Η Τουρκία είναι μία χώρα όπου οι θεωρίες συνωμοσίας και οι φήμες οργιάζουν… Αρκετοί λοιπόν ισχυρίζονται ότι το «πραξικόπημα» (τη νύχτα της 15ης προς 16η Ιουλίου) ήταν ένα φιάσκο, μια «οπερέτα» σκηνοθετημένο από τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Τούρκος Πρόεδρος με την πολιτική του έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του – εσκεμμένα-ώστε να εξωθήσει μέρος τελικά του στρατεύματος σε ένα πραξικόπημα, προκειμένου να «αξιοποιήσει» την ευκαιρία και να κάνει μαζικές εκκαθαρίσεις πολιτικών του αντιπάλων στο στρατό- τη δικαιοσύνη – τη διοίκηση. Έτσι σε συνδυασμό με συνταγματικές αλλαγές θα μπορούσε να εγκαθιδρύσει ένα προσωποπαγές προεδρικό σύστημα στα πλαίσια ενός «Νεοϊσλαμικού Σουλτανάτου» όπου η αυταρχική αντίληψη του καθεστώτος Ερντογάν θα κυριαρχούσε σε όλες τις δομές του κρατικού μηχανισμού.
Ας δούμε όμως ορισμένα από τα «χαρακτηριστικά» του πραξικοπήματος που προκαλούν ερωτηματικά και προβληματισμό. Το πραξικόπημα εκδηλώθηκε από ένα τμήμα του στρατεύματος ( μονάδες τεθωρακισμένων, αεροπορία, μικρό τμήμα του στρατού ξηράς- κυρίως η Στρατοφυλακή- και ένα μέρος του πολεμικού ναυτικού) ενώ δεν είχε την υποστήριξη του αρχηγού ΓΕΕΘΑ τον οποίο μάλιστα οι στασιαστές συνέλαβαν! Ο αρχηγός της 1ης Στρατιάς (Κωνσταντινούπολη) καταδίκασε το πραξικόπημα, αν και κάποιοι υποστηρίζουν ότι αρχικά ήταν σύμφωνος με το κίνημα αλλά γρήγορα έκανε «ανατολίτικο παζάρι» με τον Ερντογάν και «πούλησε» το πραξικόπημα. Ήταν πάντως δύσκολο – λένε οι γνωρίζοντες- να επιβληθεί το πραξικόπημα χωρίς την υποστήριξη της 1ης Στρατιάς. Πόσο μάλλον αν δεν έχει τη πλήρη υποστήριξη της ανώτατης ηγεσίας του στρατεύματος…
Γιατί άραγε οι πραξικοπηματίες άφησαν τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια, το διαδίκτυο και φυσικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να λειτουργούν απρόσκοπτα και το μόνο που έκαναν ήταν να καταλάβουν το TRT, δηλαδή την κρατική τηλεόραση; Είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια που εδώ και καιρό το καθεστώς Ερντογάν έχει «δαιμονοποιήσει» φυλακίζοντας δημοσιογράφους και βάζοντας φραγμούς σε Facebook και twitter … Τα ίδια αυτά μέσα αξιοποίησε ο ίδιος και άλλοι πολιτικοί για να καλέσουν τους πολίτες να βγουν στους δρόμους και να αποτρέψουν την επικράτηση του πραξικοπήματος! Σουρεαλισμός; Δείγμα καθεστωτικής θεώρησης των πραγμάτων;
Γιατί ενάντια σε όσα ισχύουν στην εκδήλωση ενός πραξικοπήματος αυτό εκδηλώθηκε νωρίς το βράδυ αντί τις πρώτες πρωινές ώρες;
Γιατί δεν συνέλαβαν τον πρωθυπουργό και τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων; Εντύπωση προκαλούν και τα γεγονότα με την πορεία του Ερντογάν από το ξενοδοχείο στη Μαρμαριδα – το βομβαρδισμό – μέχρι την προσγείωση του στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης αρκετές ώρες μετά και φυσικά ο ρόλος της πολεμικής αεροπορίας που ελεγχόταν από τους στασιαστές, αλλά και μικρού τμήματος της που σύμφωνα με πληροφορίες παρέμενε πιστό στον πρόεδρο Ερντογάν…
Γιατί οι πραξικοπηματίες επέτρεψαν στη διεύθυνση θρησκευτικών υποθέσεων να κινητοποιήσει χιλιάδες τζαμιά σε όλη τη χώρα τα οποία έκαναν κάλεσμα στους πιστούς να βγουν στις πλατείες; Είχε μάλιστα προηγηθεί επικηδεία προσευχή (sala)… Αξίζει εδώ να θυμηθούμε ότι ο Ερντογάν (ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 1997) είχε φυλακιστεί επειδή διάβασε δημόσια το ποίημα του Ζιγιά Γκιοκαλπ «Τα τζαμιά είναι οι στρατώνες μας, οι μιναρέδες τα ξίφη μας». Κάτι αντίστοιχο «επέτρεψαν» οι πραξικοπηματίες να συμβεί σε βάρος τους από τους πιστούς οπαδούς του Ερντογάν συμβάλλοντας έτσι στην αποτυχία του πραξικοπήματος…
Ποιες άραγε παρασκηνιακές ενέργειες έκανε το… υπόλοιπο στράτευμα (αυτό που δεν είχε συμμετοχή στο πραξικόπημα) ώστε να το αποτρέψει;
Πολλά λοιπόν τα «παράδοξα» αυτού του πραξικοπήματος… Όμως θα πρέπει να σταθούμε και σε όσα δεν σηκώνουν καμία αμφισβήτηση: στους εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες, στη διαπόμπευση των στρατιωτών και των αξιωματικών που συμμετείχαν στο κίνημα και φυσικά στην κυριαρχία του Ερντογάν που έστω και προσωρινά – σύμφωνα με αναλυτές- θα είναι αδιαμφισβήτητη. Η ρευστότητα όμως και ο διχασμός που κυριαρχεί στο λαό και οπωσδήποτε στις ένοπλες δυνάμεις, η ταπείνωση του στρατεύματος, οι εκκαθαρίσεις χιλιάδων πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος στο στράτευμα- τη δικαιοσύνη- τη διοίκηση, τα λιντσαρίσματα στρατιωτών, η στοχοποίηση αντιπάλων λ.χ. Γκιουλέν, η αντιμετώπιση των τρομοκρατικών επιθέσεων, τα ζητήματα στη ΝΑ Τουρκία,τη διάλυςη του κουρδικού κόμματος HDP με την άρση ασυλίας των βουλευτών του, το προσφυγικό, οι αναφορές του Ερντογάν σε πιθανή επαναφορά της θανατικής ποινής είναι μερικά μόνο από τα φλέγοντα ζητήματα που μπορούν να ανοίξουν ξανά τους ασκούς του Αιόλου…
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα: οι πραξικοπηματίες έδρασαν σε βάρος της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της χώρας… Μιας κυβέρνησης όμως που ασκούσε την εξουσία με αυταρχικό τρόπο και προβάλλοντας ένα καθαρά ισλαμικό πρόσωπο. Παρόλα αυτά το πραξικόπημα είναι καταδικαστέο.
Ο Ερντογάν από το 2010-2011 βήμα βήμα προχωρούσε σε ένα μοντέλο προσωποπαγούς ελέγχου του κράτους σε ένα ισλαμικού τύπου «Σουλτανάτο» με αυταρχική διοίκηση. Στην εφαρμογή του σχεδίου αυτού έκανε συνεχώς εκκαθαρίσεις των πολιτικών και των εσωκομματικών του αντιπάλων. Χαρακτηριστικό γεγονός αποτελούν τα γεγονότα στην πλατεία Γκεζι αλλά και οι φυλακίσεις δημοσιογράφων και η «επίθεση» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που τόσο πολύ «αγάπησε» τη νύχτα του πραξικοπήματος, ανακαλύπτοντας ξαφνικά την αξία του Face time…
Στο θέμα όμως των εκκαθαρίσεων ο Ερντογάν φαίνεται «διαβασμένος»… Γνωρίζει την ιστορία και τις λεγόμενες «Δίκες της Σμύρνης»: Στις 15 Ιουνίου του 1926 ο Μουσταφά Κεμάλ ταξίδευε με τρένο προς τη Σμύρνη. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής πληροφορήθηκε ότι ετοιμάζουν συνωμοσία εις βάρος του. Ο ίδιος δεν φτάνει τελικά στη Σμύρνη. Αντί του Κεμάλ στη Σμύρνη φτάνει ένα έκτακτο στρατοδικείο που με συνοπτικές διαδικασίες καταδίκασε εις θάνατον 15 άτομα που στη συνέχεια οδηγήθηκαν στην αγχόνη. Οι δίκες εξπρές συνεχίστηκαν στην Άγκυρα όπου καταδικάστηκαν 21 βουλευτές και 50 μέλη της παλαιάς ηγεσίας των Νεότουρκων. Σήμερα γνωρίζουμε ότι στη συνωμοσία εκείνη είχαν συμμετοχή 3 παλαιοί πολιτικοί οι οποίοι είχαν προσλάβει και 5 εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου. Όμως ο Κεμάλ βρήκε την ευκαιρία να εκκαθαρίσει όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους!».
Επιδίωξη άραγε του Ερντογάν είναι «να ξαναγράψει ο ίδιος την ιστορία «δίνοντας έμφαση στο δικό του ρόλο και έχοντας κατά νου ένα «νεοϊσλαμικό μοντέλο»; Να εμφανιστεί ως ένας άλλος…«Ατατούρκ», δηλαδή ένας σύγχρονος «πατέρας των Τούρκων»;
E-mail: pgiannoulakis@yahoo.gr
Twitter: @pgiannoulakis
