Ξημερώματα της Παρασκευής -έπειτα από σχεδόν 70 ώρες- βγήκε «λευκός καπνός» από το κτίριο της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης… Η δημοπρασία για τις τέσσερις τηλεοπτικές άδειες είχε επιτέλους ολοκληρωθεί…
Το συνολικό τίμημα για το Δημόσιο έφτασε τα 246 εκατ. ευρώ και η κυβέρνηση εκφράζει διπλή ικανοποίηση τόσο για τη ρύθμιση του τηλεοπτικού τοπίου όσο και για το ανέλπιστα υψηλό τίμημα.
Το αποτέλεσμα που παρήγαγε το νέο νομικό πλαίσιο και η διαδικασία εφαρμογής του έχουν δεχθεί σφοδρή επίθεση από τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και από το δημοσιογραφικό κόσμο της χώρας, ενώ οι συμμετέχοντες πρώην και επίδοξοι (υποψήφιοι) καναλάρχες εκφράστηκαν με σκληρή γλώσσα χαρακτηρίζοντας τη διαδικασία ως παρωδία και ως μια προσπάθεια της κυβέρνησης με ένα «εκβιαστικό» τρόπο να τους αναγκάσει να καταβάλουν «λύτρα» προκειμένου να κρατήσουν τα τηλεοπτικά τους κανάλια.
Αντίδραση υπήρξε και από τον κυβερνητικό εταίρο κ. Πάνο Καμμένο σχετικά με τη συμμετοχή στη δημοπρασία του εργολάβου δημοσίων έργων κ. Καλογρίτσα, που από σήμερα κατέχει τη μια από τις τέσσερις τηλεοπτικές άδειες. Ενστάσεις για τη συνταγματικότητα του νόμου και για τη διαδικασία εξέφρασαν και οι συμμετέχοντες στέλνοντας μάλιστα εξώδικα που θυροκολλούνταν στη ΓΓΕ, ενώ η όλη διαδικασία βρισκόταν σε εξέλιξη.
Χωρίς να διαθέτουμε νομικές γνώσεις είναι φανερό ότι θα υπάρξει συνέχεια στα δικαστήρια τόσο για τη συνταγματικότητα του διαγωνισμού (ΣτΕ) όσο και για τον περιορισμένο αριθμό αδειών (ευρωπαϊκά δικαστήρια).
Αφήνοντας λοιπόν -για την ώρα- τη νομική πλευρά μιας πρωτότυπης και πρωτόγνωρης διαδικασίας ας προσεγγίσουμε κάπως άλλες πτυχές του ζητήματος.
Αναμφίβολα το τηλεοπτικό τοπίο έπρεπε χρόνια τώρα να είχε ρυθμιστεί. Με αυτό τον τρόπο; Ίσως όχι… Σε ένα χώρο που θυμίζει «Big Brother»; Σίγουρα όχι… Κέρδισε -και τι- η κυβέρνηση από αυτή τη διαδικασία; Αναμφίβολα είχε κέρδη και δεν αναφερόμαστε μόνο στο τίμημα που ήταν ανέλπιστα υψηλό. Σε ένα μέρος της κοινής γνώμης είναι βέβαιο ότι επικοινωνιακά η κυβέρνηση πέρασε το μήνυμα που ήθελε ότι δηλαδή περιόρισε τη διαπλοκή στον τηλεοπτικό χώρο και συμβολικά αυτό έγινε φανερό -σε τμήμα των πολιτών- ακόμα και με την αποδοχή των υποψηφίων καναλαρχών να παραμείνουν εθελοντικά έγκλειστοι (σύμφωνα με το νέο νομικό πλαίσιο δε θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς!) σε ένα χώρο μέχρι η δημοπρασία να ολοκληρωθεί, ανεξαρτήτως αν κάποιος είχε αποκτήσει άδεια ή έχανε το ενδιαφέρον του για περαιτέρω συμμετοχή στη διαδικασία δημοπράτησης. Έτσι η κυβέρνηση ξεκινά ήδη την πολιτική κεφαλαιοποίηση ενός τρίπτυχου: νομιμότητα-σπάσιμο της διαπλοκής στο τηλεοπτικό τοπίο – οικονομικό όφελος για το δημόσιο που θα αποδοθεί στους πολίτες… Είναι το τελευταίο αφήγημα της κυβέρνησης με την ελπίδα ότι θα συναντήσει πρόθυμους πολίτες να το αποδεχθούν, ώστε στη συνέχεια η κυβέρνηση να αποκομίσει πολιτικά οφέλη… Πολλοί από τους πολίτες αυτούς είχαν ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ και στα ματιά τους οι καναλάρχες ενσαρκώνουν σε μεγάλο βαθμό την κακοδαιμονία και πολλές από τις αιτίες που οδήγησαν τη χώρα στη σημερινή δεινή οικονομική κατάσταση. Έτσι οι πολίτες – ψηφοφόροι θα σκεφτούν «Είδατε; Ο ΣΥΡΙΖΑ τα έβαλε με τη διαπλοκή!».
