Της ΕΦΗΣ ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑ – ΚΛΩΝΤΖΑ
Αγαπημένα μας παιδιά,
Πρώτα απ’ όλα ευχή μου είναι να είστε καλά μαζί με τα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής σας!
Τον τελευταίο καιρό βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις που έχουν αλλάξει εντελώς την καθημερινότητά μας σε όλες τις εκφάνσεις της. Δε θα σας κουράσω με περισσότερη ανάλυση πάνω στο θέμα, γιατί ήδη βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από τόσες πληροφορίες, έγκυρες και μη. Στόχος μου άλλωστε δεν είναι να σας πληροφορήσω – δεν είμαι ειδική. Απλώς ένιωσα την ανάγκη μέσα από κάποιο κανάλι επικοινωνίας να μιλήσω σε σας τους εφήβους, που, λόγω της ιδιότητάς μου ως εκπαιδευτικού και ψυχολόγου, αλλά και ως μητέρας παιδιών στην ηλικία σας, συμβαίνει να γνωρίζω αρκετά καλά.
Άφησα λίγο τον χρόνο να καταλαγιάσει τις πρώτες μου εντυπώσεις και να ξεδιαλύνει τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου, για να μπορώ να σας γράψω συγκροτημένα, με ηρεμία και νηφαλιότητα. Το ίδιο, φαντάζομαι, συμβαίνει λίγο πολύ σε όλους μας. Μετά το αρχικό «σοκ», το ξάφνιασμα, την έκπληξη από τα αναπάντεχα κακά νέα, προσπαθούμε όλοι να ανασυντάξουμε τις δυνάμεις μας, να επιστρατεύσουμε τις αντοχές, τις αντιστάσεις μας. Θα το έχετε αντιληφθεί, άλλωστε, ότι σε περιόδους κρίσης, όπως η τωρινή, επιφορτιζόμαστε με περισσότερο άγχος από το σύνηθες που έτσι κι αλλιώς κουβαλάμε στην καθημερινότητά μας, χωρίς μάλιστα να το καταλαβαίνουμε. Αυτή είναι η άμυνα του οργανισμού μας, με την οποία μας έχει προικίσει η φύση, προκειμένου να είμαστε σε ετοιμότητα να αντιμετωπίζουμε καθετί άγνωστο και εν δυνάμει απειλητικό.
Το άγχος ενδέχεται να επηρεάσει διάφορες όψεις της συμπεριφοράς μας. Άλλοτε εκφράζεται ως ευσυγκινησία, θυμός, κλάμα, ευερεθιστότητα, άλλοτε πάλι μεταμφιέζεται σε σωματικές ενοχλήσεις, αλλαγές στον ύπνο, στις διατροφικές μας συνήθειες κ.α. Κάθε άνθρωπος, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και την ψυχική ανθεκτικότητά του, αντιμετωπίζει τις διάφορες ψυχοπιεστικές καταστάσεις με ξεχωριστό τρόπο. Σε μέτριο επίπεδο το άγχος δεν είναι ανησυχητικό -εφόσον βέβαια μας επιτρέπει να είμαστε λειτουργικοί και δε μας αποδιοργανώνει- ειδικά στην αρχή μιας κρίσιμης κατάστασης που προσπαθούμε να προσαρμοστούμε και να αντεπεξέλθουμε σε αυτήν. Να είστε υπομονετικοί και τρυφεροί με τον εαυτό σας, κατανοώντας πως όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι προσωρινές διαθέσεις που αλλάζουν διαρκώς, παρακολουθώντας τις μεταβολές της ζωής μας. Αν όμως το άγχος σας παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή γίνει ανεξέλεγκτο, χρειάζεται να ζητήσετε, με γονική συναίνεση βέβαια, υποστήριξη από ειδικό.
Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι πως δεν μπορούμε να ασκήσουμε έλεγχο σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας, μπορούμε όμως σχεδόν πάντα να επιλέξουμε τον τρόπο που θα αντιδράσουμε στα γεγονότα. Το κλειδί είναι η σκέψη μας, που συνεχίζει να κυκλοφορεί ελεύθερη και να μην μπαίνει σε καραντίνα. Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε τις ανήσυχες, ταραγμένες σκέψεις σας με γαλήνιες και νηφάλιες και θα δείτε πως τα συναισθήματα και φυσικά η συμπεριφορά σας θα επηρεαστούν θετικά. Γιατί, να ξέρετε, οι σκέψεις που κάνουμε έχουν την τάση να πολλαπλασιάζονται αυτόματα, να κυριεύουν το «είναι» μας. Γι’ αυτό, σας προτρέπω να σκέφτεστε το καλό. Μπορείτε να στρέψετε την προσοχή σας στις ευλογίες που υπάρχουν στη ζωή σας, στα απλά, όμορφα πράγματα που υπάρχουν γύρω σας να απολαμβάνετε. Η όποια πικρία αμέσως θα υποχωρήσει. Κρατήστε όσο γίνεται απόσταση από τα γεγονότα και διατηρήστε μια γωνιά της ψυχούλας σας ανέπαφη, για να συνεχίζεστε να ονειρεύεστε και να αγωνίζεστε για τους στόχους σας.
Είναι ανάγκη αυτές τις μέρες να οπλιστούμε όλοι με ψυχραιμία, υπομονή και αισιοδοξία, να προσπαθήσουμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα, να διαχειριστούμε με επιτυχία τις αλλαγές στην καθημερινότητά μας, υπακούοντας στις οδηγίες των ειδικών, με την πεποίθηση ότι εκείνοι γνωρίζουν καλύτερα από μας, καθώς και με την ελπίδα ότι όλη αυτή η άσχημη κατάσταση θα περάσει και θα επανέλθουμε σύντομα στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής μας.
Να φέρνετε στον νου, επίσης, ότι οι δραματικές ειδήσεις που τραυματίζουν την τρυφερή ψυχή σας είναι μόνο η μια πλευρά της πραγματικότητας, αυτή που φωτίζεται από τους ανελέητους προβολείς της δημοσιότητας. Έχετε κριτική σκέψη και γνωρίζετε πολύ καλά ότι το κακό είναι ευπώλητο, ξεπουλάει γρήγορα, τα κακά νέα διασπείρονται πολύ πιο γρήγορα από κάθε επιδημία, προκαλώντας τον φόβο, τον τρόμο, τον πανικό στην ανθρώπινη καρδιά. Η άλλη η όψη, η αθέατη, που μένει στο σκοτάδι, γιατί δεν πουλάει, είναι η ανάρρωση χιλιάδων ανθρώπων, που ξεπέρασαν την ασθένεια και είναι τώρα υγιείς.
Εννοείται ότι τα καλά αυτά νέα δεν πρέπει να χαλαρώνουν την επαγρύπνησή σας. Είναι επιτακτική ανάγκη να λαμβάνετε όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης και να μη ριψοκινδυνεύετε τη δική σας υγεία και των αγαπημένων σας, που ίσως δε σφύζουν από ζωή όπως εσείς. Εδώ δεν έχουν θέση επαναστάσεις και ανταρσίες. Έχουμε ευθύνη! Προσέχουμε πολύ αλλά, προς Θεού, δεν πανικοβαλλόμαστε. Το άγχος, η αγωνία για το αύριο, η διαρκής ένταση, οι υστερικές εκδηλώσεις, η ανησυχία και ο πανικός βλάπτουν την ψυχική και τη σωματική μας υγεία. Μας καθιστούν τρωτούς και ευάλωτους. Μας αποδυναμώνουν.
