Με αφορμή την επέτειο της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1913, θα εξετάσουμε στο παρόν σημείωμα, σε συνέχεια παλαιότερού μας δημοσιεύματος, μια σειρά δημογραφικά στοιχεία που σχετίζονται με τον πληθυσμό της Μεγαλονήσου στις αρχές του 20ου αιώνα. Πηγή μας θα ‘ναι τα δημοσιοποιημένα ευρήματα της απογραφής του πληθυσμού της Κρήτης που έλαβε χώρα κατά την 4/17 Ιουνίου 1900, τα οποία κυκλοφόρησαν το Μάρτιο του 1904.
Ξεκινώντας από τον άρρενα πληθυσμό της Κρήτης, λοιπόν, θα σταθούμε στα ακόλουθα σημεία: Τον μεγαλύτερο αριθμό εγγάμων από τους εν συνόλω 52.786 έχει σε ακέραιο αριθμό η επαρχία Πεδιάδος Ηρακλείου (4.586) και το μικρότερο η επαρχία Σφακίων (767). Τους περισσότερους άγαμους άνδρες από τους 97.338 συνολικά βρίσκουμε στην επαρχία Πεδιάδος, 7.238, ενώ οι λιγότεροι είναι στην επαρχία Λασιθίου (1.595).
Έχουμε, όμως, και εν χηρεία 4,532 άντρες σε όλη την Κρήτη, εξ ων οι πιο πολλοί (390) ζουν στην επαρχία Ηρακλείου και οι λιγότεροι (13) στην επαρχία Λασιθίου.
Σε ό,τι αφορά τις γυναίκες, τώρα, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα εξής στοιχεία: Συνολικά σε όλο το νησί, στα 1900, ζουν 51.281 έγγαμες γυναίκες, από τις οποίες οι περισσότερες (4.623) ζουν στην επαρχία Πεδιάδος και οι λιγότερες στην επαρχία Σφακίων (793). Από τις 81.043 άγαμες γυναίκες όλου του νησιού οι πιο λίγες (1.336) μένουν στην επαρχία Πυργιωτίσσης και οι πιο πολλές στην επαρχία Πεδιάδος (7.013). Οι άγαμες γυναίκες είναι 16.295 λιγότερες σε όλη την Κρήτη από τους άνδρες.
Τέλος, από τις 16.234 χήρες (11.702 περισσότερες από τους άνδρες συνολικά ανά την Κρήτη το 1.900!), οι περισσότερες κατοικούν στην επαρχία Ηρακλείου (1.471), ενώ οι λιγότερες ζουν στην επαρχία Λασιθίου (188).
Ας κλείσουμε, όμως, κατατάσσοντας, βάσει της προαναφερθείσης απογραφής, τον πληθυσμό όλης της Κρήτης στα 1900 ηλικιακά. Έτσι, θα χωρίσουμε τον πληθυσμό της Μεγαλονήσου σε 4 κατηγορίες, (α) 1- 30 χρόνων: 186.134 (εξ ων 93.799 άνδρες και 92.335 γυναίκες), (β) 30 – 60 ετών: 89.652 (από τους οποίους έχουμε 43.920 γυναίκες και 45.732 άνδρες) , (γ) 60- 100 χρόνων: 26.730 (14.438 άνδρες – 12.292 γυναίκες) και (δ) άνω των 100 ετών: 75 άνδρες – 93 γυναίκες, 168 συνολικά. Να σημειωθεί, όμως, και ότι βρέθηκαν κατά την απογραφή και 859 Κρητικοί (465 γυναίκες και 394 άνδρες), που δεν κατέστη δυνατό να εξακριβωθεί η ακριβής ηλικία τους.
