Βιβλιοεπισημάνσεις
Του ΧΑΡΗ ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗ*
Και σήμερα οι «Βιβλιοεπισημάνσεις» είναι πιστές στο ραντεβού τους, για πέμπτο συνεχή μήνα, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Μάη. Όπως πάντα περιέχουν τρεις εκδόσεις, οι δύο από τις οποίες αφορούν περισσότερο το Ρέθυμνο. Η τρίτη αφορά περισσότερο το Ηράκλειο, αλλά θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για το τι θα πρέπει να κάνουμε προκειμένου να μάθουμε κάποια πράγματα για την ιστορία και της δικής μας πόλης. Δεν παραλείπονται τα συνηθισμένα τέσσερα σχόλια, από τα οποία τα δύο αφορούν το μέλλον της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου, το τρίτο ένα πολύ φρέσκο βιβλίο για τον κρητικό άγιο των σπηλαίων (κυκλοφόρησε μόλις προχτές!) και το τέταρτο ένα επίσης πρόσφατα κυκλοφορήσαν κόμικ με θέμα την ιστορία της Κρήτης.
Ως προς την πρόταση τον προηγούμενο μήνα για επίσκεψη στο Μουσείο Τυπογραφίας, ανταποκρίθηκαν μόλις έξι άτομα, που αποδείχτηκαν ότι ήταν τελικά πέντε! Έτσι δεν έκανα καν πρόταση να ανοίξει το Μουσείο για μια τόσο ολιγάριθμη παρέα, όταν μάλιστα την προηγούμενη ημέρα είχαν πραγματοποιηθεί τα εγκαίνια της νέας πτέρυγας, με συμμετοχή εκατοντάδων Χανιωτών, οι οποίοι και αποκόμισαν άριστες εντυπώσεις.
Ακολουθώντας το τυπικό του σχολικού έτους, ο δημιουργός των «Βιβλιοεπισημάνσεων», εκπαιδευτικός και ο ίδιος, θα διακόψει για τις καλοκαιρινές του διακοπές. Γι’ αυτό και σας εύχεται καλό καλοκαίρι και εις το επανιδείν (ή καλύτερα στο επαναδιαβάζειν) τον Σεπτέμβριο!
Συλλογικό έργο, Ο Μίτος της Αριάδνης. Ξετυλίγοντας την ιστορία της πόλης του Ηρακλείου, Ηράκλειο 2000, εκδόσεις Μύστις
Κρατάω στα χέρια μου ένα βιβλίο «ηρακλειώτικο» και ζηλεύω που το Ρέθυμνο δεν διαθέτει τίποτα αντίστοιχο. Δεν ξέρω αν φταίει γι’ αυτό η κουλτούρα μη συνεργασίας που έχουμε αναπτύξει εδώ. Είναι πιθανόν και στο Ηράκλειο να συνέβαινε κάτι τέτοιο και ότι για να ξεπεραστεί χρειάστηκε η ριζοσπαστική παρέμβαση της νεολαίας. Πρόκειται για την Ομάδα Νέων της «Ηράκλειας Πρωτοβουλίας», μια νεανική παρέα με ιστορία -ούτε λίγο ούτε πολύ- 21 χρόνων, που λειτουργεί στα πλαίσια της ομώνυμης δημοτικής ομάδας.
Τον χειμώνα του 1996-97 λοιπόν οι νέοι αυτοί ζήτησαν τη βοήθεια των μεγαλύτερων προκειμένου να μάθουν περισσότερα πράγματα για την ιστορία της πόλης τους. Απευθύνθηκαν γι’ αυτό στον αείμνηστο Στυλιανό Αλεξίου, ο οποίος τους κατάρτισε ένα κατάλογο με 13 υποψήφιους ομιλητές, ειδήμονες όλους στο είδος τους. Από αυτούς μπόρεσαν να δώσουν διαλέξεις ανά εβδομάδα οι 11, ο ένας από αυτούς μάλιστα διπλή. Πριν από κάθε διάλεξη πραγματοποιούνταν προσφώνηση από κάποιον σημαντικό άνθρωπο των γραμμάτων.