Ηρεμούμε λοιπόν και χαλαρώνουμε, εστιάζοντας τη σκέψη μας σε άλλα θέματα που μας ενδιαφέρουν και ίσως δεν είχαμε ως τώρα καιρό να ασχοληθούμε μαζί τους. Ενημερωνόμαστε κατάλληλα, ώστε να θωρακίζουμε τον εαυτό μας και τους αγαπημένους μας, αλλά αποφεύγουμε την υπερπληροφόρηση ή, ακόμη χειρότερα, την παραπληροφόρηση από κάθε αναξιόπιστη πηγή, που εισβάλλει απρόσκλητη στο σπίτι μας, κατακλύζει τον νου και την καρδιά μας, μας αναστατώνει, μας τραυματίζει και μας αρρωσταίνει. Πιστέψτε με, σας αξίζει, αξίζει σε όλους μας, πολύ καλύτερη τύχη από αυτή.
Ο χρόνος της παραμονής μας στο σπίτι μπορεί να αξιοποιηθεί, για να μας κάνει να νιώσουμε όμορφα, να δημιουργήσουμε, να ψυχαγωγηθούμε, να φροντίσουμε τη φυσική μας κατάσταση, να διαβάσουμε, να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας ή απλώς να ξεκουραστούμε και να μην κάνουμε τίποτε. Δε σκοπεύω να σας δώσω συνταγές, γιατί ο κάθε άνθρωπος αντλεί χαρά από διαφορετικές πηγές και εξάλλου φαντάζομαι σας έχουν δοθεί ήδη αρκετές σχετικές κατευθύνσεις.
Εγώ σκοπεύω να επιμείνω λιγάκι στο ζήτημα της επικοινωνίας, στην πρόκληση να χτίσουμε γέφυρες ουσιαστικής επαφής με τους άλλους. Χρόνος στο σπίτι, επιτέλους, με τους δικούς μας ανθρώπους, να συζητήσουμε μαζί τους, να δεχτούμε και να προσφέρουμε βοήθεια. Να θυμόμαστε ότι δεν έχουμε μόνο δικαιώματα, έχουμε και υποχρεώσεις που τις υπαγορεύει η αγάπη! Η αλληλοϋποστήριξη είναι αναγκαία και αμοιβαία τονωτική. Τα αγαπημένα μας πρόσωπα που ζουν μαζί μας αγωνίζονται κι εκείνα να διαχειριστούν τις αλλαγές που συμβαίνουν, βιώνουν τα ίδια συναισθήματα και τις ίδιες αγωνίες με μας, ίσως και πιο έντονες. Μπορεί να είναι πιο ευέξαπτα και πιο προβληματισμένα, πιο σκυθρωπά απ’ ό, τι συνήθως και να έχουν πιο πολλή ανάγκη για συμπαράσταση. Να μιλάτε μαζί τους για όσα σας βασανίζουν, να είστε υπομονετικοί και ευαίσθητοι ακροατές και να θυμάστε ότι ο πόνος που μοιράζεται μετριάζεται.
Επίσης, θα σας πρότεινα να προτιμάτε να επικοινωνείτε με τους φίλους σας, να τους «βλέπετε» -βοηθούν άλλωστε τόσο σε αυτό τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα- να εξωτερικεύετε, να μοιράζεστε σκέψεις και συναισθήματα, παρά να παίζετε ηλεκτρονικά παιχνίδια, καθώς καραδοκεί πάντα ο κίνδυνος να οδηγηθείτε σε εθισμό από την πολύωρη καθημερινή ενασχόληση με αυτά.
Μια καλή ιδέα, ακόμη, τώρα που δεν μπορούμε να βγούμε έξω, είναι να κάνουμε μια στροφή προς τα μέσα. Κι ίσως -ποιος ξέρει;- ν’ ανακαλύψουμε καινούργιες πτυχές του εαυτού μας, να αναθεωρήσουμε ιδέες μας, να υιοθετήσουμε νέες, να κατασταλάξουμε σε «θέλω», να προσανατολιστούμε σε στόχους, να σκεφτούμε πιο πολύ πάνω στο ποιοι είμαστε, τι θέλουμε από τη ζωή μας, να χαράξουμε τη μελλοντική μας πορεία. Πολλές φορές εκεί έξω έχει πολύ θόρυβο που σκεπάζει τη χαμηλότονη εσωτερική μας φωνή και δεν μας αφήνει να την αφουγκραστούμε. Είναι τώρα μια καλή ευκαιρία να στοχαστούμε και να κοιτάξουμε βαθύτερα μέσα μας.
