Τα δικαιώματα των εργαζομένων, όπως είναι διαμορφωμένα και τα γνωρίζουμε σήμερα, συνδέονται άρρηκτα με τους αγώνες των μισθωτών και των συνδικαλιστικών τους οργανώσεων. Ως τον 18ο αιώνα, η σωματειακή οργάνωση των εργαζομένων ήταν απαγορευμένη. Συνεπώς δεν ήταν δυνατή οποιαδήποτε άμυνα της εργατικής τάξης εναντίον της εργοδοτικής εκμετάλλευσης.
Η πρώτη οργανωμένη απεργία έγινε στην Αμερική το 1740, με το ομαδικό σταμάτημα της δουλειάς από τους αρτεργάτες. Μετά από αυτήν, έγιναν πολλές απεργίες στην Ευρώπη και κυρίως στην Αγγλία. Στην Ελλάδα, οι πρώτες απεργίες έγιναν το 1879. Οι απεργίες ουσιαστικά καθιερώθηκαν από τον 18ο αιώνα, όταν πολλοί εργάτες έμειναν χωρίς εργασία, επειδή χρησιμοποιήθηκαν μηχανές στα εργοστάσια.
Η βιομηχανική και τεχνική επανάσταση, στα τέλη του 18ου και προπαντός στην αρχή του 19ου αιώνα, άλλαξε τη μορφή των οικονομικών και παραγωγικών σχέσεων. Αφενός η εισβολή των μηχανών στην παραγωγή, που αύξανε την ανεργία και συνεπώς μεγάλωνε συνεχώς την προσφορά εργασίας και αφετέρου το καθεστώς του άκρατου οικονομικού φιλελευθερισμού που κυριαρχούσε, καθιστώντας ελεύθερο και για την εργασία, το παιχνίδι της προσφοράς και της ζήτησης, είχαν ως αποτέλεσμα τη χωρίς όριο εκμετάλλευση της εργασίας.
Ο νομοθέτης αναγκάστηκε να επέμβει, για να προλάβει την κοινωνική έκρηξη που προμηνύονταν, από την εξαθλίωση που έφερε η ουσιαστική παράδοση των εργαζομένων στην εξουσία των εργοδοτών. Οι πρώτες νομοθετικές επεμβάσεις έγιναν στο πιο ευαίσθητο σημείο της απαράδεκτης εκμετάλλευσης, στην κατάχρηση της εργασίας των ανηλίκων.
Στα τέλη του 18ου αιώνα εμφανίζονται στην Αγγλία τα πρώτα εργατικά συνδικάτα και γίνονται οι πρώτοι εργατικοί αγώνες. Οι παράνομες -στην αρχή- συνδικαλιστικές οργανώσεις, με μακροχρόνιους αγώνες πέτυχαν αρχικά την ανοχή τους από την έννομη τάξη, ύστερα την αναγνώρισή τους και -τέλος- την τυπική κατοχύρωσή τους.
Πρώτα στην Αγγλία (1802), αργότερα στη Γερμανία (1839) και τη Γαλλία (1841) και ύστερα σε άλλες χώρες, είδαν το φως οι πρώτες διατάξεις εργατικής νομοθεσίας, που περιόριζαν σε δώδεκα (12) τις ώρες εργασίας των ανηλίκων και απαγόρευαν την απασχόλησή τους τη νύχτα.
Τον Σεπτέμβριο του 1864, συνήλθε στο Λονδίνο η πρώτη διεθνής οργάνωση εργατών. Την 1η Μαΐου 1886, στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, οι εργάτες κήρυξαν γενική απεργία με αίτημα την καθιέρωση του οκταώρου (8ώρου). Το σύνθημά τους ήταν: «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ύπνος, 8 ώρες ανάπαυση και μόρφωση». Η απεργία αυτή, που στοίχησε τη ζωή πολλών εργατών, πέτυχε και είχε ως αποτέλεσμα, εκτός από την κατάκτηση του 8ώρου, την καθιέρωση της 1ης Μάη ως εργατικής γιορτής από το διεθνές εργατικό συνέδριο στο Παρίσι το 1889. Το ίδιο συνέδριο, που ίδρυσε τη δεύτερη διεθνή οργάνωση εργατών, αποφάσισε να γίνουν διαδηλώσεις την 1η Μαΐου 1890 για να καθιερωθεί το 8ωρο. Στη δεύτερη επέτειο της Πρωτομαγιάς, το 1891 στο Φουρμί της Γαλλίας, οι διαδηλώσεις επαναλήφθηκαν με αιματηρή κατάληξη. Η αστυνομία σκότωσε 9 εργάτες και τραυμάτισε 70.
Το τέλος της δεύτερης διεθνούς οργάνωσης εργατών το έφερε ο α’ παγκόσμιος πόλεμος. Το 1919, συστήθηκε στη Μόσχα η τρίτη διεθνής με την ονομασία Κομμουνιστική Διεθνής και το 1923 η Σοσιαλιστική Διεθνής των Εργατών. Από το 1947, η εργατική πρωτομαγιά καθιερώθηκε σε όλο τον κόσμο, σαν διεθνής εργατική γιορτή.
* O Mιχάλης Τσιγδινός είναι δικηγόρος, υποψήφιος δημ. συμβούλου με το «ΡΕΘΥΜΝΟ-ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ»