Το ξεκίνημα είχε γίνει με τον Γιάννη Σακελλαράκη, μετά από προσφώνηση του Μανόλη Βασιλάκη, με θέμα «Η ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου στην προϊστορική εποχή». Ακολούθησε ο Νικόλαος Φαράκλας, προσφωνούμενος από την Εύα Γραμματικάκη, με θέμα «Η μεγάλη πόλις της Κνωσού στην πρώτη προχριστιανική χιλιετία». Τρίτος στη σειρά μίλησε ο Δημήτρης Τσουγκαράκης, προσφωνούμενος από τη Στέλλα Παπαδάκη-Όκλαντ, με θέμα «Κρήτη και Ηράκλειο στη βυζαντινή και αραβική περίοδο». Ακολούθησε ο Νίκος Παναγιωτάκης, προσφωνούμενος από τον Θεοχάρη Δετοράκη, με θέμα «Οι αναμνήσεις ενός Κρητικού πρόσφυγα από το Χάνδακα του πρώτου μισού του 17ου αιώνα». Στη συνέχεια μίλησε η Στέλλα Παπαδάκη-Όκλαντ, προσφωνούμενη από τον Μανόλη Καρέλλη, με θέμα «Ο Χάνδακας κέντρο ανανέωσης και ακτινοβολίας της βυζαντινής καλλιτεχνικής παράδοσης». Έκτη στη σειρά είχε μιλήσει η Χρυσούλα Τζομπανάκη, προσφωνούμενη από την Χριστίνα Σπυράκη, με θέμα «Κάστρο-Χάνδακας: τα τείχη». Ακολούθησε αμέσως μετά η Λιάνα Χανιωτάκη-Σταρίδα, με την ίδια προσφωνήτρια, με θέμα «Κάστρο-Χάνδακας: η πόλη». Σειρά είχε η Μάρθα Αποσκίτου-Αλεξίου, προσφωνούμενη από τη Σοφία Κανάκη, με θέμα «Ο Κρητικός Πόλεμος του Μαρίνου Τζάνε Μπουνιαλή». Η επόμενη διάλεξη δόθηκε από τον Θεοχάρη Δετοράκη, προσφωνούμενο από τον Στυλιανό Αλεξίου, με θέμα «Η πόλις του Ηρακλείου κατά την περίοδο των μεγάλων επαναστάσεων της Κρήτης». Ακολούθησε ο Θεοχάρης Δετοράκης και πάλι, με θέμα «Εικόνες καθημερινής ζωής στο Ηράκλειο του 19ου αιώνα». Τον «μίτο της Αριάδνης» πήρε στη συνέχεια στα χέρια του ο Νίκος Ανδριώτης, προσφωνούμενος από τη Βάσω Δανέζη-Λαμπρινού, με θέμα «Η άφιξη και εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Κρήτη και ειδικότερα στο Ηράκλειο». Ο κύκλος έκλεισε με τον Γιάννη Περτσελάκη, προσφωνούμενο από τον Αλέξη Καλοκαιρινό, με θέμα «Ηράκλειο: χάος με χάρη».
Τα κείμενα όλων των παραπάνω ομιλιών μαζί με τις αντίστοιχες προσφωνήσεις αποτέλεσαν το περιεχόμενο ενός σημαντικού για την ιστορία του Ηρακλείου βιβλίου, το οποίο κυκλοφορεί ήδη σε δεύτερη έκδοση. Ο τόμος αυτός σε συνδυασμό με τον παλιότερο «Η πόλη του Ηρακλείου και ο Νομός της» αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη για τους πνευματικούς ανθρώπους της γειτονικής πόλης.
Στο Ρέθυμνο όπως όλοι ξέρουμε δεν υπάρχει κουλτούρα συνεργασίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το αντίστοιχο βιβλίο στο Ρέθυμνο με εκείνο για «Το Ηράκλειο και το Νομό του», αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας σημαντικότατων ανθρώπων των γραμμάτων (Στέργιος Σπανάκης, Νίκος Σταυρινίδης, Ελευθέριος Πλατάκης κ.ά.), στο Ρέθυμνο αποτέλεσε έργο ενός και μόνου ανδρός, με ανάλογο της συλλογικότητας του τόμου αποτέλεσμα. Όμως και στο Ρέθυμνο υπάρχουν ειδήμονες, και όχι μόνο για τις περιόδους που αδρομερώς θίχτηκαν στις διαλέξεις της διπλανής μας πόλης, αλλά και για υποπεριόδους. Αν λοιπόν υπάρξει ενδιαφέρον από κάποιον φορέα, τον Δήμο, την ΙΛΕΡ ή οποιονδήποτε άλλο, συμβατικό ή μη, θα μπορούσα να κάνω μια ολοκληρωμένη πρόταση, που να περιλαμβάνει περισσότερους από τριάντα συμπολίτες-ερευνητές. Ώστε να ξεκινήσει κάποτε να συντίθεται από τις μικροϊστορίες το παζλ της ιστορίας και του Ρεθύμνου.
ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ: Νομαρχία Ηρακλείου, Το Ηράκλειον και ο Νομός του, Αθήνα 1971.
Μιχάλης Αντωνογιαννάκης, Ο Βρύσινας. Το βουνό του Ρεθέμνους. Τοπογραφική, Γεωγραφική, Ιστορική, Κοινωνική και Λαογραφική θεώρηση, Αθήνα 2010
Ο Μιχάλης Αντωνογιαννάκης, που αρέσκεται να χρησιμοποιεί τα φιλολογικά ψευδώνυμα «Βρυσιναίος» και «Σελλιανός», μας είχε εκπλήξει ευχάριστα το έτος 1998 με το βιβλίο «Θύμησες», που αφορούσε το χωριό καταγωγής του Σελλί. Μας είχε εντυπωσιάσει η αίσθηση και γνώση που είχε για τον χώρο, όχι μόνο του Σελλιού αλλά και παράπλευρων εγκαταλελειμμένων οικισμών και του όρους Βρύσινας συνολικά. Την ίδια εικόνα είχαμε αποκομίσει με την εμπεριστατωμένη εισήγηση που είχε κάνει στο Συνέδριο «Τα Κρητικά Τοπωνύμια» για τα τοπωνύμια της κτηματικής περιφέρειας του Σελλιού αλλά και το 2003 με τη δημοσίευση στο περιοδικό «Νέα Χριστιανική Κρήτη» της μελέτης του για τα χριστιανικά τοπωνύμια της αγροτικής περιφέρειας του Βρύσινα.
Με την έκδοση του παρουσιαζόμενου σήμερα βιβλίου μάθαμε ότι η τελευταία εκείνη μελέτη προετοίμαζε μια συνολικότερη για τον Βρύσινα, μελέτη τοπογραφική και γεωγραφική καταρχήν, αλλά και ιστορική, κοινωνική και λαογραφική. Πρόκειται για ένα ογκώδη τόμο 635 σελίδων, που απαρτίζεται από τρία τμήματα. Το πρώτο τμήμα αναφέρεται στο βουνό Βρύσινας ιστορικά, από την αυγή του πολιτισμού (Ιερό Κορυφής Βρύσινα) μέχρι και τον 20ο αιώνα. Στο τμήμα αυτό παρατίθενται επίσης πληθυσμιακά στοιχεία και στοιχεία εκκλησιαστικής ιστορίας.
Στο δεύτερο τμήμα του βιβλίου εξετάζονται οι οικισμοί του Βρύσινα αναλυτικά. Πρόκειται για 63 συνολικά οικισμούς: χωριά, μετόχια αλλά και οικισμοί εγκαταλελειμμένοι σήμερα. Έτσι εκτός από τα 27 σημερινά χωριά, εξετάζονται και άλλοι 13 εγκαταλελειμμένοι προ δεκαετιών ή και αιώνων οικισμοί αλλά και 17 εγκαταλελειμμένα σήμερα μετόχια. Εξετάζονται επίσης οι μονές της περιοχής, από την περίοδο της Βενετοκρατίας μέχρι σήμερα.
Το τρίτο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στις κοινωνίες των οικισμών του Βρύσινα, από την Β’ Βυζαντινή περίοδο και εντεύθεν. Εξετάζονται τα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά, οι οικογένειες των ευγενών αλλά και ο λαός, οι ιδιοκτησίες, η δικαιοσύνη η φορολογία, η κοινωνική πρόνοια. Τα ίδια και πρόσθετα χαρακτηριστικά εξετάζονται για την περίοδο της Οθωμανικής Κατοχής αλλά και για τη νεότερη περίοδο, φθάνοντας μέχρι και το δεύτερο τέταρτο του 20ου αιώνα.
Στο επίμετρο του βιβλίου παρατίθενται εκλογικοί κατάλογοι του Δήμου Βρυσιναίων, αριθμητικά και ποιοτικά δεδομένα των χριστιανικών τοπωνυμίων της περιοχής, το απαραίτητο γλωσσάριο και εκτενής βιβλιογραφία.
