Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η Μονή Αρκαδίου μας εμπνέει και μας ενθουσιάζει όλους του Κρήτες και όλους τους Έλληνες, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το σημερινό θέμα μου δεν είναι το νόημα και την ακτινοβολία του ιστορικού μοναστηριού, δεν θα σας μιλήσω σήμερα για την εθελοθυσία.
Άλλο είναι το ζήτημα που εμένα με απασχολεί, και έχω όντως περιέργεια να μάθω. Ποιος είναι ο εμπνευστής ή ο δημιουργός της Ι. Μονής Αρκαδίου; Ποιος είναι εκείνος ο εμπνευσμένος άνθρωπος του οποίου το πνεύμα μπόρεσε να συλλάβει αυτό το υπέροχο αρχιτεκτονικό σχέδιο; Με ποιους συνεργάστηκε για να υλοποιήσει αυτή την υπέροχη αναγεννησιακή πρόσοψη, της οποίας νομίζω δεν υπάρχει όμοιά της σ’ ολόκληρη την Κρήτη;
Ουδείς, από ότι γνωρίζω δεν μπορεί να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Ερευνώντας μια πληθώρα βιβλίων και εργασιών που έχουν δημοσιευθεί σχετικά, παρατηρούμε ότι πολλοί και διάφοροι συγγραφείς, ενώ έχουν ερευνήσει και περιγράψει ακόμη και τις πιο μικρές λεπτομέρειες της Μονής Αρκαδίου ουδόλως ενδιαφέρονται για το όνομα του δημιουργού της. Ουδείς ερωτά, ουδείς ενδιαφέρεται, ουδείς αναρωτιέται. «Άκρα του τάφου σιωπή» και «πέπλο μυστηρίου» καλύπτει αυτό το κεφάλαιο.
Όμως εγώ δεν παραιτούμαι και εξακολουθώ να ερευνώ. Συνεχίζοντας λοιπόν την έρευνα διαβάζω στην Βικιπαίδεια: «Η πρώτη ολοκληρωμένη φρουριακή μορφή της Μονής Αρκαδίου δημιουργήθηκε την τελευταία περίοδο της Βενετοκρατίας (1210 -1645). Το σημαντικότερο μέρος της είναι ο κεντρικός δίκλιτος ναός, το Καθολικόν, που είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (το βόρειο κλίτος) και στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη (το νότιο κλίτος), που περιβάλλεται από πολύ παχύ αυλότοιχο εντός του οποίου υφίστανται διάφορα βοηθητικά οικήματα. Σύμφωνα με επιγραφή του κωδωνοστασίου ο δίκλιτος ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα ανηγέρθη το 1587. Αποτελεί επομένως έργο της εποχής της βενετικής κυριαρχίας στο νησί, όπως φαίνεται καθαρά από πληθώρα στοιχείων της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής που μπορεί να εντοπίσει ο επισκέπτης.»
Ώστε έτσι λοιπόν! Είναι έργο της εποχής της Βενετοκρατίας! Μήπως ο δημιουργός ήταν Βενετός; Όχι βέβαια! Είναι αδύνατο να διανοηθεί ένας Βενετός, ένας Καθολικός, να οικοδομήσει έναν ορθόδοξο ναό. Άρα θα πρέπει να ήταν κάποιος Κρητικός, κάποιος δικός μας, και μάλιστα θα πρέπει να είχε μπόλικα λεφτά για να μπορεί να φτιάξει όλες αυτές τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες και τα στολίδια τα οποία φέρνουν μια ευφορία και μια ανάταση πρωτόγνωρη στον επισκέπτη αλλά και μια διάθεση για ενόραση και στοχασμό.
Όπως έχω αφήσει να εννοηθεί, εγώ ήδη γνωρίζω ποιος είναι ο άνθρωπος, εκείνος ο ξεχωριστός, ο οποίος εμπνεύστηκε, ονειρεύτηκε και εκπλήρωσε το όνειρο της κατασκευής της Μονής Αρκαδίου. Δεν θα ήθελα όμως να αποκαλύψω το όνομά του προς το παρόν. Γιατί να το κάνω άλλωστε αφού διαπιστώνω ότι ουδείς ενδιαφέρεται να το μάθει; Δικαιότερο είναι να μείνουν όλοι βυθισμένοι στην άγνοια.
Ο εμπνευστής και δημιουργός της Μονής Αρκαδίου -άλλωστε- δεν έχει ανάγκη προβολής. Ούτε και θα τον συγκινούσε μια «ξερή» αναφορά στο όνομά του. Σε άλλα μέρη, στην Ιταλία ας πούμε όπου πρόσφατα αποκαλύφθηκαν τρία πορτραίτα του, ζωγραφισμένα από τον σπουδαίο αναγεννησιακό Paolo Veroneze, ο κόσμος σκύβει με θαυμασμό στο βαθύ, στοχαστικό του βλέμμα και την έμφυτη σεμνότητά του, συνυφασμένη με την αξιοσύνη και την πίστη του στα πιο υψηλά ανθρώπινα ιδανικά.
Επιτρέψτε μου όμως να μην επεκταθώ περισσότερο, προς το παρόν τουλάχιστον.
* Ο Μανόλης Καλλέργης είναι γιατρός
