Ο στόχος της Δημόσιας Διοίκησης, στο πέρασμα των χρόνων, είναι να παραστέκεται και στους πολίτες και στο κράτος.
Στις ημέρες μας, η Δημόσια Διοίκηση οφείλει, περισσότερο από άλλοτε, να εφαρμόζει τους νόμους και τις αποφάσεις της πολιτικής εξουσίας, να γνωστοποιεί στους πολίτες τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και να τους βοηθά στις καθημερινές τους συναλλαγές με τους φορείς της.
Οφείλει να χρησιμοποιεί τα επιτεύγματα της τεχνολογίας και τις επιστημονικές γνώσεις του προσωπικού της για να απαλλάξει τις Υπηρεσίες που έχουν «πάρε – δώσε» με σημαντικό αριθμό πολιτών από το «βραχνά» της ατέρμονης γραφειοκρατίας και από τις διάφορες παρωχημένες «αγκυλώσεις». Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει απόλυση προσωπικού ή κατάργηση Υπηρεσιών, αλλά βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και ενίσχυση με μέσα και προσωπικό των υποστελεχωμένων και υπολειτουργουσών Υπηρεσιών.
Επειδή η Δημόσια Διοίκηση είναι από τους στενότερους συνεργάτες της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας, η τελευταία οφείλει να μην τη ναρκοθετεί αλλά να θεσπίζει νόμους και να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ώστε να δημιουργούνται στη Δημόσια Διοίκηση θεσμοί σύγχρονοι και λειτουργικοί εις όφελος και των δημοσίων υπαλλήλων και των πολιτών. Θεσμοί που θα είναι σταθεροί σαν θεμέλια για κάθε κοινωνική μεταρρύθμιση, αλλά επίσης αρκετά ευέλικτοι ώστε να ανταποκρίνονται στις πολλές καθημερινές προκλήσεις μέσα στην κοινωνία, αλλά, κυρίως, να μη δημιουργούν «ελώδεις» καταστάσεις χρονιζόντων προβλημάτων, μα να δίνουν λύσεις και να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες.
Η Δημόσια Διοίκηση όσο οφείλει να βοηθά τον πολίτη, άλλο τόσο χρωστά να προστατεύει τον εργαζόμενο σε αυτήν. Για αυτό πρέπει, από μόνη της και όχι έπειτα από δυσαρέσκεια των εργαζομένων, να ανανεώνεται, να βοηθά το προσωπικό να εμπλουτίζει τις γνώσεις του και να καλλιεργεί τις δεξιότητές του, και τα soft και τα hard skills του.
Η σύγχρονή μας Δημόσια Διοίκηση, λένε πολλοί, πάσχει από έλλειψη (ρεαλιστικών και μακροπρόθεσμων) στόχων. Στόχος για μια Δημόσια Υπηρεσία δεν είναι να βγάζει σήμερα όσο το δυνατό πιο πολλά «χαρτιά» – κενές ουσίας αποφάσεις, αλλά να δίνει κατευθυντήριες γραμμές στους πολίτες για τη λύση όσο γίνεται περισσοτέρων προβλημάτων τους, πρόσκαιρων και χρονιζόντων. Για να το πετύχει αυτό, όμως, πρέπει να γίνει πασιφανές πρώτα – πρώτα και ότι η ηγεσία μπορεί με αξιοκρατία και με ρεαλιστικούς και εφαρμόσιμους στόχους να εμπνέει το προσωπικό και με διορατικότητα να σχεδιάζει και να υλοποιεί πρωτοβουλίες και δράσεις για να πραγματώσει τους στόχους αυτούς στο εγγύς και το απώτερο μέλλον.
Η Δημόσια Διοίκηση των ημερών μας, λοιπόν, εάν ενδιαφέρεται να επενδύσει στο ανθρώπινο κεφάλαιο ουσιαστικά και στα εργαλεία του δημόσιου τομέα, ιδίως την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, πραγματικά για να αποχτήσει αποτελεσματικότητα και το ρόλο που αληθινά της αξίζει σε μιαν κοινωνία και να έχει και να διατηρεί την εμπιστοσύνη των πολιτών, οφείλει να προωθεί και να εφαρμόζει οργανωσιακές αλλαγές στη δομή της σύμφωνα με τις επιταγές των καιρών μας. Ταυτόχρονα, πρέπει, με την αντικειμενική αξιολόγηση και τη διαρκή και στοχευμένη επιμόρφωση, διά της ηγεσίας, να τοποθετεί κάθε υπάλληλο στη θέση στην οποία μπορεί να είναι πιο αποδοτικός και, συνάμα, να δίδει στο προσωπικό όλα τα υλικά και πνευματικά εφόδια ως κίνητρα αφενός και ως ανταμοιβή των πνευματικών και σωματικών τους κόπων αφετέρου. Έτσι, και αυτοί, με τη σειρά τους, μετά, να μετατρέπονται σε δραστήριους και με επαρκή κατάρτιση δημοσίους υπαλλήλους που υπηρετούν από την κατάλληλη θέση το δημόσιο συμφέρον.
Επειδή η υγιής και λειτουργική Δημόσια Διοίκηση, όπως ξέρουμε όλοι, συμβάλλει τα μέγιστα σε μιαν κοινωνία στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την ανθρώπινη, ατομική και συλλογική, πρόοδο και διαμορφώνει έμμεσα και άμεσα τις απόψεις των πολιτών για το κράτος, οφείλει στα χρόνια μας να παραμένει μακριά από κάθε κομματισμό και πελατειακές σχέσεις. Οφείλει, με την αρωγή των ανθρωπιστικών αξιών, να τηρεί υπεράνω κομμάτων και ιδεολογιών, νομοταγής και ακριβοδίκαιη, αντικειμενική και αμερόληπτη στάση, να επιδεικνύει έμπρακτα το σεβασμό προς την ανθρώπινη τιμή και αξιοπρέπεια και προς τα αναπαλλοτρίωτα, κοινωνικά και ατομικά, δικαιώματα των πολιτών και να έχει ως μόνο γνώμονα όλων των πράξεων και των αποφάσεών της το κοινό καλό, εφόσον απευθύνεται σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες.
Και, τέλος, ευχής έργον θα ήταν οι αποφάσεις της Δημόσιας Διοίκησης να είχαν στο διηνεκές του χρόνου και παντού προληπτικό και επικουρικό των πολιτών χαρακτήρα και όχι κατασταλτικό ή να κουκουλώνουν ό,τι μεμπτό μας περιτριγυρίζει υπέρ των ολίγων και εις βάρος των πολλών.
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι φιλόλογος
