Ξεφυλλίζοντας πριν λίγες μέρες το βιβλίο των κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας της β’ τάξης Γυμνασίου, η ματιά μου σκάλωσε στον τίτλο ενός διηγήματος του Γ. Ιωάννου με τίτλο «να’ σαι καλά δάσκαλε». Εκεί ο συγγραφέας εκθείαζε τις «διδακτικές» αρετές ενός δασκάλου στη σχολική τάξη του ’60 σε κάποια περιοχή της χώρας.
Πρόσφατα επίσης συνάντησα μια παλιά μου μαθήτρια, δικηγόρο πια, που «ταλαιπωρήθηκε» πάρα πολύ ως μαθήτρια, από ένα στρεβλωμένο σύστημα που αποστειρώνει τους μαθητές από κάθε διάθεση δημιουργικότητάς τους. Περίπου αποσβολωμένος άκουσα την παλιά μου μαθήτρια να λέει πως «δεν τόλμησα από τότε που τέλειωσα το λύκειο να περάσω ούτε καν απ’ έξω». Δεν χρειάζεται καμιά άλλη ανάλυση, προσέγγιση ή ομολογία για την απόλυτη αποδόμηση του εκπαιδευτικού συστήματος στη χώρα.
Έτσι συνειρμικά το μυαλό μου ταξίδεψε στο 3ο δημοτικό σχολείο της Σοχώρας, εκεί που η κάθε διδακτική ώρα, κάθε σχολική μέρα ήταν μια γιορτή, μια εκπληκτική παράσταση εικόνων, αγάπης και συναισθημάτων με πρωταγωνιστή το δάσκαλό μας, τον αξέχαστο Μιχάλη Σκούληκα. Κραδαίνοντας την «αγία ράβδο» ή τη «θεία Ροζαλία», όπως αποκαλούσε τη βέργα, πραγματικά δε μας φόβιζε καθόλου, πολύ απλά γιατί τον αγαπούσαμε και μας αγαπούσε όλους. Ήταν πραγματικά ανεξήγητο πόσο αγαπούσαμε, εμείς τ’ αγόρια έναν φανατικό πολέμιο του ποδοσφαίρου, που τεμάχιζε την πλαστική μπάλα, όταν την έβρισκε και μας απέτρεπε -μάταια βέβαια- να μπαίνουμε στην τάξη κάθιδροι με τους καρδιακούς παλμούς να μην μπορούν ν’ ανταποκριθούν και να συγκεντρωθούν άμεσα στην ορθογραφία και την πατριδογνωσία.
Φιγούρα χαρακτηριστική, αναγνωρίζαμε το αγκομαχητό του «σκαραβαίου» του, που πάρκαρε στη γωνία του σχολείου. Δεν ήταν λίγες οι φορές που όταν έβρεχε και σχολούσαμε, μας έπαιρνε να μας πάει σπίτια μας, όσους μέναμε μακριά απ’ την ακτίνα του σχολείου. Ο αριθμός του «σκαραβαίου» του ήταν «ΚΡ-ΙΧ 181-167». Είναι πραγματικά ανεξήγητο πως ένα παιδί στα δέκα ή δώδεκα χρόνια του θυμάται τέτοιες λεπτομέρειες από τον δάσκαλό του, ενώ ξεχνά πολλούς άλλους που απλά του γέμιζαν σχολικές ή ακαδημαϊκές ώρες με στείρες διαλέξεις και επιδεικτικούς λόγους.
Πόσο «μπροστά» ήταν ένας δάσκαλος στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές του ’80 όταν πήγαινε εκπαιδευτικές επισκέψεις τους μαθητές του στις αγροτικές φυλακές στην Αγιά και στο πεδίο βολής στο Ακρωτήρι!!! «Μαθήματα» αξέχαστα, εμπειρίες μοναδικές την ίδια στιγμή που σήμερα τα παιδιά μας ταξιδεύουν «εκπαιδευτικές» εκδρομές στην Gardaland της Ιταλίας και «ψυχαγωγούνται» πηγαίνοντας στην Αθήνα στα σκυλάδικα λαμέ αστέρων κάπου στη Συγγρού.
Δίκαιος και ευφυής εστίαζε πολύ στο μάθημα της Ιστορίας και της Γεωγραφίας, ενώ αυτό που τον εξαγρίωνε ήταν όταν «κάρφωνε» κάποιος μαθητής κάποιον άλλον. Αυτό δεν το συγχωρούσε ποτέ!!
Δυστυχώς τα «συστήματα» -πολιτικά, εκπαιδευτικά, πολιτιστικά- τα φτιάχνουν οι άνθρωποι και όχι καρεκλοκένταυροι της εξουσίας. Όσο περνά ο χρόνος αντιλαμβανόμαστε την απουσία των ανθρώπων. Εκεί που είσαι αγαπημένε μου(μας) δάσκαλε, να ‘σαι καλά δάσκαλε!!!
* Ο Μιχάλης Τζανάκης είναι φιλόλογος-συγγραφέας
istor.tzanakis@gmail.com