Καταλανοί και Έλληνες

Το τελευταίο διάστημα όλα τα ΜΜΕ της Ευρώπης, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρονται, ενδιαφέρονται, παρουσιάζουν και σχολιάζουν την κατάσταση στην Ισπανία και τα γεγονότα της Καταλονίας (Καταλανίας).

Η Β.Α. αυτή περιοχή της Ισπανίας με τα 32.197 τ.μ. και τα δυόμιση περίπου εκατομμύρια κατοίκους έχει κέντρο τη Βαρκελώνη που είναι και η σπουδαιότερη βιομηχανική και εμπορική πόλη της Ισπανίας.

Οι Καταλανοί είναι έξυπνοι, καρτερικοί, δραστήριοι, φιλελεύθεροι και υπερήφανοι. Μιλούν την Καταλανική διάλεκτο που ομιλείται από 4 εκατομμύρια περίπου Ισπανούς, κυρίως στη Β.Α. περιοχή της Ισπανίας. Τον μεσαίωνα διέπρεψαν στη λογοτεχνία και κατά τους νεώτερους χρόνους ανάπτυξαν ιδία Εθνική συνείδηση με βλέψεις αποχωρισμού από την Ισπανία.

Από το 1882 σε Συνέδριο των Καταλανών, άρχισαν να διεκδικούν την Πολιτική τους Αυτονομία. Το 1902 σε άλλο Συνέδριο στη Μαυρέζη υιοθέτησαν σχέδιο τοπικού Συντάγματος με το όνομα «Bases de Mauresa» που αναφέρει: α) ως επίσημη γλώσσα την Καταλανική, β) ιδιαίτερο Κοινοβουλευτικό Σώμα και Νομοθετική εξουσία με 6μελή ή 7μελή Επιτροπή και γ) Ομοσπονδιακή Ένωση με την Ισπανία.

Το 1926 έγινε το πρώτο κίνημα από τον Συνταγματάρχη Ματία, αλλά κατεστάλη.

Μετά την υποταγή της στους Ρωμαίους και αργότερα από τους Αλανούς και Γότθους τη βρίσκουμε με τη μικτή ονομασία Γοταλανία (Γότθους και Αλανούς;)

Τον 8^ο μ.Χ αιώνα το νότιο τμήμα της, κυριεύθηκε από τους Άραβες. Από την εποχή όμως που ο Κάρολος ο Μέγας υπόταξε την Ισπανία και έφθασε μέχρι τον Έβρο (778), η Διοίκησή της ανατέθηκε στους Κόμιτες Φράγκους. Το 1137 ενώθηκε με την Αραγωνία.

Στα μισά του 13^ου και αρχές 14^ου μ.Χ αιώνα, οι Καταλανοί και οι Αραγώγιοι συγκρότησαν σώμα μισθοφόρων, την «Καταλανική Εταιρεία» (Κουμπάνιαν, όπως την ονομάζει «Το χρονικό του Μωρέως» και στα Βυζαντινά κείμενα τη συναντάμε με το όνομα Αμογαβάροι κατά παραφθορά του ονόματος των Αλμογαβάρων, λέξη Αραβική όπου στην Ισπανία του Μεσαίωνα ονομάζονταν οι πεζοί στρατιώτες).

 Σαν μισθοφόροι στρατιώτες όμως, μετά τη σφαγή των Γάλλων στη Σικελία (1282), το Δουκάτο του Ανδεγαυϊκού οίκου της Γαλλίας ενεπλάκη σε πόλεμο με τον Αραγωνικό οίκο στη Σικελία, ο οποίος διήρκησε 20 περίπου χρόνια και που κράτησε μέχρι το 1302. Τελικά έγινε ειρήνη με αποτέλεσμα οι μισθοφόροι της Καταλανίας να μείνουν χωρίς χρήματα. Έτσι, ο αρχηγός τους Ρογήρος Δεφλώρ στράφηκε προς τον Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο, ο οποίος απειλείτο από τους Τούρκους στη Μικρά Ασία και σύναψαν Συμφωνία, η οποία όμως τελικά ήταν επαχθής για το Βυζάντιο.

Το 1302 οι Καταλανοί έφθασαν στην Κωνσταντινούπολη μέσου της Μονεμβασιάς με 6.500 άνδρες, με 36 πλοία και με αρχηγό τους το Ρογήρο Δεφλώρ και οι οποίοι έτυχαν θερμής υποδοχής. Μάλιστα μετ’ όλιγο ο Ρογήρος Δεφλώρ έλαβε ως σύζυγό την ανιψιά του Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου, Μαρία.

Με την πάροδο του χρόνου όμως άρχισαν οι διχόνοιες μεταξύ των Βυζαντινών και των μισθοφόρων Καταλανών και έτσι από βοηθοί που ήλθαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, έγιναν, όπως θα δούμε στη συνέχεια, εχθροί της.

