Δύο λόγοι με παρακίνησαν στην ασυνήθιστη για μένα συζήτηση που ακολουθεί. Ο ένας έχει σχέση με την παρουσία της κ. Μ. Γερούκη τα τελευταία χρόνια στο Ρέθυμνο. Ποια είναι; Τί την έκανε να εγκατασταθεί μόνιμα εδώ και να αναπτύξει την ενδιαφέρουσα μέχρι τώρα δράση της στον χώρο της εκπαίδευσης και … της πολιτικής;
Ο δεύτερος λόγος είναι το «ΠΟΤΑΜΙ» του κ. Στ. Θεοδωράκη. Ένα κόμμα που ξεκίνησε με πολλές προσδοκίες και που στις μέρες μας κατέληξε να αντιμετωπίζει υπαρξιακό πρόβλημα. Δεν κρύβω ότι από την αρχή, συμμεριζόμενος τις απόψεις και τις προσδοκίες φίλων μου, είδα την κίνηση αυτή με πολύ ενδιαφέρον. Ένα μικρό αστικό κόμμα στο χώρο του παραδοσιακού Κέντρου απαλλαγμένο από τις αριστερές, κεντροαριστερές και δεξιές βαρονίες και αγκυλώσεις. Ανοικτό σε συναινετικές συνεργασίες για να βγει η χώρα από τα σημερινά αδιέξοδα.
Μιλώντας για τις σπουδές, τη δουλειά της, την οικογένεια της αλλά και την εγκατάσταση της στο Ρέθυμνο η κ. Γερούκη λέει:
«Κατάγομαι από την Καρδίτσα αλλά ως παιδί στρατιωτικής οικογένειας έχω ζήσει σε πολλά μέρη της Ελλάδας και στην Κύπρο. Όλοι αυτοί οι μικροί ξεριζωμοί ήταν δύσκολοι για ένα παιδί που έπρεπε, για παράδειγμα, να φύγει από την Πάτρα για την Αλεξανδρούπολη και από την Αλεξανδρούπολη για την Αυλώνα, αλλά με έμαθαν να προσαρμόζομαι και να μην φοβάμαι το καινούριο.
Σπούδασα εκπαιδευτικός της δημοτικής εκπαίδευσης, όπως από μικρή ονειρευόμουν, και ξεκίνησα να εργάζομαι στον Πειραιά το 1993. Έξι χρόνια μετά τον διορισμό μου υπακούοντας σε μια προσωπική ανάγκη εξέλιξης έδωσα σε εξετάσεις του υπουργείου Παιδείας σε τρεις ξένες γλώσσες και αποσπάστηκα στα τμήματα μητρικής γλώσσας στο Ελσίνκι και το Τάμπερε της Φινλανδίας. Η Φινλανδία συνδύαζε υψηλής ποιότητας, δωρεάν, τριτοβάθμια εκπαίδευση και μάλιστα σε ζητήματα σχετικά με το ερευνητικό μου ενδιαφέρον, τη σεξουαλική και την αγωγή. Εκεί είχα την εμπειρία της διαπολιτισμικής αγωγής, ενώ παράλληλα με τη δουλειά μου ολοκλήρωσα προπτυχιακές σπουδές στον τομέα της αγωγής υγείας και στη συνέχεια το μεταπτυχιακό μου στη σεξουαλική αγωγή.
Λίγο πριν τελειώσει η πενταετής απόσπαση μου, η «ζωή» ανέλαβε να αλλάξει τον αρχικό μου σχεδιασμό. Γνώρισα τον άνδρα μου, που είναι Φινλανδός, και αντί να επιστρέψω στην Ελλάδα γέννησα τον γιο μας και ξεκίνησα, με εκπαιδευτική άδεια του υπουργείου Παιδείας, διδακτορικές σπουδές στο πανεπιστήμιο του Ελσίνκι στον τομέα της σεξουαλικής αγωγής πάντα.
