Χωρίς αμφιβολία ο όρος που επιλέξαμε για τον τίτλο του σημερινού μας άρθρου πρέπει να είναι από τους πιο χιλιοειπωμένους στην Ελλάδα, όχι τόσο ως αποτέλεσμα, αλλά κυρίως ως μεγάλη προσδοκία. Και το ερώτημα είναι ποια μπορεί να είναι η σημασία μιας τέτοιας λέξης σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και αγορά. Ή το αντώνυμό της, η εσωστρέφεια, πόσο μπορεί να προσδιορίζει μια χώρα που εδώ και σαράντα ολόκληρα χρόνια συμμετέχει σε μια πολυεθνική κοινότητα και σε έναν πολυπολιτισμικό κόσμο, που παρά τις ματαιώσεις και της οπισθοδρομήσεις που έχουν προκαλέσει η οικονομική και η υγειονομική. Ωστόσο, πριν από δώδεκα χρόνια θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα ερωτήματα αυτά ανήκουν στο παρελθόν, αλλά δυστυχώς, παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρα.
Αυτό που ίσως να μας μπερδεύει είναι ότι η εξωστρέφεια είναι κάτι άυλο. Μια Μεγάλη Ιδέα, χωρίς όμως εδαφικούς επεκτατισμούς, αλλά κάτι ιδανικό που μπορεί να διευρύνει την ισχύ μας. Είναι όμως κάτι πολύ υλικό. Υπό την έννοια ότι σχεδιάζεται, μεταδίδεται μέσω συγκεκριμένων τρόπων, μετουσιώνεται σε πραγματικότητα και μετριέται με αποτελέσματα. Φορείς της εξωστρέφειας, είναι οι κυβερνήσεις, η επιχειρηματική κοινότητα, η κοινωνία των πολιτών οι εκπαιδευτικοί μας οργανισμοί και τα πανεπιστήμιά μας. Ακόμη και σε αυτή την εποχή, που οι περισσότερες αλληλεπιδράσεις έχουν περάσει στην ψηφιακή διάσταση, η εγκυρότητα ενός φορέα είναι αυτή δημιουργεί το υπόβαθρο συνεργασιών.
Πώς μας ήρθαν ξαφνικά όλες αυτές οι σκέψεις;
Χωρίς να αποτελεί το γεγονός της χρονιάς, η πρέσβης της Ιταλίας στην Ελλάδα κα Patrizia Falcinelli επισκέφτηκε τη Κρήτη, αφού λόγω της πανδημίας δεν είχε καταφέρει να επισκεφθεί το νησί από τη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντα της. Μαζί με τους συνεργάτες της είδε τους αυτοδιοικητικούς – περιφερειακούς και δημοτικούς – άρχοντες και επεσήμανε σε κάθε ευκαιρία τους άρρηκτους πολιτιστικούς δεσμούς της Ιταλίας με την Κρήτη, γεγονός αναμφισβήτητο. Στο πλαίσιο, των συναντήσεων της, επισκέφθηκε και τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης καθηγητή Γεώργιο Κοντάκη με τους συνεργάτες του αντιπρυτάνεις. Χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ατζέντα, συζητήθηκαν απ’ ότι πληροφορήθηκε η στήλη, οι προοπτικές συνεργασίας του Πανεπιστημίου και ένα από τα κορυφαία στη χώρα με ιταλικά πανεπιστήμια.
Και αυτό είναι το κομβικό σημείο που χρειάζεται να εξειδικευθεί στη βάση αρχικά μιας μεσογειακής και νοτιοευρωπαϊκής εξωστρέφειας, που θα ενισχύσει την Κρήτη ως πλατφόρμα σύγχρονου πολιτισμού και εξαγωγής σκέψης και τεχνογνωσίας. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται κατ’ αρχήν το πανεπιστήμιο να γίνει περισσότερο εξωστρεφές με το άμεσο περιβάλλον του, τις κοινωνίες του νησιού, καθώς και οι τελευταίες να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της 40χρονης παρουσίας του, τόσο στο Ρέθυμνο όσο και στο Ηράκλειο, χωρίς να ξεχνάμε το Πολυτεχνείο στα Χανιά και το Μεσογειακό Πανεπιστήμιο.
Η εξωστρέφεια ή θα είναι ολιστικά αντιπροσωπευτική ή θα καταδικάζεται στο μαράζωμα με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις. Πανεπιστήμιο και τοπικές κοινωνίες πρέπει να χορέψουν επιτέλους αυτό το «ταγκό». Γιατί ας αναλογιστούμε, αν δεν μπορεί να συμβεί στην Κρήτη με αυτό το υπόβαθρο, ποιος άλλος μπορεί να βγει μπροστά από μια χώρα που χρόνια θέλει να κλείνεται στο καβούκι της…
*Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος – ιστορικός