Πρόκειται για ένα έργο ζωής του συγγραφέα, για μια περιοχή μάλιστα με ελάχιστη βιβλιογραφία και αρχειακές πηγές. Δεν μπορούμε λοιπόν παρά να περιμένουμε και νέες εκπλήξεις από τον σεμνό ερευνητή και ιστορικό τοπογράφο Μιχάλη Αντωνογιαννάκη. Προσωπικά, εκτός από αυτές και από το να τον γνώριζα, θα επιθυμούσα, όπως και πολλοί άλλοι πιστεύω, να περιηγούμουν με τη βοήθειά του σε όσα από τα τμήματα της ανθρωπογεωγραφικής ενότητας του Βρύσινα που περιγράφει ήταν δυνατόν.
ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ: Αντωνογιαννάκης Μ. (Σελλιανός), Θύμησες, Αθήνα 1998.
Νέα Χριστιανική Κρήτη
Η «Νέα Χριστιανική Κρήτη» καταγράφει ήδη μια πορεία τριών περιόδων, που καθορίζονται από τους τρεις επισκόπους Ρεθύμνης που υπήρξαν ουσιαστικά οι εκδότες της (Θεόδωρος, Άνθιμος, Ευγένιος) και από 33 συνολικά τόμους. Ο πρόσφατα εκδοθείς είναι ο τρίτος της τρίτης περιόδου και απαρτίζεται από 366 σελίδες. Είναι αφιερωμένος στα εκατόχρονα από την Ένωση της Κρήτης με την ελεύθερη Ελλάδα.
Ο τόμος περιλαμβάνει εισηγήσεις σε εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Ρέθυμνο, στο Ηράκλειο και στο Μελιδόνι για να τιμήσουν το ιστορικό αυτό γεγονός. Οι πέντε πρώτες από αυτές είναι του Μιχάλη Τρούλη και αναφέρονται στον επίσκοπο Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Διονύσιο Καστρινογιαννάκη, στην πορεία της Εκκλησίας της Κρήτης από την Μεγάλη Κρητική Επανάσταση μέχρι την Ένωση, στο Αρκάδι ως φάρο πολιτισμού, στον αγιογράφο Ιωάννη Σταθάκη και σε ιστορικές προσωπικότητες του Μελιδονιού.
Ακολουθούν τέσσερις ακόμα εισηγήσεις, εκτενείς αυτή τη φορά. Ο Γιάννης Γρυντάκης παραθέτει την εισήγησή του με θέμα «Μελιδόνι και Αυτονομία», ο Μανόλης Δρακάκης τη δική του με θέμα «Νομικά κείμενα της πορείας προς την Ένωση», ο Μανόλης Πεπονάκης τις «Αρμοδιότητες των ιεροδικείων της Κρήτης στην περίοδο της Κρητικής Πολιτείας» και ο Μάνος Περάκης μια εισήγηση 80 σελίδων με θέμα «Πληθυσμός και οικονομικές δραστηριότητες στον Μυλοπόταμο από την επανάσταση του 1821 μέχρι τον Μεσοπόλεμο». Η τελευταία αυτή εισήγηση είναι πολύ υψηλού επιπέδου και αναφέρεται στην ανταπόκριση του Μυλοποτάμου στους οικονομικούς μετασχηματισμούς που συντελέστηκαν στον ένα και πλέον αιώνα από το τέλος της επανάστασης του 1821 μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εξίσου υψηλού επιπέδου είναι και η πρώτη μελέτη του Παραρτήματος. Έχει εκπονηθεί από τον αρχιτέκτονα Νίκο Παπαγιαννάκο και έχει θέμα «Ρέθυμνο: νέα θεώρηση του μνημειακού παραλιακού μετώπου». Ακολουθούν μελέτες του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη με θέμα «Εκκλησίες και Μονές και συνοικίες της πόλης του Ρεθύμνου κατά την Ενετοκρατία, αναφερόμενες στα κατάστιχα των Νοταρίων», της Δέσποινας Αθανασιάδου-Στεφανουδάκη με θέμα «Κήρυγμα και παιδαγωγία του ποιμένα και του ποιμνίου, κατά τον Κρητικό ιεροκήρυκα Νείλο-Ναθαναήλ Μπέρτο» και του Μανόλη Βουρλιότη με θέμα «Οι πρώιμες αφηγηματικές πηγές για την επανάσταση του 1821 στην Κρήτη».
