Εξαιρετικά ανιαρό, προβλέψιμο και άχρηστο εν τέλει έχει καταντήσει το φαινόμενο της συνεχούς επίκλησης των αυθεντιών παντός είδους και πάσης φύσεως με τις οποίες εμπλουτίζουμε καθημερινά τον λόγο μας.
«Όπως είπε και ο (η)….», «όπως πολύ εύστοχα είχε επισημανθεί πολύ πριν από τον…», «μας έρχονται στο νου τα λόγια του (της)….» και πάει λέγοντας.
Έχουμε στήσει ολόκληρη «σχολή» λογικής στη βάση των λεχθέντων και ρηθέντων, ανά τους αιώνες, για κάθε είδους θέμα και ζήτημα, την ίδια στιγμή που εμείς δειλιάζουμε να εκφέρουμε με παρρησία την άποψή μας και αρνούμαστε να πάρουμε την ευθύνη της προσωπικής μας οπτικής.
Λειτουργούν ιστοσελίδες με «λόγια σοφών», όπου μέσω διαρκών κοινοποιήσεων «διαφωτίζεται» το διαδικτυακό κοινό για τις διατυπωθείσες «σοφίες» αρχαίων ή μεταγενέστερων «σοφών», οι οποίοι ερήμην τους έχουν αναλάβει εργολαβικά τη μόρφωση ημών των νεότερων.
Χρήσιμο, δε λέω, να γνωρίζω την άποψη π.χ. του Κομφούκιου, του Μάρξ, του Ευαγγελιστή Λουκά, του Μακρυγιάννη (αυτού ειδικά), του Ναπολέοντα, του Σενέκα, του Μαραντόνα ή της Μόνικα Μπελούτσι (αυτής ειδικά) ή οποιουδήποτε άλλου, αλλά χρησιμότερο να εκφέρω τη δική μου άποψη, κατόπιν της δικής μου σκέψης και όχι να την τεκμηριώνω καταφεύγοντας απαραίτητα στην ελληνιστική ή τη ρωμαϊκή περίοδο.
Τι νόημα αλήθεια έχει η επίκληση μιας άποψης που διατυπώθηκε από κάποιον, κάπου, κάποτε για όλα όσα ζούμε και έχουμε τόσα απτά στοιχεία για να τα τεκμηριώσουμε; Γιατί να πάω στους νόμους του… Χαμουραμπί, στις εμπνεύσεις του Διογένη ή τις ατάκες του Τσόρτσιλ;
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό! Αποτελεί και τυπικό δείκτη «σοφίας» η συσσώρευση αρκετών τέτοιων γνώσεων για να κάνουμε και την απαραίτητη «επίδειξη» της δικής μας «σοφίας», δανεισμένης όμως εξολοκλήρου από κάποια προγενέστερη.
Αρνούμαστε συνειδητά να αναλάβουμε την ευθύνη των λόγων μας, γραπτών ή προφορικών και κρυβόμαστε πίσω από τις γνώμες Μεσοποτάμιων, Κινέζων ή Αιγυπτίων! Χρησιμοποιούμε την έρμη την Ιστορία, όχι σαν ερμηνευτικό εργαλείο της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αλλά ως ανθολόγιο με αποσπάσματα από ωραία και ηχηρά τσιτάτα, με τα οποία θα κατατροπώσομε τον συνομιλητή μας στον επόμενο άτυπο διαγωνισμό σοφολογιότητας!
Από πολιτικά, εκκλησιαστικά, στρατηγικά ή φιλοσοφικά κλισέ και στερεότυπα πάμε καλά, από παραγωγή δικής μας σκέψης και κρίσης έχουμε μείνει στείροι! Αλλά θα πει κάποιος υπάρχει ανάγκη σήμερα να σκεφτόμαστε και να κρίνουμε οι ίδιοι, αφού άλλοι έχουν αναλάβει αυτό το «θεάρεστο» έργο; Δε θα τους εξυπηρετούσε άλλωστε. Αφήστε λοιπόν τον (α)-πολίτη να μαθαίνει «λόγια σοφών». Θα του χρειαστούν οπωσδήποτε!
* Ο Μιχάλης Τζανάκης είναι φιλόλογος-συγγραφέας
