Γενικά
Οι ξηροί καρποί, ένα αγαπημένο τρόφιμο, είναι από τα πλέον υγιεινά διατροφικά μέσα του ανθρώπου, εδώ και αιώνες. Αυτό το τόσο καλό τρόφιμο, ήταν βασικό στοιχείο στη διατροφή του ανθρώπου από τις απαρχές της ιστορίας. Από την προϊστορική εποχή, μέχρι τους αρχαίους πολιτισμούς και από τις μεσαιωνικές καλλιέργειες, μέχρι την σημερινή εποχή που εκτίθενται στα ράφια των καταστημάτων τροφίμων, κατείχαν και κατέχουν σημαντική θέση στην κατανάλωση τροφίμων.
Στην ουσία οι ξηροί καρποί ήταν ένα από τα πρώτα εύκολα τρόφιμα που ανακαλύφθηκαν από τους ανθρώπους. Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι μπορούσαν χωρίς δυσκολία, να μεταφέρονται από τόπο σε τόπο και φυσικά η δυνατότητα να διατηρούνται αποθηκευμένα για μήνες και επομένως τα καθιέρωσαν ως τον πιο πολύτιμο διατροφικό σύμμαχο του ανθρώπου, εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Οι ξηροί καρποί κατά την αρχαιότητα
Υπάρχουν πολλές αναφορές στους ξηρούς καρπούς κατά την αρχαιότητα, συγκεκριμένα οι Έλληνες και Ρωμαίοι έτρεφαν μεγάλη αγάπη στο καρύδι, το οποίο θεωρούσαν ως τροφή των Θεών, το πρωτοκαλλιέργησαν δε οι αρχαίοι Έλληνες, πιστεύοντας πως ο Δίας κατανάλωνε τα καρύδια για να αποκτήσει περισσότερη δύναμη και σοφία.
Λόγω της νοστιμιάς και της τραγανής υφής των, εξασφάλισαν μια σημαντική θέση στα τραπέζια των μεγάλων εορτών και θρησκευτικών τελετουργιών. Το καρύδι συνδέθηκε με την γονιμότητα και αναγέννηση, αντανακλώντας οφέλη, τόσο στον βιολογικό κύκλο του ανθρώπου, όσο και στο φυτικό βασίλειο.
Επίσης οι ξηροί καρποί αποτέλεσαν διατροφικό στήριγμα και των ανθρώπων της Μέσης Ανατολής, οι οποίοι σύμφωνα με ιστορικές πηγές, έτρωγαν γλυκά αμύγδαλα. Μάλιστα οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που έφτιαξαν ζαχαρωμένα αμύγδαλα και συχνά τα προσέφεραν ως γαμήλια δώρα, γιατί πίστευαν ότι συμβόλιζαν τη γονιμότητα, κάτι σχετικό με τα σημερινά κουφέτα.
Τα μοναστήρια έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στην καλλιέργεια και διατήρηση των ξηρών καρπών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των σε όλη την Ευρώπη.
Από τα αμύγδαλα μετά την άλεση των, παράγεται γάλα το λεγόμενο «γάλα αμυγδάλου», ένα σημαντικό ρόφημα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο(καθαρτικό, θεραπεία της δυσπεψίας), σε πολλούς λαούς της Ευρώπης και της μέσης Μέσης Ανατολής.
Η περίοδος της Αναγέννησης γνώρισε ένα ανθηρό εμπόριο εξωτικών ξηρών καρπών, με εξερευνητές όπως ο Μάρκο Πόλο, να μυούν τους Ευρωπαίους στα σπάνια για την εποχή, φιστίκια και κάσιους.
Στα χρόνια της νεώτερης εποχής, με τον εκσυχρονισμό της βιομηχανίας.
και των μηχανημάτων, ο άνθρωπος ήλθε πιο κοντά στη κατανάλωση των επεξεργασμένων ξηρών καρπών, διότι προσφέρουν πολλά στην υγεία.
Κάποιοι από τους ξηρούς καρπούς της αρχαιότητας
– Αμύγδαλο ή αμυγδάλη
Ο άγριος πρόγονος του αμύγδαλου, έχει ιστορία χιλιάδων ετών, ήταν μία από τις κύριες τροφές των ανθρώπων. Στους Έλληνες και τους Πέρσες αναφέρεται σαφώς ως εδώδιμο από τον 6ο αιώνα π.χ και μια περιοχή που ήταν διάσημη για τα αμύγδαλα της ήταν η Θάσος, με την ονομασία «Θάσια κάρυα». Η διασημότερη όμως περιοχή, ήταν η Νάξος με τα πιο νόστιμα αμύγδαλα της εποχής. Τα αμύγδαλα προσφέρονταν κυρίως στα συμπόσια. Ήταν διάσημα και στην αρτοποιία όπου συμμετείχαν στην παρασκευή γλυκών.
– Σταφίδα ή ασταφής
Οι σταφίδες ήταν αγαπητές στους αρχαίους Έλληνες, πιο πολύ και από τα φρέσκα σταφύλια. Η δυνατότητα να συντηρηθούν όλο το χρόνο,τις κατανάλωναν περισσότερο το χειμώνα απευθείας ή ως παρασκευασμένο γλυκό.
– Ξηρό σύκο ή ισχάς
Το ξηρό σύκο μαζί με τις σταφίδες ήταν πιο αγαπητά και από τα φρέσκα αντίστοιχα. Η ξήρανση όπως και των σταφίδων γινότανε στον ήλιο. Στην αρχαία Ελλάδα κατατάσσονταν στα είδη πρώτης ανάγκης, σε τέτοιο βαθμό που αντικαθιστούσε ακόμα και το ψωμί. Ήταν ιδανική τροφή για ναυτικούς ταξιδιώτες, στρατιώτες, αθλητές, όπως η ελιά και οι σταφίδες.
– Καρύδι ή κάρυον
Τρωγόταν ως συμπλήρωμα κατά την οινοποσία και συμμετείχε και αυτό σε γλυκά αρτοποιήματα.
– Κάστανο ή κασταναικόν
Το σημερινό κάστανο το κατανάλωναν όχι απευθείας, αλλά ψημένο στη χόβολη.
– Φουντούκι ή κάρυον περσικόν
Στην Ελλάδα πέρασε από την περιοχή του Πόντου της Μικράς Ασίας, όπου καλλιεργείτο, όπως μας γνώρισε ο Διοσκουρίδης που αποκαλούσε τα φουντούκια «Ποντιακά κάρυα». Τα κατανάλωναν επίσης κατά την οινοποσία.
Πηγές
-Wikipedia
– Συγγ. Ανδρέα Χάρου