Η διαδικασία αυτή όμως αφήνει πολλά ερωτήματα πέρα από τη νομική πτυχή του όλου ζητήματος… Πόσοι από τους εργαζόμενους (δημοσιογράφοι και τεχνικοί) σε τηλεοπτικούς σταθμούς -που είτε δεν συμμετείχαν στη δημοπρασία είτε παρά τη συμμετοχή τους δεν πήραν άδεια- θα βρουν εργασία στα δύο νέα σχήματα (Καλογρίτσα και Μαρινάκη), όταν η ανεργία στο χώρο των ΜΜΕ έχει «χτυπήσει κόκκινο»; Θα είναι βιώσιμες οι τέσσερις επιχειρήσεις έχοντας καταβάλει για την άδεια από 43,6 εκατ. ευρώ ο ΣΚΑΙ έως 75,9 εκατ. ευρώ ο ΑΝΤΕΝΝΑ; Οι δύο νέες επιχειρήσεις που μόνο για την άδεια θα πληρώσουν 52,6 εκατ. ευρώ ο κ. Καλογρίτσας και 73,9 εκατ. ευρώ ο κ. Μαρινάκης, ενώ θα πρέπει να καταβάλουν επιπλέον άλλα τόσα προκειμένου να αποκτήσουν τα ηλεκτρονικά μέσα και γενικά την υποδομή που απαιτείται για να πάρει «σάρκα και οστά» μια ακριβοπληρωμένη άδεια (που για πολλούς από τα 20 εκατ.- 25 εκατ. ευρώ και πάνω καθιστά το εγχείρημα πολύ δύσκολα βιώσιμο) θα είναι εύκολο να παραμείνουν μακροπρόθεσμα βιώσιμες, όταν δηλαδή το κόστος για να στηθεί ένα τηλεοπτικό κανάλι στα επίπεδα λ.χ. του Alpha ή του Mega υπολογίζεται σε δεκάδες ακόμα εκατομμύρια;
Κι εδώ προστίθενται νέα ερωτήματα…
Γιατί κάποιος επιχειρηματίας να τοποθετήσει 140 τουλάχιστον εκατ. ευρώ σε ένα τέτοιο εγχείρημα;
Το ολιγοπώλιο των τεσσάρων καναλιών εκμηδενίζει τις πιθανότητες διαπλοκής ή δημιουργεί νέες συνθήκες για την «άνθισή» της;
Πότε ο πλουραλισμός στην ενημέρωση υπηρετείται καλύτερα; Με περισσότερες άδειες – τηλεοπτικούς σταθμούς ή με τη λειτουργία τεσσάρων καναλιών;
Υπάρχουν όμως και ερωτήματα που σχετίζονται με τη στρατηγική των συμμετεχόντων στη δημοπρασία… Ήθελε λ.χ. ο όμιλος Βαρδινογιάννη να αποκτήσει άδεια; Η τακτική και η στρατηγική του για πολλούς φανερώνει ότι πιθανόν «δεν καιγόταν» να συνεχίσει τα «χτυπήματα» εκατομμυρίων για ένα «προϊόν» που θα είχε προβλήματα βιωσιμότητας… Έτσι η προσφορά του ομίλου Βαρδινογιάννη έμεινε κάτω από τα 20 εκατ. ευρώ.
Προβληματισμό προκαλούν όμως δηλώσεις του κ. Ιβάν Σαββίδη μιας και φάνηκε ότι με την τακτική του ώθησε τους συμμετέχοντες σε πολύ υψηλές προσφορές και ενώ φαίνεται ο ίδιος να άγγιξε το ποσό των 61,5 εκατ. τελικά δεν πήρε άδεια λέγοντας ότι τα ποσά αυτά είναι παρά πολύ υψηλά. Εξέφρασε ταυτόχρονα την ικανοποίησή του για το σημαντικό συνολικό ποσό των 246 εκατ. που θα εισρεύσει στα κρατικά ταμεία…
Ένα «κλικ» από την απόκτηση άδειας έφτασε και ο Alpha που όμως τελικά δεν τα κατάφερε.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι όσο περνούσε ο χρόνος και αφού είχαν δημοπρατηθεί λ.χ. οι δύο πρώτες άδειες τότε η πίεση και το «άγχος» μεγάλωνε σε εκείνους που ήθελαν να αποκτήσουν οπωσδήποτε άδεια… Ίσως και αυτό να έπαιξε ρόλο στα πολύ υψηλά τιμήματα που ακολούθησαν χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα 43,6 εκατ. και τα 52,6 εκατ. των δύο πρώτων μπορούν να θεωρηθούν αναμενόμενα.
Η βιωσιμότητα κυρίως των δύο νέων σχημάτων μένει να αποδειχθεί. Η ολιγοπωλιακή αγορά αυξάνει και μεγεθύνει τα προβλήματα. Η επιτυχία της κυβέρνησης είναι μια «πύρρειος νίκη» έχοντας μπροστά της σε βάθος χρόνου να διαχειριστεί ένα δύσκολο τοπίο, που σήμερα ίσως περιμένει να δει πώς θα εξελιχθεί με σημαντική παράμετρο την ανεργία πολλών εργαζομένων στα κανάλια που θα πρέπει σε 90 μέρες να σταματήσουν να εκπέμπουν.
Τα ερωτήματα όμως δεν τελειώνουν…
Το τοπίο παρά τη δημοπρασία των αδειών παραμένει θολό τόσο στο νομικό – δικαστικό σκέλος του όσο και στις οικονομικές του παραμέτρους. Για πολλούς που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στο χώρο αυτό και γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα έγινε μια προσπάθεια «ελέγχου» και όχι ρύθμιση του τηλεοπτικού τοπίου μέσω του ολιγοπωλιακού μοντέλου που έχει προκύψει.
Το βέβαιο είναι ότι το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας θα αλλάξει ισορροπίες τόσο στο μιντιακό περιβάλλον όσο στο επιχειρηματικό και πολιτικό τοπίο. Τίποτα στο άμεσο μέλλον δε θα μοιάζει με το χθες…
E-Mail: pgiannoulakis@yahoo.gr
Twitter:@pgiannoulakis
