Έτος 1958 στο Ρέθυμνο. Η χρονιά που η γενιά μου τέλειωσε το Γυμνάσιο. Ανάμεσα στους απόφοιτους ήταν ο Γιώργος ο Σχοινάς και ο Γιώργος Σημαντήρας. Μιλώντας για τον άγνωστο στο σύγχρονο Ρέθυμνο συμμαθητή του ο Γ. Σχοινάς λέγει:
«Οι σχέσεις μας ξεκινούν από την 1η τάξη του Γυμνασίου Αρρένων Ρεθύμνης. Κρατήθηκαν στενές σ’ όλο το Γυμνάσιο. Ο πατέρας του, Μιχάλης, είχε κατάστημα ξυλείας και οικοδομικών υλικών στην Αρκαδίου. Ο Γιώργος ήταν από τους πρώτους στην τάξη. Ιδιαίτερα ευφυής, επιμελής, επίμονος, αποφασιστικός. Διάβαζε λίγο και απέδιδε πολύ. Έχασε τη μητέρα του πολύ νωρίς και αυτό ίσως είχε επηρεάσει το χαρακτήρα του. Τον ένιωθες κλειστό και κάπως απόμακρο. Ήταν αψίθυμος, ανυποχώρητος. Είχε μεγάλη μυϊκή δύναμη. Δεν ήταν εύκολο να τα βάζεις μαζί του.
Το 1959, συνεχίζει ο Γ. Σχοινάς, πετύχαμε στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Μετσοβίου τρεις από την τάξη μας. Ο Γιώργος ο Σημαντήρας, ο Μιχάλης ο Μαραγκάκης κι εγώ. Η φιλία μας συνεχίστηκε. Άριστος και στο Πολυτεχνείο. Ένας από τους πρώτους της σειράς. Να σημειωθεί ότι ο Γ. Σημαντήρας εκτός από τις επίπονες τότε, σπουδές του Πολυτεχνείου, δούλευε από το δεύτερο έτος. Ο πατέρας του είχε φύγει και οι οικονομικές του δυσκολίες ήταν ανυπέρβλητες. Πήραμε πτυχίο κι οι δυο μας τον Ιούλιο του 1964, χωρίς ούτε μία μέρα καθυστέρηση».
Μετά το Στρατό ο Γ. Σχοινάς ήλθε πίσω στο Ρέθυμνο και ανέπτυξε τη γνωστή δραστηριότητα στον επαγγελματικό, επιχειρηματικό και ευρύτερο κοινωνικό χώρο. Δραστηριότητα που τον ανέδειξε σε ένα από τους πιο σοβαρούς, και ευυπόληπτους συμπολίτες μας. Ο έτερος φίλος όμως, ο Γ. Σημαντήρας, παρέμεινε στην Αθήνα. Έκανε οικογένεια και σταδιοδρόμησε ως πολιτικός μηχανικός. Οι συμμαθητές του στο Ρέθυμνο χάσαμε την επαφή μαζί του. Μόνο ο αχώριστος φίλος του, ο Σχοινάς, τον έβλεπε σαν πήγαινε στην Αθήνα.
Πριν από λίγες μέρες κάποιος συμμαθητής, εκείνων των «μυθικών», τώρα πια, χρόνων, μου, είπε ότι ο Γ. Σημαντήρας πέθανε. Το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να βρω το Γ. Σχοινά, τον κολλητό, για να σιγουρευτώ. «Ναι μου λέει πέθανε ο Γιώργης. Πήγα στο ξόδι του. Ξέρεις, άφησε μεγάλο έργο πίσω του ο συμμαθητής μας. Τιμήθηκε, όπως του έπρεπε».
Τα τελευταία λόγια του Γιώργη του Σχοινά, τσίμπησαν την περιέργειά μου. Πήγα σπίτι κι άρχισα την εξερεύνηση στο λαβύρινθο του διαδικτύου για τον άγνωστο συμμαθητή μου. Έμεινα έκπληκτος. Μακριά από τη μακαριότητα της επαρχιώτικής μας αυταρέσκειας, ο Σημαντήρας άφησε βαθύ αποτύπωμα διεθνούς αναγνώρισης στα μεγαλύτερα τεχνικά επιτεύγματα του καιρού μας. Τα έχασα! Αυτό που διάβαζα ξεπερνούσε και το πιο τολμηρό σενάριο. Και δεν σφύριζε τόσο καιρό τίποτα, ο μπαγάσας; Αναρωτήθηκα.