Ήμουν ήδη αποσπασμένη στη Φινλανδία όταν το καλοκαίρι του 2000 για πρώτη φορά επισκέφτηκα το Ρέθυμνο. Στην Αθήνα ζει η οικογένειά μου, εκεί τελείωσα το λύκειο και εργάστηκα ως εκπαιδευτικός αλλά ειλικρινά η πόλη και οι ρυθμοί της δεν μου ταιριάζουν. Το Ρέθυμνο υπήρξε έρωτας με την πρώτη ματιά. Μια όμορφη πόλη, μικρή όσο πρέπει, με πλούσια ιστορία, δυναμικό πανεπιστήμιο και φιλικούς, φιλόξενους ανθρώπους. Μου άρεσε η ιδέα να φτιάξω τις δικές μου ρίζες εδώ. Την επόμενη χρονιά έκανα αίτηση μετάθεσης!
Φυσικά, όπως είπα, δεν κατάφερα να επιστρέψω μόνιμα στην Ελλάδα το 2004 καθώς είχα ήδη γνωρίσει τον άντρα μου και τα σχέδια είχαν αλλάξει. Ήρθαμε όμως μαζί για μια βδομάδα διακοπών στο Ρέθυμνο. Μετά από εκείνη τη βδομάδα ο άντρας μου είδε τη ζωή του εντελώς διαφορετικά. Νομίζω ότι και γι’ αυτόν το Ρέθυμνο ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Έβαλε στόχο να μεταφέρει τις επαγγελματικές του δραστηριότητες στην Κρήτη και το 2011, αφού εγώ είχα υποστηρίξει το διδακτορικό μου, μετακομίσαμε οικογενειακώς στο νέο μας σπίτι στον Κάστελλο.
Από τότε ο άντρας μου αγόρασε ελιές, φύτεψε φραγκόσυκα, έμαθε ελληνικά, δραστηριοποιήθηκε στον χώρο των κατασκευών, ο γιος μας ξεκίνησε το δημοτικό και εγώ τοποθετήθηκα μέχρι το 2018 σχολική σύμβουλος στα Χανιά, ενώ ολοκλήρωσα το μεταπτυχιακό του τμήματος πολιτικών επιστημών του πανεπιστημίου Κρήτης.
Οι σπουδές μου στη Φινλανδία και στην Κρήτη άνοιξαν και το πεδίο της έρευνας. Όλα αυτά τα χρόνια προσπάθησα να επεκτείνω τη δουλειά μου, να συμμετέχω σε εκπαιδευτικά συνέδρια και να παράγω εκπαιδευτικό υλικό. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Παίζω με τον Φρίξο και μαθαίνω για το σώμα μου και τις διαπροσωπικές σχέσεις» που έγινε σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς του Ρεθύμνου και διακρίθηκε με το βραβείο αριστείας και καινοτομίας εκπαιδευτικού προγράμματος σεξουαλικής αγωγής 2019, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό για τη σεξουαλική υγεία, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.
Υπάρχουν και άλλα ελληνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα στα οποία συμμετέχω. Σύντομα ένα τέτοιο πρόγραμμα, για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, θα τυπωθεί από τις εκδόσεις Πατάκη».
Για το Ποτάμι και την ένταξη της σε αυτό απαντά: «Οι γονείς μου προέτρεπαν εμένα και τα αδέλφια μου να παρακολουθούμε ειδήσεις και να διαβάζουμε εφημερίδες εκτός από βιβλία. Ο πατέρας μου, αν και είχε τις δικές του πολιτικές απόψεις ήταν δημοκρατικός και συζητούσαμε πάντα. Ποτέ δεν λογόκρινε τις επιλογές μου, αλλά ζητούσε από μένα να μην ενταχθώ σε πολιτικό κόμμα τουλάχιστον μέχρι την ενηλικίωση. Το τήρησα. Ήμουν πολιτικό ον λοιπόν από το λύκειο. Συμμετείχα στα όργανα της σχολής μου, αλλά στη συνέχεια επέλεξα να παρακολουθώ και να προβληματίζομαι χωρίς να συμμετέχω σε κάποιο κόμμα. Αυτά μέχρι το 2014 που ήρθε το ΠΟΤΑΜΙ».