Την άνοιξη του 13^ου αιώνα οι Καταλανοί μισθοφόροι και ένα τάγμα Βυζαντινού Στρατού υπό τον Στρατηγό Μαρούλη δια μέσου του Βοσπόρου και Ελλησπόντου, έφθασαν στην Αρτάκη της Μ.Ασίας και άρχισαν τις επιχειρήσεις κατά των Τούρκων, όπου και σημείωσαν σπουδαίες επιτυχίες κατά των Τούρκων. Το 1305 τους νίκησαν κατά κράτος στον Αύλακα και κατάλαβαν τη Λυδική Φιλαδέλφεια. Τότε ο Ρογήρος Δεφλώρ τιμήθηκε από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα με το αξίωμα του Καίσαρα. Το ίδιο όμως έτος δολοφονήθηκε ο Ρογήρος Δεφλώρ στην Αδριανούπολη από τον Αρχηγό των Αλανών μισθοφόρων Γεώργιο και σφαγιάσθηκαν και όλοι οι ιππείς που τον συνόδευαν.

Μετά τη δολοφονία αυτή, οι άλλοι μισθοφόροι Καταλανοί εξαγριώθηκαν, οχυρώθηκαν στην Καλλίπολη και συνηθισμένοι στις λεηλασίες και ατασθαλίες, στράφηκαν μεν κατά των Τούρκων αλλά και των Χριστιανών της Μ. Ασίας και των κατοίκων των νησιών. Με ορμητήριο λοιπόν την Καλλίπολη, άρχισαν τις επιδρομές και κατά των Ευρωπαϊκών και Μικρασιατικών τμημάτων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Στην Καλλίπολη κατέσφαξαν όλους τους ιθαγενείς άνδρες, βίασαν τις γυναίκες και άρπαζαν τα παιδιά.

Τότε στην Κωνσταντινούπολη, σε αντίποινα, ο όχλος ξεσηκώθηκε και έκανε γενική σφαγή στους Ισπανούς. Παράλληλα, επιχείρησαν να καταλάβουν την Καλλίπολη, αλλά απέτυχαν.

Από το 1305 μέχρι το 1307 οι Καταλανοί ενισχυόμενοι και από τους νεαρούς Τούρκους και άλλους κακοποιούς, έγινα κύριοι όλης σχεδόν της Θράκης μέχρι των προαστίων της Κωνσταντινούπολης. Συγχρόνως έκαναν θαλάσσιες εκστρατείες στο Αιγαίο και Εύξεινο Πόντο.

Στα τέλη του 1307 εγκατέλειψαν οι Καταλανοί την Καλλίπολη και τη Θράκη και προχώρησαν δυτικότερα. Τον χειμώνα παρέμειναν στην Κασσάνδρεια που την έκαναν και αυτή ορμητήριο και λεηλάτησαν τις Μακεδονικές επαρχίες, το Άγιο Όρος και έφθασαν στα τείχη της Θεσσαλονίκης.

Δια μέσου των Τεμπών έφθασαν στη Θεσσαλία. Στην Κωπαΐδα έγινε μια από τις μεγαλύτερες μάχες στους μέσους αιώνες. Αντίπαλοι από τη μια πλευρά οι Καταλανοί και από την άλλη ο Δούκας των Αθηνών Βάλθερος Βριέννιος των Φράγκων Ιπποτών με 700 άνδρες, οι οποίοι αποτελούσαν το άνθος της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου. Νικήθηκαν όμως κατά κράτος και οι Καταλανοί έγιναν κύριοι του Δουκάτου των Αθηνών και κάτω από τον Παρθενώνα ιδρύθηκε Καταλανικό κράτος όπου κράτησε από το 1311 έως το 1387, δηλαδή 76 χρόνια. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο Βριέννιος.

 Ως προς την χρονολογία της μάχης στην Κωπαΐδα, οι διάφορες πηγές δεν συμφωνούν. Η Ελληνική διασκευή του «Χρονικού του Μωρέως» αναγράφει ότι, «αυτή συνέπεσε προς την 15 Μαρτίου του έτους 6817 από θεμελιώσεως του κόσμου, ήτοι το 1309 από Χριστού γεννήσεως». Η Γαλλική διασκευή του ίδιου χρονικού σε ένα σημείο αναφέρει τη μάχη το έτος 1307 και σε άλλο το 1310, συμφωνεί όμως ως προς τον μήνα Μάρτιο. Από τη διαθήκη όμως του φονευθέντος στη μάχη Βαλθέρου Βριέννιου Α’ και από το νεκρολόγιο του Μοναστηριού S. Nicolai et Cataldi, αναντίρρητα η ακριβής χρονολογία της μάχης είναι 15 Μαρτίου 1311 ημέρα Δευτέρα. Αυτή περίπου είναι η σχέση των Καταλανών και με το Βυζάντιο και με την Ελλάδα, δηλαδή άλλη μια ιστορική πτυχή.