Από τις πολυάριθμες αναφορές που συνάντησα ξεχωρίζω τις ακόλουθες:
1. Ρεπορτάζ στο portal χρηματοοικονομικών ειδήσεων: www.euro2day.gr με τον τίτλο: «Γ. Σημαντήρας, ο μηχανικός που σφράγισε σχεδόν όλα τα μεγάλα έργα στην Ελλάδα», όπου χαρακτηριστικά, όπου ανάμεσα στα άλλα λίαν επαινετικά, αναφέρεται: «Το όνομα του μηχανικού Γ. Σημαντήρα που σφράγισε μερικά από τα μεγαλύτερα έργα που έχουν εκτελεστεί στην Ελλάδα τον τελευταίο μισό αιώνα και που πέθανε πρόσφατα, αποκτά μία από τις σήραγγες της Αττικής Οδού».
2. Η ιστοσελίδα: www.ellinismos.gr (Βιογραφίες Συγχρόνων Ελλήνων) αφιερώνει λεπτομερές Βιογραφικό. Αναφέρονται ονομαστικά όλα τα μεγάλα έργα στα οποία είχε επιστατήσει, καθώς και οι τεχνικές κατασκευαστικές τεχνικές εταιρείες στις οποίες είχε συμμετάσχει ως ανώτατο διευθυντικό στέλεχος. Ωσαύτως δίδονται ορισμένες πληροφορίες για την οικογένειά του στο Ρέθυμνο: Τον πατέρα του Μιχάλη, τη μητέρα του Ευαγγελία το γένος Σκαρτσιλάκη, τα αδέλφια του Τίτο και Ελένη και τα ονόματα των παιδιών του Γιώργου: Ευαγγελία και Μιχάλη.
3. Δημοσίευμα για τα παγκοσμίως πέντε κορυφαία τεχνικά έργα που βραβεύτηκαν το 2019 (https://www.insider.gr/ aytokinito/ellada/109165/olympia-odos), από το οποίο πληροφορούμαστε ότι:
«Ο αυτοκινητόδρομος «Ολυμπία Οδός» είναι ανάμεσα στα παγκοσμίως πέντε κορυφαία έργα που επέλεξε η Αμερικανική Εταιρεία Πολιτικών Μηχανικών (American Societyof Civil Engineers-OCEA» στην Ουάσιγκτον στις 14 Μαρτίου 2019, για το Μέγα Βραβείο του «εξοχότερου επιτεύγματος έργου πολιτικού μηχανικού -Outstanding civilengineering achievement – ASCE=. Τα 5 αυτά μεγίστης σημασίας έργα επιλέχθηκαν από μία λίστα 100 υποψηφιοτήτων, που σχετίζονται με το σύνολο του φάσματος των έργων Πολιτικού Μηχανικού. Αξιοσημείωτο είναι επίσης είναι ότι η Ολυμπία Οδός είναι το μοναδικό έργο ευρωπαϊκής χώρας, πλην Αμερικής, που απέσπασε τη συγκεκριμένη διάκριση.
Κατά κοινή ομολογία, σ’ αυτό το τιτάνιο έργο, που από την άποψη της σημασίας του τοποθετείται δίπλα στη Γέφυρα Ρίου Αντίρριου, πρωταγωνιστικό ρόλο διεδραμάτισε ο ημέτερος Γιώργος Σημαντήρας!!!