Στην ερώτηση μου γιατί στο Ποτάμι και όχι σε κάποιο άλλο κόμμα λέει: «Ζώντας στη Φινλανδία, παρακολουθούσα την κατάρρευση των οικονομικών μεγεθών, επί Κώστα Καραμανλή, το «λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου, τα «Ζάππεια» του Αντώνη Σαμαρά, τις πλατείες των αγανακτισμένων και το «το δεν πληρώνω» του Αλέξη Τσίπρα και προβληματιζόμουν έντονα για την πορεία της χώρας μου. Τον Σταύρο Θεοδωράκη δεν τον γνώριζα, ένιωσα όμως ότι ΠΟΤΑΜΙ το 2014 έφερνε μια νέα για την Ελλάδα, λογική. Δεν ήθελε ρήξεις αλλά συναινέσεις. Δεν λαΐκιζε. Μιλούσε για την ανάγκη για δουλειές για να αναπτυχθεί η οικονομία. Μιλούσε για αξιοκρατία, διαφάνεια και λογοδοσία. Ήταν επίσης ξεκάθαρο ως προς την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.
Ίσως έπαιξε ρόλο και η εμπειρία μου από τη Φινλανδία, μια χώρα που εδώ και δεκαετίες κυβερνιέται με συνεργασίες. Η προτροπή του Σταύρου να σηκωθούμε από τον καναπέ ακούμπησε σε μια βαθύτερη προσωπική ανάγκη ενεργοποίησης. Εντάχθηκα στο ΠΟΤΑΜΙ και άρχισα να παρακολουθώ τις εργασίες του τομέα παιδείας και τα τοπικά θέματα στο Ρέθυμνο και την Κρήτη».
Ήταν στις προθέσεις του Ποταμιού να καλυφθεί ο χώρος του Κέντρου μετά από τη μετακίνηση του ΠΑΣΟΚ προς την Κεντροαριστερά; Τη ρωτάω.
«Ένα από τα λάθη μας ήταν η ανασφάλεια να πατήσουμε σταθερά στο Κέντρο. Αντί γι’ αυτό το ΠΟΤΑΜΙ φάνηκε να βιάζεται και να κλυδωνίζεται.
Έτσι ο Σταύρος Θεοδωράκης μπήκε στην περιπέτεια του ΚΙΝΑΛ και μάλιστα με άκομψο τρόπο. Δηλαδή πρώτα αποφάσισε την προσωπική του εμπλοκή στον νέο φορέα και μετά ζήτησε από τη ΜΕΣΥΑ (την κεντρική επιτροπή κατά κάποιο τρόπο του κόμματος) τη «νομιμοποίηση» της απόφασης. Η δικαιολογία ήταν ότι θα αναλάμβανε την πολιτική ευθύνη σε περίπτωση ήττας, πράγμα που δεν έγινε.
Το εγχείρημα αυτό ήταν καταδικασμένο καθώς το ΠΑΣΟΚ έχει σταθερά πολιτικά φυσιογνωμικά σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Το ΠΟΤΑΜΙ ήταν κόμμα του Κέντρου. Αυτό φαινόταν σε κάθε εσωτερική ψηφοφορία των μελών μας. Είναι τελείως διαφορετική μια προγραμματική συνεργασία από τη συνένωση κομμάτων. Το γεγονός ότι ο κ. Θεοδωράκης ανακοίνωσε ότι το ΠΟΤΑΜΙ δεν θα κατέβει αυτόνομο στις εκλογές και θα ονομάζεται πλέον ΚΙΝΑΛ οδήγησε στην έξοδο πάρα πολλά στελέχη μας. Θα έλεγα ότι τότε διαλύθηκε ολοκληρωτικά και η τοπική ομάδα στο Ρέθυμνο. Στο Ρέθυμνο που είχε δώσει πανελλαδικά το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στο ΠΟΤΑΜΙ.
Όπως φάνηκε οι ψηφοφόροι δεν συγχώρησαν το θολό μήνυμα που δόθηκε τότε. Το ΠΟΤΑΜΙ δεν ανέκαμψε ποτέ από αυτή την περιπέτεια και όποιες καλές πολιτικές θέσεις και να είχαμε, είχαμε χάσει την αξιοπιστία μας. Τότε, μετά την ήττα για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ, είχα ζητήσει από τον επικεφαλής να παραιτηθεί. Έπρεπε να είχε αναλάβει την ευθύνη του λάθους, κατά τη γνώμη μου».
