Μηνύματα του Ομήρου

 Να γιατί ο Όμηρος είναι μεγάλος ποιητής. Διότι ακόμη και σήμερα, μετά από κάποιες χιλιετίες μας συμβουλεύει για τη ζωή. Ο Όμηρος μας στέλνει μηνύματα για τις περιπέτειες και τους κινδύνους που παραμονεύουν στο διάβα της ζωής μας. Τα μηνύματα τα πήρα και βιάζομαι να τα περάσω στο δικό σας εγκέφαλο! Τα βάσανα του Οδυσσέα φωτογραφίζουν (τι άλλο) τα βάσανα που θα αντιμετωπίσει ο άνθρωπος (ο κάθε άνθρωπος) στην επίγεια διαδρομή του.

 Από το δημοτικό ακόμη, οι δάσκαλοί μου με δίδασκαν τις περιπέτειες και τα πάθη του Οδυσσέα, αλλά πάντα άφηναν κάτι σκοτεινό: Δεν μου έλεγαν ποια είναι η σημασία αυτών των μύθων. Θυμούμαι πως συχνά ένοιωθα θλίψη. Απορούσα και αναρωτιόμουν, γιατί αυτός ο γενναίος άντρας έπρεπε να υποφέρει τόσο πολύ. Γιατί δεν τον λυπόταν ο Ποσειδώνας και δεν έδινε επιτέλους ένα τέλος στα πάθη του; Κανένας δεν τολμούσε να μου πει την αλήθεια!

 Μάλλον το ήξεραν, αλλά μου κρύβανε το μυστικό: Ότι παρόμοιες περιπέτειες με εκείνες του Οδυσσέα με περίμεναν κι εμένα και όλους μας σ’ αυτή τη ζωή και ότι ο μέγιστος των Ποιητών, ο Όμηρος, απλά προσπαθεί να μας προετοιμάσει για όσα δύσκολα μας περιμένουν. Δηλαδή, εγώ κι εσύ και ο καθένας μας δεν είμαστε παρά ένας Οδυσσέας που προορίζεται να περάσει τις ίδιες περίπου περιπέτειες.

Πέρασε καιρός πολύς ώσπου να καταλάβω πως η Οδύσσεια αναπαριστά την ίδια τη ζωή και ότι ο Όμηρος απλά μας προειδοποιεί και μας προετοιμάζει. Το ταξίδι του γιου του Λαέρτη και της Αντίκλειας καθρεφτίζει της ζωής τα βάσανα. Τι άλλο να σημαίνει άραγε η αγριεμένη θάλασσα παρά την ίδια τη ζωή, με τις παγίδες του Έρωτα, της Αρρώστιας, της Πείνας, της Ανάγκης, των φυσικών καταστροφών και των υπόλοιπων θηρίων που ξεπροβάλλουν κάθε τόσο με τη μορφή των Λαιστρυγόνων, των Κυκλώπων, του βίαιου Πολύφημου, του βάρβαρου Προκρούστη ή των μεγάλων οικονομικών συγκροτημάτων;

 Κλείνω τα μάτια και προσπαθώ να συλλάβω τη σκηνή. Δαιμονισμένο αστραπόβροντο και κύματα θεόρατα ανεβοκατεβάζουν το καράβι της ζωής μας χωρίς έλεος. Ο θυμωμένος Ποσειδώνας φορτσάρει τους ανέμους και τα κύματα. Το καραβάκι τρίζει επικίνδυνα, ο αδύναμος άνθρωπος χλομιάζει. Άλλοτε πάλι δεμένοι στο κατάρτι παρακολουθούμε τις πολύμορφες και πολυώνυμες σειρήνες που καραδοκούν πίσω απ’ τα βράχια της ακτής. Θα ενδώσουμε; Ίσως ναι, ίσως όχι.

 Ο Καβάφης, μόνον αυτός νομίζω τόλμησε να μας αποκαλύψει την αλήθεια – έστω με λόγια σκεπασμένα όπως το συνήθιζε – ότι δηλαδή οι περιπέτειες του Οδυσσέα είναι μια προσομοίωση του ανθρώπινου αγώνα για την επιβίωση. Φροντίζει και να μας ενθαρρύνει:

 Ώστε λοιπόν ο Οδυσσέας ο πολυμήχανος είσαι εσύ, είμαι εγώ, είμαστε όλοι μας φίλε αναγνώστη. Εμείς που προσπαθούμε καθημερινά να μείνομε όρθιοι στο κατάστρωμα, ξέρομε καλά πως πρέπει να αντιπαλέψουμε θεριά. Βάλε τη φαντασία σου να δουλέψει: Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες είναι σήμερα τα οικονομικά συγκροτήματα και τα «φουντς». Στο δολοφονικό κρεβάτι του μπροστά, όρθιος ο Προκρούστης αντί για πόδια κόβει σήμερα συντάξεις και μισθούς.

 Διασχίζοντας όλη νύχτα τις θάλασσες των προβλημάτων, σαν άλλος Οδυσσέας εσύ, αναρωτιέσαι κάθε πρωί τι θα σου φέρει η καινούργια μέρα. «Μηχανεύεσαι» διάφορα για να αντεπεξέλθεις. Γι αυτό άλλωστε σε ονομάσανε «πολυμήχανο»!

 Νομίζω ότι σε έπεισα, φίλε αναγνώστη. O Οδυσσέας είσαι εσύ! Πιστεύω να μη σου μένει πια «η ελαχίστη αμφιβολία». Ένα πράγμα μόνο θα αποφύγω να αναφέρω: Δεν θα σου μιλήσω για το τέρμα του ταξιδιού, για την Ιθάκη. Αφήνω αυτό να το μαντέψεις μόνος σου, Ιθάκη τι σημαίνει. Φρόντισε τη στιγμή που θα μαντεύεις την απάντηση να βρίσκεσαι πλάι στη θάλασσα και να την αγναντεύεις. Δίπλα στη θάλασσα γίνεται ο πόνος πιο μικρός, και τα νοήματα ακόμη πιο μεγάλα. Η ανθρώπινη καρδιά θέλει ταξίδια και ο εγκέφαλος – πάντα -συγκατανεύει και συνεπικουρεί. Ο Όμηρος το είχε καταλάβει.

 * Ο Μανόλης Καλλέργης είναι γιατρός