Τελευταία έγινε πολύς λόγος για τα αποκαλούμενα Ελγίνεια μάρμαρα του Παρθενώνα. Εξαρχής να ξεκαθαρίσω, ότι η επιστροφή τους τυγχάνει επιθυμητή στον γράφοντα και ευκταία. Η παρουσία τους στον φυσικό πολιτιστικό τους περίγυρο, εκτός από αισθητικά (και λογικά) επιβεβλημένη, θα αποτελούσε οπωσδήποτε ένα σημαντικό «συν» στο τουριστικό προφίλ της χώρας.
Από την άλλη, η αναμφισβήτητη υπεροχή των Βρετανών σε σχέση με τους Έλληνες και σε ζητήματα εκπαίδευσης και πολιτισμού γενικότερα δεν τους παρέχει άλλοθι ικανό να κρύψει την αρπακτικότητα και κτητικότητά τους προς ίδιον αυτών όφελος, τουτέστιν την έλλειψη σεβασμού σε ένα κορυφαίο αρχαίο πολιτισμό. Διότι ουδείς θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι σέβεται έναν πολιτισμό, όταν είναι αυτουργός διάσπασης των μνημείων του, της εικόνας της λειτουργικής τους ενότητας και απομάκρυνσής τους από την κοιτίδα τους. Όταν στερεί από τον επισκέπτη τη χαρά να μπορεί να τα απολαύσει σε κατάσταση όσο γίνεται εγγύτερη προς την αρχική τους.
Βρισκόμαστε ενώπιον κακοποίησης μνημείων ενός πανανθρώπινου πολιτισμού. Το πράγμα όμως δεν σταματά εδώ, αλλά εκτείνεται και σε άλλους χώρους, όπως εκείνον της λογοτεχνίας (βέβαια στην τελευταία αυτή περίπτωση ακούσια). Για παράδειγμα, διαβάζοντας αγγλόφωνες μεταφράσεις ξένων ελληνιστών του έργου του Καβάφη, ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι βρίθουν ουσιωδών σφαλμάτων. Εύλογα, τη στιγμή που η γλώσσα του Καβάφη κάθε άλλο παρά απλή είναι. Και όμως, με τέτοιες μεταφράσεις ο Καβάφης στις ΗΠΑ συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων ποιητών παγκοσμίως!
Ευνόητα λοιπόν τα περιθώρια που ανοίγονται για ορθή μετάφραση και παρουσίαση του έργου του (και εν γένει κάθε αξιόλογης ελληνικής λογοτεχνίας) διεθνώς. Κάτι που οι Έλληνες επιβάλλεται να τολμήσουν, πολύ περισσότερο μάλιστα στην παρούσα συγκυρία. Και θα είμαστε εντελώς αδικαιολόγητοι να το παραλείψουμε, αφού το ζήτημα αυτό διαφέρει από εκείνο των μαρμάρων, μια και λείπει δηλαδή εν προκειμένω η ανασχετική αντιπαλότητα.
Ίσως ο πολιτισμός αποδειχτεί κατάλληλο όχημα για μια πετυχημένη, δημιουργικά και πανανθρώπινα, πορεία της Ελλάδας στο μέλλον.
*Ο Παρασκευάς Μαμαλάκης είναι δικηγόρος