Η άποψη της κ. Γερούκη σε σχέση με εκείνους που υποστηρίζουν ότι μετά την περίφημη «κυβίστιση» του κ. Τσίπρα, ο Σύριζα ουσιαστικά ταυτίζεται με την πολιτική γραμμή του ΚΙΝΑΛ, είναι ότι:
«Ο κ. Τσίπρας ξεκίνησε ως πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αλλά αν επιβιώσει πολιτικά από τη διαφαινόμενη ήττα, πράγμα πολύ πιθανό, νομίζω ότι θα καταλήξει πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΟΚΙΝΑΛ ή όπως θα λέγεται ο νέος πόλος με σοσιαλδημοκρατικά χαρακτηριστικά, απέναντι στη ΝΔ. Ήδη το πρώτο βήμα έγινε στην Ευρωβουλή με την υποστήριξη του Τίμμερμανς. Ο κ. Τσίπρας θα προσπαθήσει να επιβιώσει με κάθε τρόπο. Φυσικά η απομάκρυνση του κ. Βενιζέλου βοηθάει πολύ προς αυτή την κατεύθυνση».
Γιατί ο κ. Θεοδωράκης δεν κατάφερε να δώσει συνοχή και ομοιογένεια στην ομάδα των ικανών στελεχών που τον πλαισίωσαν; ρωτάω και η κ. Γερούκη αναφέρει:
«Δεν είναι εύκολη η διαχείριση ομάδων, ιδιαίτερα, όταν όπως είπατε, πρόκειται για ανθρώπους με προσωπική και επαγγελματική αναγνώριση. Δηλαδή ανθρώπους με άποψη και εσωτερική αίσθηση αξιοσύνης. Εδώ η κριτική στον κ. Θεοδωράκη είναι ότι δεν άφησε χώρο να γίνουν ζυμώσεις και να αναδειχθούν στελέχη. Ίσως μόνο κάποια που είχαν την απόλυτη έγκρισή του.
Το ΠΟΤΑΜΙ οργανώθηκε ως αρχηγοκεντρικό κόμμα. Μια από τις έντονες κριτικές πολλών μελών μας ήταν ότι ο Επικεφαλής προσπαθούσε να ελέγξει το πολιτικό συμβούλιο και τη ΜΕΣΥΑ, είτε ορίζοντας όλα ή ένα αριθμό των μελών, είτε δημιουργώντας ασφυκτικές συνθήκες ψηφοφορίας. Στα δύο πρώτα συνέδρια έπρεπε να επικυρωθεί σύσσωμο το πολιτικό συμβούλιο η επιλογή των μελών του οποίου γινόταν μετά από πρόταση του κ. Θεοδωράκη. Θήτευσα σε ένα τέτοιο πολιτικό συμβούλιο. Το επιχείρημα ήταν ότι θα έπρεπε να είναι άνθρωποι με τους οποίους θα μπορεί να συνεργάζεται. Όμως αυτό ήταν λάθος. Αν δεν μπορείς να συνεργάζεσαι πρέπει να μάθεις και αν δεν μπορείς να μάθεις τότε δεν υπάρχει περιθώριο συζήτησης! Η διαφορετική άποψη δεν σε απειλεί, σε βάζει σε διαδικασία σκέψης.
Το ίδιο έγινε όταν, μετά από έντονες εσωτερικές πιέσεις, αποφασίστηκε να δημιουργηθεί θέση αντιπροέδρου. Συνέδεσε την υποψηφιότητα του κ. Μαυρωτά στη θέση του αντιπροέδρου με την υποψηφιότητα του ίδιου ως προέδρου. Πολλοί τότε εξέλαβαν τη διαδικασία ψήφισης ζεύγους υποψηφίων ως εκβιαστική και ως ένα βαθμό ήταν.
Η δεύτερη κριτική που θα κάνω αφορά τη λειτουργία του οργανωτικού του κόμματος που είναι κατά τη γνώμη μου παράδειγμα προς αποφυγή. Δεν λειτούργησε ποτέ όπως θα έπρεπε. Υπήρχαν πολλοί άνθρωποι με συγκεχυμένες αρμοδιότητες, χωρίς καθοδήγηση. Μπορεί να σε έπαιρναν τρεις από τα κεντρικά για να ζητήσουν την ίδια πληροφορία. Κάναμε εκλογές το 2015 και από τα κεντρικά έπαιρναν τηλέφωνο υποψήφιους βουλευτές μας στο Ρέθυμνο για να ζητήσουν τη στήριξή τους! Δεν γνώριζαν ούτε ποιοι άνθρωποι κατεβαίνουν σε κάθε περιοχή.