4. Το αφιέρωμα του Ενημερωτικού Δελτίου του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (αρ. τεύχους 176, 2011 με τον τίτλο ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΣΦΡΑΓΙΣΑΝ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Από το τελευταίο αυτό αφιέρωμα, μεταφέρω εδώ χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
«H δεκαετία του ’60 σηματοδότησε για τη μεταπολεμική Ελλάδα την αρχή του σχεδιασμού έργων που θα αποτελούσαν την ατμομηχανή για να οδηγήσουν τη χώρα στην οικονομική ανάπτυξη. … Είναι η εποχή της γοργής ανάπτυξης της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας, γεγονός που δημιουργεί την ανάγκη εκπόνησης μεγάλης κλίμακας κυκλοφοριακής μελέτης για την Αθήνα και τα προάστια. …Το τότε Υπουργείο Δημοσίων Έργων αναθέτει την Κυκλοφοριακή Μελέτη του Λεκανοπεδίου στον Αμερικανό Συγκοινωνιολόγο WilburSmith και το επιτελείο του. …Για την εκπόνηση της μελέτης εργάσθηκαν και πολλοί επιφανείς σήμερα Έλληνες …Για να τιμηθούν οι πρωτοπόροι των μεγάλων αυτών έργων, επελέγησαν …στελέχη που έχουν συνδέσει την επαγγελματική τους υπόσταση µε τα τρία μεγάλα έργα συγκοινωνιακής υποδομής, που δημιούργησαν µια νέα πραγματικότητα για τις μεταφορές στην Ελλάδα: Τον κ. Λεωνίδα Κίκηρα για την κατασκευή του Αττικού Μετρό, τον κ. Γεώργιο Σημαντήρα για την κατασκευή της Αττικής Οδού και τον κ. Jean Paul Teyssandier για την κατασκευή της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου. Το ∆.Σ. του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ) στη συνεδρίασή του της 19ης Απριλίου 2011 αποφάσισε ομόφωνα τη τιμητική αναγνώριση της προσφοράς τους …Προβάλλουμε και αναδεικνύουμε έτσι τρία πρωτοποριακά για τη χώρα µας και τιμούμε τους ανθρώπους που αφιέρωσαν μεγάλο µέρος της καριέρας τους σε αυτά…».
Σημ. Μ. Τζεκ.: Ούτε λίγο ούτε πολύ το όνομα του Σημαντήρα συνδέεται άμεσα με τα δύο από τα τρία μεγάλα έργα που αξιολογεί η Ε.Ε.: την Αττική Οδό και το Μετρό και μπαίνει ισότιμα δίπλα στο όνομα του Γάλλου Μηχανικού που κατασκεύασε τη γέφυρα Ρίου-Αντίρριου!!
Στη συνέχεια το εν λόγω κείμενο εστιάζει στο Γιώργο Σημαντήρα αναφέροντας:
«Ο Γεώργιος Σηµαντήρας, έχει την τύχη να ανήκει στη γενιά εκείνη των μηχανικών που «έχτισαν» τις υποδομές της σύγχρονης Ελλάδας. Ένας άνθρωπος δημιουργικός και τολμηρός, λάτρης της κατασκευής, που δεν δίστασε να αναλάβει και να φέρει σε πέρας σπουδαία και απαιτητικά έργα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Στο πρόσωπό του βλέπουμε την ουσία του «μηχανικού» έτσι όπως την αντιλαμβάνεται στο ξεκίνημά του κάθε φιλόδοξος νεαρός μηχανικός. Η επαγγελματική του πορεία ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60, εποχή μεγάλης κατασκευαστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, και συνεχίζεται ακούραστα. Ο κατάλογος είναι μακρύς, καθώς περιλαμβάνει έργα για λογαριασμό της ∆ΕΗ κα του Δημοσίου (υδροηλεκτρικά έργα, φράγμα Πηνειού, Μόρνου και Ευήνου, αποστραγγιστικά και αρδευτικά έργα, λιγνιτωρυχεία Μεγαλόπολης, σήραγγες κ.α.) το σύνολο σχεδόν των έργων της ισχυρής τότε Ε∆ΟΚ ΕΤΕΡ, καθώς και μεγάλα έργα υποδομής στις αναπτυσσόμενες χώρες Νιγηρία και Λιβύη (κατασκευή εθνικών οδών και αυτοκινητοδρόμων, κατασκευή σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, έργα ανάπτυξης ερηµωδών εκτάσεων, μονάδες βιολογικού καθαρισμού, εργοστάσια κλπ). Χάρη στην τεράστια εμπειρία και τεχνογνωσία στην κατασκευή μεγάλων έργων, ο Γεώργιος Σηµαντήρας συμμετείχε στο Συμβούλιο Διοίκησης της Κοινοπραξίας Έργων Πολιτικού Μηχανικού της Αττικό Μετρό Α.Ε. για τη μελέτη και κατασκευή των γραμμών 2 και 3, ενώ το 2001 ανέλαβε Γενικός Διευθυντής της Κοινοπραξίας ΑΕΓΕΚ-ΑΚΤΩΡ-SELI-J&P ΑΒΑΞ που κατασκεύασε την επέκταση της Γραμμή 3.
