Σε αυτή την υγειονομική κρίση διαπιστώνουμε την υπεροχή της πολιτικής έναντι της οικονομίας. Είναι οι πολιτικές αποφάσεις και η αποδοχή τους από τους πολίτες αυτές που μας γλυτώνουν από τα χειρότερα. Γι’ αυτό και η Ελλάδα ανταποκρίνεται σε αυτή την κρίση καλύτερα από κράτη που αποτελούν τεχνολογικές και οικονομικές υπερδυνάμεις. Από μόνες τους οι υπερσύγχρονες υποδομές και η πληθώρα των διαγνωστικών τεστ δεν βοηθούν στο να αποφύγουμε τις δραματικές επιπτώσεις αυτής της πανδημίας. Σαφώς και αυτά είναι απολύτως απαραίτητα, όμως κατά κύριο λόγο είναι ο σωστός πολιτικός σχεδιασμός στηριγμένος σε επιστημονικά δεδομένα που σε συνδυασμό με όλα αυτά θα αποδώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Μέσα στις πολλές νάρκες που άφησε η προηγούμενη κυβέρνηση σε αυτόν τον τόπο, υπάρχει μια που ξεχωρίζει. Εκτός των οικονομικών ζητημάτων, με αποκορύφωμα τη δέσμευση για τα υπέρογκα πρωτογενή πλεονάσματα, υπάρχει μια ακόμη μεγαλύτερη πολιτική νάρκη. Εκείνη της απλής αναλογικής. Γιατί μια κυβέρνηση μπορεί έστω και με δυσκολία να βελτιώσει μια δύσκολη οικονομική κατάσταση, μπορεί να αντιμετωπίσει μια υγειονομική κρίση, αλλά για να συμβούν όλα αυτά πρέπει πρώτα απ’ όλα να υπάρχει κυβέρνηση.
Ας φανταστούμε το εξής σενάριο: Ας υποθέσουμε ότι η προηγούμενη κυβέρνηση είχε καταφέρει να περάσει με 200 βουλευτές τον νέο της εκλογικό νόμο και οι εκλογές του 2019 είχαν διεξαχθεί με απλή αναλογική. Ας υποθέσουμε επίσης, η χώρα να μην είχε οδηγηθεί τον Ιούλιο σε πρόωρες εκλογές και αυτές να είχαν διεξαχθεί κανονικά το φθινόπωρο με την λήξη της θητείας της τότε κυβέρνησης. Η λέξη χάος δεν ξέρω αν είναι αρκετή για να περιγράψει την έκβαση ενός τέτοιου σεναρίου που παρά τρίχα γλυτώσαμε.
Είτε θα προέκυπτε μια παντελώς εύθραυστη κυβέρνηση συνεργασίας, αδύναμη να πάρει την οποιαδήποτε κρίσιμη απόφαση, είτε θα οδηγούμασταν σε μήνες ακυβερνησίας και αλλεπάλληλων εκλογών. Η χώρα θα πιάνονταν εντελώς απροετοίμαστη τόσο στις ορέξεις του Ερντογάν όσο και στην πανδημία του κορωνοϊού και σήμερα θα ήταν (συγχωρέστε με για την υπερβολή) «κρανίου τόπος». Γιατί πολύ εύκολα τώρα εκ του ασφαλούς σχεδιάζουμε το μέλλον και την επόμενη μέρα, ασκώντας και κριτική όπου χρειάζεται, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή η ασφάλεια δεν είναι καθόλου δεδομένη. Είναι αποτέλεσμα έγκαιρων και αποτελεσματικών πολιτικών αποφάσεων.
Η απλή αναλογική είναι ένα εκλογικό σύστημα όπου πολύ λίγες χώρες του κόσμου υιοθετούν και αυτές στηρίζονται σε ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο διακυβέρνησης από το ελληνικό. Είναι το σύστημα που το 1989 οδήγησε σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις (Ιούνιος ’89, Νοέμβριος ’89 και Απρίλιος ’90) για να προκύψει μια εύθραυστη Κυβέρνηση με 151 Βουλευτές. Είναι το σύστημα που αρκετοί διακεκριμένοι συνταγματολόγοι και καθηγητές έχουν επισημάνει ως καταστροφικό στην περίπτωση της Ελλάδας (ειδικά σε περιόδους κρίσεων). Όμως δεν είναι της παρούσης να συζητήσουμε τα υπέρ και τα κατά των όποιων εκλογικών συστημάτων. Εκείνο που είναι βέβαιο είναι πως αν η κρίση αυτή έβρισκε την χώρα στη δίνη της πολιτική αστάθειας, οι καταστροφικές συνέπειες θα ήταν ανυπολόγιστες και σήμερα θα συζητούσαμε υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες.
Σίγουρα υπάρχουν εισηγήσεις στο μέγαρο Μαξίμου περί πρόωρων εκλογών το φθινόπωρο, ώστε να ξεπεραστεί αυτή η νάρκη της απλής αναλογικής τώρα που οι συνθήκες ευνοούν την κυβέρνηση. Όμως οι πληροφορίες λένε ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν φαίνεται να πείθεται από αυτά τα επιχειρήματα. Αν είναι έτσι καλώς πράττει. Εξάλλου ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται και οι τακτικισμοί δεν ταιριάζουν στον ίδιο.
Από την άλλη ίσως οι πρόωρες εκλογές καταστούν αναπόφευκτες ως συνδυαστικό αποτέλεσμα δύο πραγμάτων: α) Οι οικονομικές συνέπειες από την υγειονομική κρίση να είναι υπερβολικά μεγάλες και χωρίς την αναμενόμενη στήριξη από την Ευρώπη. Τότε το οικονομικό πρόγραμμα της κυβέρνησης δεν θα τελεί πλέον υπό αναβολή για ένα χρόνο, αλλά υπό πλήρη αναθεώρηση, θέτοντας έτσι ζήτημα νομιμοποίησης του μέσω μιας νωπής λαϊκής εντολής. β) Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης μέσα σε μια εξαιρετικά δυσμενή κατάσταση μετά την πανδημία να επιστρέψει στις ακρότητες καλλιεργώντας τον επικίνδυνο διχασμό του παρελθόντος. Σε αυτή την περίπτωση η κυβέρνηση δεν θα αφήσει να επαναληφθεί μια περίοδος αντίστοιχη του 2012 – 2015 που θα καταλήξει σε μια μεγάλη πολιτική κρίση λόγω της απλής αναλογικής.
Μετά την πανδημία μας περιμένει μια μεγάλη οικονομική ύφεση, ένας επικίνδυνος γείτονας, το μεταναστευτικό και πιθανόν μια επιστροφή της υγειονομικής κρίσης το χειμώνα. Μια πολιτική κρίση θα διόγκωνε σε άγνωστο βαθμό τις συνέπειες των όποιων επερχόμενων κρίσεων. Συνηθίζουμε να λέμε ότι δεν είναι οι εκλογές που λύνουν τα προβλήματα αλλά οι κυβερνήσεις. Εκλογές όμως που δεν δίνουν κυβερνήσεις σίγουρα τα πολλαπλασιάζουν. Γιατί την όποια κρίση (οικονομική, μεταναστευτική, υγειονομική) μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε μόνο εφόσον υπάρχει πολιτική σταθερότητα.