Όλες οι τοπικές οργανώσεις είχαμε επισημάνει το ο ζήτημα έλλειψης συντονισμού και οργάνωσης, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ο γραμματέας οργανωτικού δεν υπάρχει για να στήνει κιόσκια αλλά για να έχει εξασφαλίσει σε όλες τις πόλεις ψηφοδέλτια, αν θέλω να αναφερθώ στις τελευταίες ευρωεκλογές που έζησα και ως υποψήφια.
Όσο αφορά, τέλος, τα λάθη πολιτικής θεωρώ, εκτός την εσφαλμένη προσπάθεια σύμπλευσης με το ΠΑΣΟΚ, ως κομβικό λάθος τη στάση του κόμματος στη Συμφωνία των Πρεσπών. Το ΠΟΤΑΜΙ υποστήριζε από την αρχή την ανάγκη να βρεθεί μια λύση στο ονοματολογικό πρόβλημα των Σκοπίων, ασκώντας κριτική στον τρόπο που εργαλειοποίησε το όλο ζήτημα ο ΣΥΡΙΖΑ. Η πρότασή μου ήταν να απέχουμε από την ψηφοφορία ή να δηλώσουμε παρόν. Όμως επικράτησε η άποψη να προβληθεί η εικόνα ενός κόμματος που δε λογαριάζει το πολιτικό κόστος και ακολουθεί αταλάντευτα την πολιτική του. Το ίδιο έγινε και πρόσφατα όταν ήταν το μόνο κόμμα που συζητούσε με την κυβέρνηση και μάλιστα λίγο πριν διαλυθεί η βουλή, τον νέο ποινικό κώδικα! Όμως όταν το πολιτικό κόστος ισοδυναμεί με πολιτική εξαφάνιση δε θα ήταν άστοχο να λογαριαζόταν. Αν η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού το ΠΟΤΑΜΙ, με κάτι τέτοιες κινήσεις, έδειξε ότι προτιμούσε να αγιάσει αντί να κάνει πολιτικούς ελιγμούς! Ίσως αυτό έβλεπαν και οι βουλευτές που το εγκατέλειπαν. Από την άλλη βέβαια ο αντίλογος είναι ότι αν φέρονταν όλα τα κόμματα όπως το ΠΟΤΑΜΙ η πολιτική θα ήταν διαφορετική στην Ελλάδα».
Και τώρα τί γίνεται; Η Μαργαρίτα Γερούκη απαντά: «Το ΠΟΤΑΜΙ ξεκίνησε με το σύνθημα «πολιτική χωρίς πολιτικούς». Αυτό φυσικά δε θα μπορούσε να ισχύει για πάντα. Στα πέντε χρόνια της ύπαρξης και της κοινοβουλευτικής του παρουσίας υπάρχουν άνθρωποι που δεν ήταν πολιτικοί, όπως εγώ, αλλά απέκτησαν πολιτική εμπειρία και άρθρωσαν πολιτικό λόγο. Στις Ευρωεκλογές με την «ερασιτεχνική» μου παρουσία κατάφερα να είμαι στην όγδοη θέση στο ψηφοδέλτιό μας, με 3774 σταυρούς. Αποτιμώ θετικά την επίδοση αυτή και ακόμη θετικότερα την όλη εμπειρία και παραμένω ενεργή πολίτης. Νιώθω όμως, ταυτόχρονα, ότι το ΠΟΤΑΜΙ με αυτή τη μορφή και σύσταση έχει κάνει πλέον το κύκλο του.
Όμως δεν πρέπει να αγνοείται ότι ΠΟΤΑΜΙ έβαλε ένα διαφορετικό σπόρο και στο πεδίο της πολιτικής και στο πεδίο των πολιτικών (προσώπων και αρχών). Γι’ αυτό νιώθω περήφανη και ταυτόχρονα αισιόδοξη. Συνεχίζω να πιστεύω ότι οι σύγχρονες λύσεις δεν θα βρεθούν παρά μόνο με συνεργασίες. Ποιες θα είναι αυτές θα το δείξει η εξέλιξη και ωρίμανση της πολιτικής μας σκέψης σε ευρύτερο εθνικό επίπεδο».