»Όμως, το Έργο που σφράγισε τη σταδιοδρομία του Γεωργίου Σημαντήρα είναι η Αττική Οδός. Το μεγάλο αυτό οδικό έργο που διασχίζει απ’ άκρου σ’ άκρο την Αττική, που αποτελεί σήμερα τη ραχοκοκαλιά του οδικού δικτύου της Αθήνας, το έργο που άνοιξε το δρόμο και έθεσε τις βάσεις για το μέλλον των αυτοκινητοδρόμων στην ελληνική επικράτεια, χρωστά πολλά στον Γεώργιο Σημαντήρα, ο οποίος ως διευθυντής έργου της Κοινοπραξίας «Αττική Οδός», αφιέρωσε 10 και πλέον χρόνια στη μελέτη, την κατασκευή της και τη βαριά συντήρησή της. Ο σύγχρονος αυτοκινητόδρομος, χάρη στις πρωτοποριακές μεθόδους που εφαρμόσθηκαν για την υλοποίησή του, συνιστά ένα κατασκευαστικό επίτευγμά για τον Ελληνικό κατασκευαστικό κλάδο και την Κοινοπραξία «Αττική Οδός», την οποία συγκρότησαν οι μεγαλύτερες κατασκευαστικές επιχειρήσεις της χώρας µας.
»Ο Γεώργιος Σηµαντήρας, ακάματος και πολυμήχανος, είναι σήμερα ως Διευθυντής Έργου επικεφαλής της Κοινοπραξίας κατασκευής της Ολυµπίας Οδού, συνεχίζοντας να βάζει την ιδιαίτερη σφραγίδα του σε έργα υποδομής μοναδικά για την Ελλάδα, πάντα στις επάλξεις της δημιουργίας και της εξέλιξης».
5. Η μαρτυρία της εταιρείας: Αττική Οδός ΑΕ
Επικοινωνήσαμε με την ΑΕ Αττική Οδός και της ζητήσαμε να μας στείλει φωτογραφία της σήραγγας που φέρει το όνομά του. Η Διευθύντρια του Τμήματος Επικοινωνίας της ΑΕ Αττικής Οδού, κ. Άννα Πετρίδου ανταποκρίθηκε πρόθυμα και μας έστειλε την παραπάνω φωτογραφία με τα ακόλουθα συγκινητικά λόγια:
«Ο Γιώργος Σημαντήρας και για όλους εμάς στην «Αττική Οδό Α.Ε.», και την εταιρεία λειτουργίας «Αττικές Διαδρομές A.E.», ήταν πραγματικά μία μορφή που θα θυμόμαστε, ένας άνθρωπος ακέραιος, περήφανος, αγαπητός μα πάνω απ’ όλα ένας σπουδαίος καθοδηγητής, ο οποίος προσέφερε απλόχερα τις γνώσεις του στους νέους».
Οργή και Περηφάνια
Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω ένιωσα από τη μια μεριά μεγάλη χαρά και περηφάνια για τις επιτυχίες του συμμαθητή μας, μα και μεγάλη οργή από την άλλη. Θυμήθηκα το ξεκίνημα της γενιάς μου στην κατοχική Ελλάδα. Τη μεγάλη φτώχεια. Τα συσσίτια που μας πρόσφερε η διεθνής φιλανθρωπία. Το κούρεμα από τον μπάτο, με την ψιλή μηχανή φυσικά για να μη μας πιάνουν οι ψείρες και οι κόνιδες. Τα μπαλωμένα ρούχα και τα ξυπόλητα πόδια πολλών συμμαθητών μου.
Μέσα από αυτή τη γενιά ξεκίνησε κι ο Γιώργης ο Σημαντήρας για να γίνει ο μεγάλος πρωτομάστορας των σύγχρονων τεχνικών έργων. Τα θυμούμαι όλα αυτά, χαίρομαι μα και οργίζομαι: Γιατί, του κερατά, αυτή η χώρα με το φοβερό ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει να είναι η σήμερα μίζερη, χρεωκοπημένη, βαθειά διχασμένη, αφερέγγυα και ανυπόληπτη σ’ εχθρούς και φίλους; Γιατί να αλληλομισούνται οι πολιτικοί της και να ξεκατινιάζονται στα τηλεοπτικά παράθυρα;
Γιατί; Γιατί; Γιατί, ρε Γιώργο Σημαντήρα; Γιατί, Πατρίδα αγαπημένη;
(Θερμές ευχαριστίες οφείλονται στο Γ. Σχοινά και στο Φώτο Ρέθυμνο για την ευγενική τους βοήθεια)
* Ο Μιχάλης Τζεκάκης είναι πρώην διευθυντής της Δημόσιας και της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου
