Προτεραιότητες και «εργαλεία» της ανάπτυξης

Τα αναπτυξιακά «εργαλεία», όπως οι εν λόγω οργανισμοί, έχουν προφανώς σημασία και επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των αναπτυξιακών παρεμβάσεων. Όμως σε περιβάλλον επιδεινούμενης ύφεσης και ανεργίας, παραγωγικής και κοινωνικής καταστροφής και ανθρωπιστικής κρίσης, κινδυνεύουν να μείνουν «εργαλεία» χωρίς αντικείμενο.
Άρα αυτό που προέχει είναι η ανατροπή του ασφυκτικού για την κοινωνία, την εργασία και τη μικρομεσαία επιχείρηση, μνημονιακού πλαισίου. Αυτός είναι όρος επιβίωσης πλέον για την κοινωνία και τη χώρα. Στη συνέχεια επιβάλλεται μια σοβαρή συζήτηση για το πώς θέλουμε να αναπτυχθεί η οικονομία, ποιές είναι οι προτεραιότητες και οι ασφαλιστικές δικλείδες ενός νέου αναπτυξιακού σχεδίου, πώς θα στηριχθεί η παραγωγή τοπικών αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων ποιότητας, πως θα επιτευχθεί η σύζευξη πρωτογενούς τομέα και τουρισμού, πως θα υπάρξει κοινωνική ανταποδοτικότητα από την αναπτυξιακή διαδικασία, πως θα υπάρξει «μεροληψία» για τα «θύματα» της κρίσης, για τα δημόσια αγαθά και το περιβάλλον και όχι -ως συνήθως- για τους ημέτερους, τους «εθνικούς εργολάβους» και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα.
Γιατί, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι είχε σοβαρό πρόβλημα το αναπτυξιακό μοντέλο που κυριάρχησε τις τελευταίες δεκαετίες στο Ρέθυμνο, στην Κρήτη και στη χώρα. Ούτε το μοναδικό φυσικό πλούτο μας προστάτεψε, ούτε την πολιτιστική και αρχαιολογική μας κληρονομιά ανέδειξε, ούτε την ενδοχώρα ενίσχυσε, ούτε την έντιμη και παραγωγική εργασία ευνόησε, ούτε την επιρροή των μικρών και μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων αποδυνάμωσε, ούτε τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών πήρε υπ’ όψιν του.
Σοβαρό όμως πρόβλημα έχει και το αναπτυξιακό όραμα της σημερινής μνημονιακής συγκυβέρνησης. Είναι το όραμα ενός συγκεντρωτικού «Κράτους έκτακτης ανάγκης» που αυθαιρετεί και διαμορφώνει «φιλικό περιβάλλον για στρατηγικές επενδύσεις», κατά παράβαση κάθε νομικής, περιβαλλοντικής, εργασιακής και χωροταξικής ρύθμισης.
Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν «ουδέτερες» ρυθμίσεις ή τεχνοκρατικές επιλογές «εξορθολογισμού» των υπαρχόντων αναπτυξιακών οργανισμών. Το αναπτυξιακό «εργαλείο» που προωθεί ο κ. Βολουδάκης, ενέχει -πέραν του πολύ σημαντικού προβλήματος της έλλειψης διαβούλευσης και άρα πολιτικής και κοινωνικής νομιμοποίησης- δύο κινδύνους ή μάλλον δύο πολιτικές σκοπιμότητες. Η μία είναι η δημιουργία ενός «ευπώλητου πακέτου» υπό κρατικό έλεγχο που θα προωθήσει την ιδιωτικοποίηση του υδάτινου δυναμικού της Κρήτης και της μετακίνησης στο ΒΟΑΚ. Η δεύτερη σκοπιμότητα είναι η δυνατότητα προνομιακής διαχείρισης του νέου ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού πλαισίου (ΕΣΠΑ 2014-2020). Ίσως αυτό είναι και το πραγματικό διακύβευμα: η εξουσιαστική δύναμη της κατανομής χρημάτων σε εποχή ένδειας και φτώχειας.
Θα μπορούσε ενδεχομένως να συζητηθεί η δημιουργία ενός ενιαίου αναπτυξιακού Οργανισμού της Κρήτης που όμως θα λειτουργεί σε άλλη βάση, θα περιλαμβάνει όχι μόνο τους αναφερόμενους στην τροπολογία Οργανισμούς αλλά και τον ΑΚΟΜΜ, την Αναπτυξιακή Ηρακλείου και την Αναπτυξιακή Λασιθίου, ενισχύοντας το πολύ αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό που διαθέτουν και συνενώνοντας με άλλο στόχο και με άλλο τρόπο, όλες τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες της Περιφέρειας. Γιατί τα μείζονα αναπτυξιακά προβλήματα έχουν περιφερειακή διάσταση και δεν έχουμε πια την «πολυτέλεια» των επιμέρους αναπτυξιακών «στεγανών», του τοπικισμού και του πολιτικού παραγοντισμού. Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα Ενιαίο Αναπτυξιακό Οργανισμό ΝΠΔΔ, που θα λειτουργεί με γνώμονα τις κοινωνικές ανάγκες, το δημόσιο συμφέρον, την αποκέντρωση, τη δημοκρατική συμμετοχή και τον κοινωνικό έλεγχο, και όχι τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια κερδοφορίας μιας Ανώνυμης Εταιρείας και την «απορροφησιμότητα» των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Είναι κρίσιμος όρος επίσης η ισότιμη συμμετοχή και συνέργεια του Κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και όχι η υποβάθμιση της τελευταίας στο όνομα της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Γιατί η αντιπαράθεση σήμερα δεν είναι ανάμεσα στο «κακό», γραφειοκρατικό και αθηνοκεντρικό Κράτος και την «καλή» Αυτοδιοίκηση. Δυστυχώς και η Αυτοδιοίκηση, σε όλους τους βαθμούς και με ελάχιστες εξαιρέσεις, είχε ενσωματώσει όλες τις παθογένειες και τις στρεβλώσεις του κεντρικού Κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης, την πελατειακή λογική, τη συναλλαγή με ιδιοτελή συμφέροντα και τη διαφθορά. Το θέμα λοιπόν είναι να αναδιοργανωθεί και το Κράτος και η Αυτοδιοίκηση και όλοι οι προβληματικοί θεσμοί (πολιτικό σύστημα, κόμματα, συνδικάτα, συνεταιρισμοί) με στόχο την αντιμετώπιση των δραματικών επιπτώσεων της κρίσης και την εξασφάλιση της επιβίωσης του λαού, της κοινωνικής συνοχής και της ίδιας της Δημοκρατίας.
Συμπερασματικά: το εγχείρημα της συγχώνευσης των αναπτυξιακών Οργανισμών της Κρήτης είναι εγγενώς υπονομευμένο από τη μνημονιακή λογική της κυβέρνησης, από την κοινοβουλευτική πρακτική των αιφνιδιαστικών τροπολογιών και την αντίληψη της για τις faster track επενδύσεις (όπως προβλέπει το νέο αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο). Οι επιφυλάξεις και οι ενστάσεις που διατυπώθηκαν στη σύσκεψη είναι εύλογες και δικαιολογημένες. Το αίτημα της απόσυρσης της τροπολογίας και της ειλικρινούς συζήτησης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών, είναι στοιχειώδης προϋπόθεση πολιτικής αξιοπιστίας για την κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της.