Στις μέρες μας, γίνεται φανερό ολοένα και πιο πολύ, ότι κράτη σαν τον δικό μας, την Ελλάδα, αλλά και άλλα όπως την Ουκρανία και τη Συρία, έχουν μετατραπεί και λειτουργούν ως πεδία μαχών και γήπεδα λύσης των διαφορών των 5-6 μεγαλύτερων οικονομικών και πολεμικών δυνάμεων του πλανήτη, όπου μάχονται λυσσαλέα για τη διαμόρφωση νέων ζωνών επιρροής. Σε υπερθετικό βαθμό αυτό συνέβη στο κράτος της Γιουγκοσλαβίας, όπου οι διαμάχες τρίτων χωρών, είχαν ως αποτέλεσμα τον διαμελισμό της χώρας και το θάνατο αμέτρητων πολιτών.
Δειλά-δειλά ωστόσο κάτι νέο φαίνεται να γεννιέται, κάτι πρωτόγνωρο, στη βάση των πολιτών. Τόσο σε διεθνές επίπεδο, μα και πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τα πράγματα στη χώρα μας. Ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στην παγκόσμια πολιτικοοικονομική σκακιέρα, με την ανοχή ή την αδυναμία να αντιδράσουν, των εκλεγμένων Κοινοβουλίων των χωρών αυτών, πρωτοβουλίες στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης που υπερβαίνουν κόμματα, αυτό-οργάνωση που ξεπερνά τις καθιερωμένες κομματικές νόρμες, συνεταιρισμοί που πρωτοπορούν στην αντίληψη της σχέσης με τον καταναλωτή, ξεπηδούν παντού γύρω μας. Χωρίς ακόμα αυτές να είναι ικανές να διεκδικήσουν συνολικά και με αξιώσεις το πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι και τη χάραξη της συνολικής πορείας του έθνους, εν τούτοις διαμορφώνουν μικρές εστίες, γενούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις στην κοσμοαντίληψη των πολιτών, ξεκαθαρίζοντάς τους έννοιες, που για χρόνια και εσκεμμένα παρέμεναν νεφελώδεις, αποκαλύπτοντας τους ως δια μαγείας την αληθινή εικόνα του κόσμου.
Κι αναζητώντας κανείς, ποια είναι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ παλιάς και νέας αντίληψης θέασης των πραγμάτων σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πεδίο, αντιλαμβάνεται με έκπληξη ότι, είναι το θέμα της δημοκρατίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές για τους Δήμους, οι συνεταιρισμοί για το εναλλακτικό και αλληλέγγυο εμπόριο τροφών και αγαθών, οι προσπάθειες συμπόρευσης των μελών τους στην εκμάθηση πρακτικών ή θεωρητικών γνώσεων, πολλές φορές με δομές που θυμίζουν την αλληλοδιδακτική μέθοδο και πολλά άλλα τέτοια «μικρά», έχουν ως κυρίαρχο γνώρισμά τους την ισοτιμία των μελών τους, την από κοινού λήψη των αποφάσεων, μα πάνω απ’ όλα την προσωπική επαφή, το καθημερινό κοίταγμα στα μάτια με τον άλλο…
Έχει αρχίσει να γίνεται κατανοητό ότι οι παλιές μορφές ανάθεσης πτυχών της ζωής μας, πολλές φορές βασικών και σημαινόντων πτυχών, όπως αυτό της πολιτικής κατεύθυνσης του τόπου, σήμερα είναι το λιγότερο ξεπερασμένες. Μια μερίδα συμπολιτών μας έχει αντιληφθεί πια την ανάγκη μιας τέτοιας, περισσότερο άμεσης και προσωπικής έκφρασης στο πολιτικό πεδίο, μιας ανάγκης που δε μπορεί πια να υποτιμάται, δεν μπορεί πια να καταπιέζεται στις σχισματικές και διαχωριστικές λογικές των κομματικών γραμμών. Τέτοιες προσπάθειες που βλέπουμε στους Δήμους, να κατέλθουν σχήματα που θα διεκδικήσουν την Διοίκηση του Δήμου, με προτάγματα την συμμετοχή των Δημοτών στην λήψη των αποφάσεων, την διαφάνεια των οικονομικών των Δήμων, καθώς και την στήριξη των πολιτών πάνω απ’ όλα, αφού γίνεται φανερό ότι χωρίς δημότες, και μάλιστα ισχυρούς από κάθε άποψη, δε μπορεί ούτε ευτυχία, ούτε ανάπτυξη να ‘ρθει σε κανένα Δήμο, σε κανένα τόπο, έχουν συσταθεί σχεδόν σε όλη την επικράτεια της Ελλάδας.
Γίνεται κατανοητό ότι δύο δρόμους έχουμε μπροστά μας, και καλούμαστε να επιλέξουμε τον έναν από τους δύο. Τον δρόμο που μας οδήγησε στην πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ένδεια, τον μόνο δοκιμασμένο στον τόπο τούτο, τον δρόμο της ολιγαρχικής λογικής, της άνευ ελέγχου παράδοσης της ζωής μας σε κάποιους κατ’ επάγγελμα και κατ’ επανάληψη, και αυτό είναι ίσως το τραγικότερο, διαχειριστές αυτής. Με αγωνία αναρωτιέται σήμερα ένας δημότης, με ποια λογική και ποια στόχευση ένας δήμαρχος που έκανε δήμαρχος για 4, 8 ή 12 χρόνια ξαναβάζει υποψηφιότητα. Εάν είχε δημοκρατική συνείδηση θα γνώριζε από μόνος του ότι το ίδιο ικανοί με εκείνον είναι κι άλλοι συμπολίτες του. Κι αν όντως είναι επιτυχημένος, θα μπορούσε να συνεχίσει την επιτυχημένη ζωή του, στον επαγγελματικό στίβο.
Από την άλλη υπάρχει και η δημοκρατική διαχείριση των ζητημάτων του τόπου. Η καθημερινή κατάθεση της θέσης των πολιτών στα ζητήματα (βλ. Δίκτυο Περικλής από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), η αφούγκραση αυτών από τους αιρετούς και η προσπάθεια των τελευταίων να επιτευχθούν όσο το δυνατόν περισσότερα. Το «κακό» με την δημοκρατία είναι ότι αναδεικνύεται αργά. Θέλει υπομονή, επιμονή και θέληση. Το ελπιδοφόρο ωστόσο είναι ότι μπήκαμε σε αυτήν τη λογική συνολικά ως κοινωνία και πλέον τίποτα δε θα εμποδίσει νέες δυνάμεις να γεννηθούν, νέες λογικές που βλέπουν την κοινωνία ως ένα αδιαίρετο σώμα να επικρατήσουν. Το «διαίρει και βασίλευε» που πολύ καλά εφαρμόζουν οι οικονομικοί κολοσσοί της γης σε επίπεδο κρατών, όπως αναφέραμε στην αρχή, το εφάρμοσαν για χρόνια και στην κοινωνία, σπέρνοντας ανύπαρκτους διχασμούς και συντεχνιακές λογικές.
Καιρός να σηκώσουμε τις μπάρες που μας χωρίζουν από τους διπλανούς μας, καιρός να στηρίξουμε συμμετοχικές διαδικασίες, ανθρώπους με δημοκρατική συνείδηση, πολιτικές που θα κινούνται με γνώμονα τις ανάγκες και τη θέληση της κοινωνίας, κι όχι ιδιοτελών συμφερόντων. Τα συμφέροντα αυτά, που για δεκαετίες έπνιγαν την πολιτική απελευθέρωση του ελληνικού λαού, πνέουν τα λοίσθια και το γνωρίζουν, γι αυτό εμφανίζονται με τόσο δολοφονικό πρόσωπο, βάζοντας στην άκρη το μακιγιαρισμένο μιντιακό προσωπείο τους. Γι’ αυτούς, δεν είναι καιροί για καλούς τρόπους…
Κι όμως εμείς, το αδιαίρετο σώμα του ελληνικού λαού, θα πρέπει να παραμείνουμε στον δημοκρατικό δρόμο, τον μόνο ικανό και ισχυρό να αντιμετωπίσει τέτοιες λογικές. Και στον αγώνα αυτό, το πιο δυνατό όπλο που έχουμε, είναι να στελεχώσουμε, να ζωντανέψουμε και να δώσουμε «πνοή απ’ την πνοή» μας σε δημοκρατικές διαδικασίες, που προωθούν την κοινωνική απελευθέρωση και ισότητα των πολιτών, την οικονομική αυτάρκεια και παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου, την πολιτική αυτοδιάθεση των Ελλήνων.
*Ο Ηλίας Κοπανάκης είναι χημικός μηχανικός Ε.Μ.Π., MSc.
