Το ναυάγιο της επιχειρούμενης σύμπραξης του ΠΑΣΟΚ με το Ποτάμι προσφέρεται για να αντλήσουμε καίρια συμπεράσματα. Και τα δύο κόμματα αναλώθηκαν σε ατέρμονες συζητήσεις, χωρίς να μπορέσουν να ξεπεράσουν τα εμπόδια που βρίσκονταν μπροστά τους. Έτσι έδωσαν μάχη χαρακωμάτων, αποφεύγοντας να απαντήσουν εξ αρχής σε κρίσιμα ερωτήματα. Μάλιστα, επιδόθηκαν σε μια προσπάθεια συγκάλυψης των ουσιαστικών διαφορών τους, αλλά και σε έναν αγώνα εντυπώσεων.
Καταλυτικό ρόλο, βέβαια, έπαιξε η επιμονή των ηγεσιών τους στην προώθηση των προσωπικών στρατηγικών. Γεννηματά και Θεοδωράκης επιδιώκοντας την αρχηγία, επένδυσαν σε εκείνα που ο καθένας θεωρούσε πλεονεκτήματά του. Προτάσσοντάς τα ήταν αδύνατον να βρεθεί μια φόρμουλα. Οι αλληλοσυγκρουόμενες επιδιώξεις τους ενείχαν το σπέρμα της αποτυχίας. Ως εκ τούτου, η δημιουργία νέου φορέα αυτοϋπονομεύτηκε.
Επιβαρυντικά λειτούργησαν και οι διαμετρικά αντίθετες προσεγγίσεις τους. Δεν διαφωνούσαν μόνο στα οργανωτικά θέματα αλλά και στην ουσία της πολιτικής. Το βασικότερο ήταν ότι δεν διαμόρφωσαν κοινό τόπο ως προς τον χαρακτήρα του εγχειρήματος. Το ΠΑΣΟΚ ήθελε ένα ομοσπονδιακό σχήμα της Κεντροαριστεράς, κάνοντας λόγο για αναλογική εκπροσώπηση στα όργανα. Αντιθέτως, το Ποτάμι υποστήριζε την ανάγκη δημιουργίας νέου πολιτικού φορέα, του αποκαλούμενου Κέντρου.
Η δυστοκία τους να βρεθεί ενιαία γραμμή πλεύσης εμφανίστηκε και σε άλλα εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα, όπως εκείνο της διακυβέρνησης της χώρας. Η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ζητούσε να υιοθετηθεί εκ των προτέρων η θέση της για κυβέρνηση εθνικής συνεννόησης με τη συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο επικεφαλής του Ποταμιού το απέκλειε κατηγορηματικά. Τα προαπαιτούμενα και τα υστερόγραφα της κάθε πλευράς ήταν φυσικό να καταστήσουν ατελέσφορη την όλη διαδικασία. Κι αυτό διότι η επιδιωκόμενη συμπαράταξη εδραζόταν σε λογικές συγκόλλησης ετερόκλητων σχηματισμών, πολιτικών και θέσεων. Εύλογα, λοιπόν, η πρωτοβουλία αποδείχθηκε θνησιγενής.
Το βέβαιο, πάντως, είναι πως ο ενδιάμεσος χώρος δεν θα ανασυσταθεί με συγκερασμούς και μεσοβέζικες λύσεις. Ούτε με αταίριαστα ζευγάρια. Πρωτίστως δεν μπορεί να στηριχθεί στις δυνάμεις του παλαιοκομματισμού και του λαϊκισμού. Η τοξικότητά τους αντιστρατεύεται την αναγκαιότητα νέας πολιτικής έκφρασης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ έχουν καταλάβει συγκεκριμένα ζωτικά εδάφη της Κεντροαριστεράς και της Κεντροδεξιάς. Το κενό που αφήνουν, ωστόσο, δεν καλύπτεται από ένα αναπαλαιωμένο ΠΑΣΟΚ ή από το άνυδρο Ποτάμι. Η συγχώνευση των δύο δεν αποτελεί λύση, όταν μάλιστα επιχειρείται σε θολό πολιτικό πλαίσιο. Άλλωστε η απήχηση και εμβέλειά τους είναι χαμηλές, ενώ υπάρχει ένα υπολογίσιμο πολιτικό ακροατήριο που αποστρέφεται τους μονομάχους του νέου δικομματισμού.
Το έλλειμμα πολιτικής και ηγεσίας καθιστά ζητούμενο τον αποκαλούμενο τρίτο πόλο. Υπόσταση θα αποκτήσει μόνο όταν ενσαρκώσει καθαρές θέσεις και προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό της χώρας, αναδεικνύοντας νέες δυνάμεις επί σκηνής. Μέχρι τότε η διάσπαρτη Κεντροαριστερά θα διαβαίνει την έρημο.
* Ο Γιώργος Πανταγιάς είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας POLITY A.E.