Η «Νέα Χριστιανική Κρήτη» μαζί με τα «Κρητολογικά Γράμματα» συναπαρτίζουν σήμερα το σημαντικότερο τμήμα των κρητολογικών περιοδικών εκδόσεων. Διαπνέεται από φιλελεύθερο πνεύμα, αφού μάλιστα επιτρέπει τη δημοσίευση και κειμένων που δεν είναι γραμμένα στο πολυτονικό σύστημα. Όπως πάντα όμως υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Η σημαντικότερη θα ήταν η σύσταση μιας συντακτικής επιτροπής, που όπως παλιότερα θα αναβάθμιζε το επίπεδο της έκδοσης και θα απέτρεπε τη δημοσίευση κάποιων άρθρων με ελλιπή βιβλιογραφία ή και με άγνοια αυτής. Το περιμένουμε λοιπόν και αυτό από τον επόμενο, τον 34ο τόμο.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Περιοδικό Κρητολογικά Γράμματα, υπό έκδοση ο 23ος και 24ος τόμος, με αφιερώματα στις εκδηλώσεις της ΙΛΕΡ για τα εκατοντάχρονα της Ένωσης.
Κανένας δεν περισσεύει από πουθενά!
Παραθέτω απόσπασμα επιστολής μου στον Τύπο σχετικής με το θέμα της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου.
«…Προσωπικά δέχτηκα στις 6 Απριλίου τηλεφωνική πρόταση συμμετοχής μου στο Εφορευτικό της Συμβούλιο …αρχικά αποδέχτηκα την πρότασή του, μέχρις ότου μετά από ερωτήσεις μου διαπίστωσα με έκπληξη ότι από το σχεδιαζόμενο Συμβούλιο θα απουσίαζαν σημαντικοί για το Ρέθυμνο και την ιστορία της Βιβλιοθήκης του άνθρωποι, όπως ο επί 35 χρόνια διευθυντής της Γιάννης Παπιομύτογλου, ο γνωστός ανά το πανελλήνιο στον τομέα των βιβλιοθηκών… Μιχάλης Τζεκάκης και ο επίσης γνωστός Κρητολόγος ερευνητής, συλλέκτης και ευεργέτης της Γιώργος Εκκεκάκης. Όταν σε ερώτησή μου για την απουσία τους έλαβα την απάντηση ότι ο πρώτος έχει αποκλειστεί από τον προτεινόμενο ως Πρόεδρο, επιφυλάχτηκα για την απάντησή μου, την οποία φρόντισα να δώσω το πρωί της επόμενης ημέρας εγγράφως. Όπως αντιλαμβάνεστε η απάντησή μου στην πρόταση αυτή ήταν τελικά αρνητική. Δήλωσα όμως ότι θα ήταν θετική και τιμητική για το πρόσωπό μου μόνο εφόσον ως Πρόεδρος προτείνονταν ένας από τους παραπάνω ή και από τους πανελληνίου διαμετρήματος Αλέξη Πολίτη και Ελένη Κωβαίου….».
Ο καθένας θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του…
«…Τα ίδια επανέλαβα σε άλλο πολιτικό παράγοντα που επικοινώνησε μαζί μου μετά από λίγες ώρες προκειμένου να με μεταπείσει. Του τόνισα ότι στα 57 μου χρόνια δεν έχω συνηθίσει να συνεργάζομαι με άτομα που αποκλείουν άλλους ανθρώπους, και μάλιστα εγνωσμένου κύρους και προσφοράς. Του τόνισα επίσης ότι με τη συγκεκριμένη επιλογή καθαγιάζονται τα έργα και οι ημέρες ανθρώπων που οδήγησαν σε οπισθοδρόμηση τελικά τη Βιβλιοθήκη, απορρίπτοντας προτάσεις όπως του Future Library που έχει απογειώσει τις άλλες βιβλιοθήκες της Κρήτης (Βικελαία Ηρακλείου, Χανίων και Αγίου Νικολάου) ή που απέρριψαν την πρόταση Ρεθυμνίων εθελοντών για ανάληψη μέρους του φυλακτικού έργου, ώστε να υποστηριχθεί το ολίγιστο προσωπικό της και η Βιβλιοθήκη να ανοίγει σε ώρες που πραγματικά έχει τη δυνατότητα να την επισκεφθεί το ρεθεμνιώτικο κοινό. Τέλος του επέστησα την προσοχή στην πιθανότητα… μετά τα σχεδιαζόμενα θριαμβικά εγκαίνια του νέου κτηρίου, αυτό να απομείνει στην πραγματικότητα κενό κέλυφος και αμέσως μετά η Βιβλιοθήκη να καταλήξει να απορροφηθεί από τη γειτονική του Πανεπιστημίου. Ο καθένας μας θα πρέπει λοιπόν να αναλάβει τις ευθύνες του, τόσο γιατί ο τόπος μας είναι πολύ μικρός για να τις αποκρύψουμε όσο και επειδή είμαστε τόσο λίγοι που κανένας μας δεν περισσεύει από πουθενά».