Μα θα μου πείτε, τι νόημα έχουν όλα αυτά σε έναν κόσμο αβέβαιο, συγκλονισμένο και πανικόβλητο που αγωνιά για το αύριο; Θα σας απαντήσω ότι αν ο κόσμος μας μπορεί να εναποθέσει σε κάποιους τις ελπίδες του για το μέλλον αυτές τις κρίσιμες στιγμές, αυτοί δεν είναι παρά οι άνθρωποι με στόχους και όνειρα που δουλεύουν πυρετωδώς στα εργαστήρια ανά τον κόσμο, επιστρατεύοντας τις εξειδικευμένες γνώσεις τους σε κλινικές δοκιμές για την αντιμετώπιση της πανδημίας που πλήττει την ανθρωπότητα.
Ένα ακόμη παράδειγμα, από τη ζωή σας. Αν σήμερα αξιοποιείτε ή πρόκειται να αξιοποιήσετε άμεσα τα επιτεύγματα της Επιστήμης της Πληροφορικής, για να διατηρήσετε την επαφή σας με τη μαθησιακή διαδικασία, την ώρα που τα σχολεία μας παραμένουν αναγκαστικά κλειστά, αυτό το οφείλετε σε εκείνους τους ανθρώπους που οραματίστηκαν μια ιδέα και εργάστηκαν με ζήλο για την πραγμάτωσή της. Όλα τα θαυμάσια πράγματα γύρω μας γεννήθηκαν σε κάποιες εμπνευσμένες στιγμές μοναξιάς, ησυχίας και περισυλλογής, ως σκέψεις στον νου ενός ανθρώπου, που αγωνίστηκε στη συνέχεια για να τις υλοποιήσει. Ας είμαστε ευγνώμονες!
Συνοψίζω, για να μη σας κουράζω, επιστρέφοντας στη δύναμη της σκέψης. Πράγματι οι στιγμές είναι κρίσιμες για όλο τον κόσμο και δεν πρέπει να τις υποτιμούμε. Δεν μπορούμε να ασκήσουμε έλεγχο σε όσα συμβαίνουν εκεί έξω. Μπορούμε να επιλέξουμε, όμως, πού θα στρέψουμε την προσοχή μας, πού θα εστιάσουμε τη σκέψη σας, ώστε να μετατρέψουμε τη δύσκολη αυτή κατάσταση σε ευκαιρία για αλλαγή, για πρόοδο, για εσωτερική ανάπτυξη και ενδυνάμωση.
Προτείνω να είναι επιλογές μας:
Θετική σκέψη και αισιοδοξία και όχι απογοήτευση και απελπισία.
Υπομονή και γαλήνη και όχι άγχος, φόβος και πανικός.
Σύνεση και προσαρμογή, αντί για αδιαλλαξία και απερισκεψία.
Επικοινωνία και όχι απομόνωση.
Σκέψεις υγιείς και όχι νοσηρές.
Ήρεμη δημιουργικότητα και προσανατολισμός σε στόχους, αντί για εσωτερική αταξία, σύγχυση και αποδιοργάνωση.
Έτσι, όταν όλα θα έχουν περάσει, θα βγείτε εκεί έξω ωριμότεροι, ωραιότεροι και δυνατότεροι άνθρωποι. Και θα αγκαλιαστείτε ξανά, θα χαρείτε ξανά, θα ερωτευτείτε! Η ζωή θα κάνει επανεκκίνηση και θα ξαναβρεί τον βηματισμό της προς την άνοιξη που της εγγυάται η όμορφη νιότη σας!
Σας αγαπάμε πολύ και ελπίζουμε σε εσάς!
Υπομονή! Λίγο ακόμα…
* Η Έφη Μπουκουβάλα – Κλώντζα είναι φιλόλογος-ψυχολόγος
