Οι περισσότεροι φορείς της Κρήτης είναι φανερό πως συμφωνούν πια στο ότι η ανάπτυξη του νησιού μας, περνάει μέσα από την ενίσχυση του τουριστικού τομέα όπως βεβαίως και του πρωτογενούς, δηλαδή του γεωργοκτηνοτροφικού, με τη δέσμευση βέβαια της παραγωγής ειδικών ποιοτικών προϊόντων. Και όσον αφορά τον τουρισμό, έχει καταστεί πια πασιφανές ότι δεν υπάρχει άλλη περιοχή που να συγκεντρώνει ένα τέτοιο σύνολο από ποιοτικά χαρακτηριστικά, σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Το νησί μας διαθέτει ένα μεγάλο πλήθος από τις ωραιότερες παραλίες, αλλά και άλλες περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, συνυφασμένες με τους σπουδαίους Αρχαιολογικούς χώρους, ίσως από τους σημαντικότερους της χώρας μας με χρονικό εύρος ύπαρξης που υπερβαίνει τα 3.500 χρόνια, από τα Μινωικά έως και τα ύστερα χρόνια των Εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων!
Διαθέτει όμως και κάτι παραπάνω που ξεπερνά τα υλικά αξιοθέατα! Το ανεξάντλητο και πηγαίο ταπεραμέντο των κατοίκων του, με την εκπληκτική δυνατότητα και αμεσότητα στην επικοινωνία, την βαθιά αίσθηση της ειλικρινούς φιλοξενίας αλλά και την ικανότητα εξωτερίκευσης των συναισθημάτων τους. Είναι αυτό που εκτιμούν οι επισκέπτες μας που επισκέπτονται ξανά και ξανά το νησί μας μερικές φορές και 70 φορές για 35 χρόνια!
Όσο δε αφορά τον πρωτογενή τομέα, εύκολα διαπιστώνουμε ότι ο καταπληκτικός συνδυασμός της μοναδικής γεωγραφικής θέσης του νησιού μας στη μέση της Μεσογείου, με τα δροσερά καλοκαίρια και τους πολύ ήπιους χειμώνες, που συγχρόνως όμως δέχεται και σημαντικές ποσότητες βροχών, εξασφαλίζοντας μοναδικές κλιματολογικές συνθήκες, σε συνάρτηση με τη μοναδικότητα των εδαφών και των πετρωμάτων που εμπεριέχουν μεταλλικά ιχνοστοιχεία τα οποία προσδίδουν στα γεωργικά προϊόντα μοναδικές γεύσεις αλλά εξ ίσου και στα γαλακτοκομικά ή τα προϊόντα κρέατος.
Όλα αυτά τα προϊόντα με την εξασφάλιση αφενός του πλούτου των πατροπαράδοτων συνταγών παραγωγής και μεταποίησης, και αφετέρου με τον εκσυγχρονισμό των μονάδων παραγωγής διασφαλίζοντας τόσο την υγιεινή τους κατάσταση την ποιότητά τους αλλά και την κατάλληλη ονομασία και σήμανση θα τα καταστήσουν μοναδικά στις ντόπιες αλλά και στις διεθνείς αγορές.
Ας σκεφτούμε το παράδειγμα της Κύπρου με το παραδοσιακό τυρί «χαλούμι» που έχει κατοχυρωθεί διεθνώς ως προϊόν Π.Ο.Π. με τεράστια επιτυχία, αφού έχει καταστεί το 2ο εξαγώγιμο προϊόν σε αξία, της Κύπρου μετά τα φαρμακευτικά προϊόντα, και μέγεθος εξαγωγών 20.000 τόνους ετησίως που δεν καλύπτει τη ζήτηση, και σύμφωνα με την πρόβλεψη του υπουργείου Γεωργίας της Κύπρου σε έξι χρόνια, το 2024, η ζήτηση θα είναι 45.000 τόνους.
Μεγάλη σημασία έχει βέβαια η ακριβής κατοχύρωση του προϊόντος, αφού το χαλούμι δεν μπορεί να εξαχθεί από καμία άλλη χώρα πλην της Κύπρου!
Είμαστε λοιπόν σύμφωνοι ότι οι δύο αυτοί άξονες οικονομικής δραστηριότητας, του τουρισμού και της γεωργίας, θα διασφαλίσουν το βιώσιμο μέλλον του νησιού μας.
Και όσον αφορά τον άξονα του τουρισμού, τα πράγματα λίγο – πολύ έχουν εντοπιστεί και εν μέρει δρομολογηθεί.
Ο Βόρειος οδικός άξονας που κατασκευάστηκε στις αρχές της 10ετίας του ’70 υπήρξε η εναρκτήρια κίνηση, και ακολούθησε η ανέγερση των εκατοντάδων μικρών-μεσαίων αλλά και μεγάλων τουριστικών μονάδων καθ’ όλη τη διαδρομή του από την Δυτικό έως και το Ανατολικό του άκρο. Υπολείπονται σίγουρα και πολλές ενέργειες που αφορούν κυρίως έργα υποδομών στη Νότια πλευρά του νησιού για την τουριστική αξιοποίηση της Νότιας Κρήτης και κυρίως η κατασκευή του Νότιου οδικού άξονα που ενώ έχει προσχεδιαστεί εδώ και τρεις 10ετίες τουλάχιστον ελάχιστα έχει προχωρήσει.
Όσον αφορά τον άξονα της γεωργίας-κτηνοτροφίας οι ενέργειες στήριξής του υπολείπονται σημαντικά. Οι σημαντικές υποδομές που θα τον υποστηρίξουν είναι κατ’ αρχήν η εξασφάλιση σημαντικών ποσοτήτων νερού για άρδευση, και κατά δεύτερον η γενναία βελτίωση της προσβασιμότητας των κατοίκων της ενδοχώρας στις αστικές και ημιαστικές περιοχές. Η δυσκολία προσβασιμότητας αυτή είναι και ο κύριος λόγος της ερήμωσης της ενδοχώρας της Κρήτης. Ελάχιστοι νέοι δέχονται να κατοικήσουν στα χωριά της ενδοχώρας που θεωρούνται ή και είναι αποκομμένα από τις αστικές περιοχές και τις ανεπτυγμένες ζώνες.
Μία ιδέα λοιπόν που θα ανέτρεπε αυτή τη δυσκολία στη προσβασιμότητα θα είναι με ποιο έργο θα μεταμορφώσεις τα δεδομένα, και θα συντομεύσεις στο 1/3 το χρόνο διαδρομής στις αστικές περιοχές από ότι ισχύει σήμερα.
Το έργο αυτό θα μπορούσε να είναι η κατασκευή του ΕΓΚΑΡΣΙΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ! Ο οδικός αυτός άξονας που θα ξεκινά από το Κεντρικό – Δυτικό άκρο της Κρήτης την κεντρική Κίσσαμο, με οδική κατεύθυνση στο κεντρικό μέρος του νησιού στους πρόποδες των ορεινών όγκων θα διέρχεται από το μεγάλο Αεροδρόμιο του Καστελλίου στο Ηράκλειο, και θα καταλήγει στη Βόρεια τουριστική ζώνη του Νομού Λασιθίου. Με αυτόν τον τρόπο θα συνδεθούν οι περιοχές της ενδοχώρας μεταξύ τους αλλά και με τους κατάλληλους κόμβους θα συνδεθούν και με τον ΒΟΑΚ αλλά και τις τέσσερις πρωτεύουσες του νησιού. Αυτός ο οδικός άξονας βέβαια δεν θα εξυπηρετήσει μόνο τις γεωργοκτηνοτροφικές περιοχές αλλά θα συμβάλει κατά το μέγιστα και στην τουριστική αξιοποίηση περιοχών της ενδοχώρας όπου υπάρχουν σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι όπως το Μοναστηράκι Αμαρίου, η Αργυρούπολη, το Βυζαντινό κάστρο στο Μονοπάρι Ρεθύμνου, ο Γομαράς στην Ορνέ Αγίου Βασιλείου, η Ονιθέ στο Βρύσινα, η Αρχαία Ελεύθερνα, η Κουμάσα στο κεντρικό Ηράκλειο και δεκάδες άλλες αρχαιολογικές περιοχές όπου σήμερα η επίσκεψή τους είναι δύσκολη.
Επιπλέον στις περιοχές της ενδοχώρας υπάρχουν οι σπουδαιότεροι παραδοσιακοί οικισμοί του νησιού που αξίζει να διατηρηθούν και να καταστούν επισκέψιμοι για τον τουρισμό αλλά και οι δεκάδες περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, όπως τα μικρά καστανοδάση στο κεντρικό Σέλινο στα Χανιά, της Νύμφης τα ποτάμια στο κεντρικό Ρέθυμνο, τα πρινοδάση του Ψηλορείτη στις Αραβάνες και τα δεκάδες φαράγγια που είναι μοναδικά στην φυσική τους ομορφιά, όπως της Αγίας Ειρήνης και των παλιών Ρουμάτων στο Σέλινο, του Θερίσσου, του Κάτω Πόρου και του Μούνδρου στο Δυτικό Ρέθυμνο και τα τρία φαράγγια στη Ελεύθερνα και δεκάδες άλλα.
