόδιοι) τόσο το καλύτερο. Θα έρθει ο χειμώνας και θα έχουμε τεράστιο πρόβλημα! Γι’ αυτό βλέπετε και υπάρχει τεράστια αύξηση στο κρέας, στο κοτόπουλο και το χοιρινό. Δεν μπορούν, πλέον, οι παραγωγοί να ανταπεξέλθουν. Εμείς πουλάμε το προϊόν μας και παίρνουμε μία επιταγή εξάμηνη και για να πάρουμε πρώτες ύλες πληρώνουμε τοις μετρητοίς. Είναι ένα τεράστιο κενό αυτό».
Ο κ. Ιερωνυμάκης έρχεται να προσθέσει: «Οι καλλιεργητικές δαπάνες ήδη έχουν εκτοξευθεί στα ύψη πάνω από δύο φορές. Είτε αυτό αφορά αγορές φαρμάκων, είτε λιπασμάτων, είτε ζωοτροφές. Αυτό σημαίνει ότι ο παραγωγικός ιστός καταρρέει. Χωρίς να έχουν παρθεί ουσιαστικά μέτρα, μόνο μέτρα… τρικ!» τονίζει ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης, φέρνοντας και παραδείγματα: «Υπάρχουν πράγματα που δεν τα έχει βάλει ο νους του ανθρώπου. Παράδειγμα: Μπουκάλια για να εμφιαλώσουμε κρασιά έχουν εξαφανιστεί. Υπάρχει πρόβλημα. Το εργοστάσιο στην Ουκρανία έχει κλείσει. Το κοντέινερ από Κίνα, για να ερχόταν στον Πειραιά είχε μία συγκεκριμένη τιμή: 1.400 ευρώ. Σήμερα, είναι 14.500 ευρώ! Η διαφορά είναι τεράστια! Όλη αυτή η διαφορά μετακυλίεται σε εμάς!».
Για τον «βραχνά» της ακρίβειας μίλησε και ο κ. Κουγιουμτζής: «Οι ζωοτροφές που είναι καθημερινή μας ανάγκη έχουν ανέβει στα ύψη. Τις ζωοτροφές τις χρειαζόμαστε. Δεν μπορείς ν’ αφήσεις τα πρόβατα να ψοφήσουν. Από 380 ευρώ ο τόνος είναι τώρα στα 550 ευρώ. Αμέσως – αμέσως 170 ευρώ πάνω ο τόνος. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα».
Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μυλοποτάμου θα σημειώσει χαρακτηριστικά: «Το μόνο σίγουρο είναι ότι παίρνουμε πιο λίγες ποσότητες. Λιπάσματα, για παράδειγμα, οι πιο πολλοί δεν έβαλαν. Οι κτηνοτρόφοι ταΐζουν τα ζωντανά τους ίσα – ίσα για να συντηρηθούν και να μην πεθάνουν από την πείνα. Και το γάλα είναι πιο λίγο και το αρνί. Όλα είναι μείον».
Στα διαρκώς αυξανόμενα έξοδα των ενασχολούμενων με τον πρωτογενή τομέα προστίθενται και τα καύσιμα, μια και όλοι χρησιμοποιούν καθημερινά τα οχήματά τους για τις δουλειές τους.
Τετ α τετ με τον υπουργό
Ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης Πρίαμος Ιερωνυμάκης το αμέσως επόμενο διάστημα, με την ιδιότητα και του αντιπροέδρου της ΚΕΟΣΟΕ (Κεντρική Οργάνωση Οινοποιητικών Ενώσεων Ελλάδας) αναμένεται να συναντηθεί με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιώργο Γεωργαντά.
Ο ίδιος σταχυολόγησε την ατζέντα με τα ζητήματα που θα θέσει στον κ. Γεωργαντά: «Έχει πάθει τεράστια ζημιά ο αμπελώνας και ο ελαιώνας στο νησί. Υπάρχει τριπλασιασμός δαπανών σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα λόγω της απόστασης. Το δασικό δεν έχει λυθεί κι ενδέχεται να έχουμε πρόβλημα στις επιδοτήσεις. Επιπλέον, είναι και τα αγροτικά χρέη που έχουν πάει σε ξένα funds. Με το πετρέλαιο υπάρχει ασάφεια για το τί θα γίνει στον αγροτικό κόσμο, ούτε καν στο 50αρικο που δίνουν τώρα δεν μας έβαλαν. Κι εκεί είμαστε εκτός. Με το αγροτικό ρεύμα έγινε μία τρύπα στο νερό. Χρειάζονται ουσιαστικά μέτρα και όχι εξαγγελίες χωρίς νόημα» κατέληξε ο κ. Ιερωνυμάκης.