Ίσως να είναι λογικό, όμως για μένα δεν ήταν αναμενόμενο ότι δεν υπήρξε απάντηση στην επιστολή μου και στις επιστολές άλλων τριών Ρεθεμνιωτών από κανέναν από τους θιγόμενους. Συμβαίνει φαίνεται ένα από τα δύο: είτε κανένας δεν αισθάνεται να θίγεται είτε ισχύει το διαχρονικό «η σιωπή μου εις απάντησίν σου»…
Στα βήματα του Οσίου Ιωάννη του Ερημίτη
Το είπε και το έκανε. Στα 80 του χρόνια ο Αντώνης Πλυμάκης κυκλοφόρησε το 23ο βιβλίο του. Μετά τις μνημειώδεις εκδόσεις «Κούμοι, μιτάτα και βοσκοί στα Λευκά Όρη και στον Ψηλορείτη» (2008) και «Μνήμες Σαμαριάς. Το φαράγγι και οι άνθρωποί του στο πέρασμα των αιώνων» (2010) ήρθε η σειρά του βιβλίου «Στα βήματα του Οσίου Ιωάννη του Ερημίτη». Δεν είναι απλά και μόνο ένα θεολογικό βιβλίο, όπως φαντάζεται κανείς, είναι και βιβλίο τοπογραφίας, λαογραφίας, ιστορίας, σπηλαιολογίας, ακόμα και βιβλίο τέχνης. Καταγράφει όλα τα γνωστά (και άγνωστα…) στοιχεία για τον Όσιο και τους συν αυτώ 98 Θεοφόρους Πατέρες, τις εκκλησίες και τα ξωκλήσια τους, το μοναστήρι τους (Καθολικό) και τα ασκητικά σπήλαιά τους. Έχει έκταση 224 σελίδων, περιέχει 300 φωτογραφίες, 23 χάρτες και 6 σχέδια και προλογίζεται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στους ερημίτες «που έζησαν με ταπείνωση στα σπήλαια, τα λαγούμια και τα κακοτράχαλα γκρεμνά της αγιοτόκου Κρήτης…». Αξίζουν συγχαρητήρια στον συγγραφέα, από τον οποίο περιμένουμε με ενδιαφέρον και το επόμενό του βιβλίο για τη ζωή στα μεταπολεμικά Χανιά.
Η ιστορία της Κρήτης σε κόμιξ
Σε ποιους θεούς πίστευαν οι Μινωίτες; Ποιο ήταν το «κρητικό παράδοξο»; Σε ποιες ιστορικές περιόδους οι Κρήτες υπήρξαν πειρατές; Πώς ένας τυφλός Δόγης «έβλεπε» τις ευκαιρίες και δεν τις άφηνε αναξιοποίητες; Ποιος «έπαιρνε το λαούτο του κι εσιγανοπερπάτει»; Πόσες ψυχές βρήκε ο Κιοπρουλής μπαίνοντας στον συνθηκολογημένο Χάνδακα, μετά από πολιορκία 21 χρόνων; Πότε γράφτηκε το κείμενο που ανέφερε «Εμείς δε βρίσκουμε αλλού τη σωτηρία μας παρά στα όπλα μας», το 1830 ή το 2015; Ποιο είναι «το φάρμακο της Κρήτης», ο δίκταμος ή η τσικουδιά; Γιατί ο κρητικός αγριόγατος δεν συμπαθεί τους παπαράτσι;
Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματά σας θα απαντηθούν διαβάζοντας και απολαμβάνοντας την «Ιστορία της Κρήτης σε κόμιξ» του Π. Γιάκα. Αν ντρέπεστε να το πάρετε για σας, πείτε στο βιβλιοπωλείο ότι το θέλετε για τα παιδιά, για τα εγγόνια ή για τα ανίψια σας. Πείτε επίσης ότι προτιμάτε να το τυλίξετε μόνοι, για να γράψετε με την ησυχία σας στην πρώτη σελίδα. Να είστε σίγουροι ότι ο βιβλιοπώλης δεν θα σας πιστέψει, γιατί πριν μπείτε στο μαγαζί του το διάβαζε κρυφά κι εκείνος…
* Ο Χάρης Στρατιδάκης είναι σχολικός σύμβουλος-συγγραφέας