Αυτή θα είναι μια πρώτη σημαντική ενέργεια για την πραγματική ανάπτυξη του Αγροτοτουρισμού που τόσο πολύ διαφημίζεται σήμερα στις περιοχές μας αλλά στη πραγματικότητα δεν υπάρχει! Έτσι θα ξεκινήσει η πραγματική ανάπτυξη της Κρητικής ενδοχώρας, αφού θα γίνουν οι πρώτες ενέργειες που θα τη βγάλουν από την σημερινή απομόνωση και θα δημιουργηθούν κίνητρα παραμονής εκεί των νέων ανθρώπων.
Βέβαια, η χάραξη και η κατασκευή ενός τέτοιου μεγάλου έργου, θα πρέπει να σεβαστεί ευλαβικά το σπάνιο φυσικό περιβάλλον ώστε να μην προκύψουν αλλοιώσεις και υπερβολικές παρεμβάσεις. Οι σύγχρονοι μέθοδοι που εφαρμόζονται σήμερα στη Ευρώπη για την κατασκευή τέτοιων μεγάλων οδικών έργων αλλά και στη χώρα μας, με τελευταίο παράδειγμα την κατασκευή του μεγάλου αυτοκινητόδρομου Αθήνα-Κόρινθος -Καλαμάτα-Σπάρτη που διέρχεται από περιοχές παρόμοιας μορφολογίας, εγγυώνται τον απόλυτο σεβασμό φύσης και του περιβάλλοντος.
Από τεχνικής άποψης ο Εγκάρσιος άξονας θα καλύψει μία διαδρομή 240 περίπου χιλιομέτρων, όπως και το σύνολο του παραπάνω οδικού άξονα Αθηνών – Καλαμάτας, και θα κινείται σε περιοχές με απόλυτο υψόμετρο από τα 250 έως και τα 640 μέτρα. Θα υπάρχουν κόμβοι εισόδου – εξόδου ανά 10 χιλιόμετρα περίπου ώστε να μπορούν να συνδέονται εύκολα όσο περισσότεροι οικισμοί και θα διέρχεται όσον το δυνατόν κοντύτερα από περιοχές όπου υπάρχουν πολλοί οικισμοί, ώστε αυτοί, που με ένα αρχικό υπολογισμό ανέρχονται σε 320 σε όλους του νομούς, να μπορέσουν να αποκτήσουν πρόσβαση στις ανεπτυγμένες περιοχές αλλά και σε διασύνδεση μεταξύ τους. Αυτά τα εκτεταμένα διασταυρούμενα δίκτυα ευρείας κυκλοφορίας υπάρχουν στις Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα.
Ο τελευταίος μεγάλος αυτοκινητόδρομος που ολοκληρώνεται στη χώρα μας είναι, ο Άξονας Κεντρικής Ελλάδος, που θα συνδέει την Λαμία με την Εγνατία οδό, μήκους 195 χιλιομέτρων. Είναι πολύ μεγάλο έργο αφού περιλαμβάνει 2 σήραγγες 3 και 1 χιλιομέτρων αντίστοιχα, και 13 γέφυρες με την μεγαλύτερη του Πηνειού μήκους 600 μέτρων.
Ο οδικός αυτός άξονας αποτελεί τμήμα του Μεγάλου Ευρωπαϊκού Αυτοκινητόδρομου Ε-65, συνολικού μήκους 3.800 χιλιομέτρων ο οποίος ξεκινά από το Μάλμοε της Σουηδίας, με ακτοπλοϊκή σύνδεση περνάει στο Σβινόουστιε της Πολωνίας, διατρέχει 11 χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και εισέρχεται στη χώρα μας μέσω Σκοπίων στο ύψος της κωμόπολης Νίκης του Δήμου Φλώρινας. Στη συνέχεια διατρέχει την Κεντρική Ελλάδα έως την Αττική και φτάνει έως την Καλαμάτα. Από εκεί, περνάει ακτοπλοϊκώς στην Κρήτη στο Καστέλι Κισσάμου και συνεχίζει έως και τα Χανιά. Με τις κατάλληλες ενέργειες λοιπόν ως ΕΓΚΑΡΣΙΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η συνέχεια του Ε-65 από την Κίσσαμο έως και το Νομό Λασιθίου. Και αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα την εξ ολοκλήρου χρηματοδότησή του, από το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο χρηματοδότησε και τον υπόλοιπο Ε-65 που ήδη έχει κατασκευαστεί και είναι σε κυκλοφορία!
Αυτό λοιπόν το μεγάλο αναπτυξιακό έργο της Κρήτης μπορεί να γίνει πραγματικότητα αν υπάρξουν οι κατάλληλοι χειρισμοί από τους τοπικούς πολιτικούς παράγοντες του νησιού μας!
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι ψυχολόγος, πρώην διοικητής του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Χανίων