Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΞΕΞΑΚΗ*
Η Εστία Θεολόγων Χάλκης -συνεχίζοντας τη θεολογική παρουσία και μαρτυρία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής Χάλκης, του πνευματικού φυτωρίου και επιστημονικού επιτελείου του Οικουμενικού Πατριαρχείου- ενώνει τη φωνή της με τη φωνή του σεπτού Κέντρου της Ορθοδοξίας, του πανίερου Οικουμενικού Θρόνου, σχετικά προς το ανακύψαν πρόβλημα της μετατροπής σε τζαμί της Αγίας Σοφίας. Την Εκκλησία αυτή κατασκεύασε, ως γνωστόν, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ο Α’ (εγκαίνια 27 Δεκεμβρίου του έτους 537 μ.Χ.).
Με προβληματισμό, αγωνία, πικρία και οδύνη παρακολουθεί η Εστία την κινητικότητα, πρόθεση και απειλή της Τουρκίας να μετατρέψει από Μουσείο, ως λειτουργεί τα τελευταία 85 χρόνια, σε μουσουλμανικό τέμενος, τον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, τον αφιερωμένο στη Σοφία του Θεού, δηλαδή, στο δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας.
Ο ιστορικός και περιώνυμος αυτός Ναός υπήρξε και είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη ζωή και τη δράση του Οικουμενικού Θρόνου, αποτελώντας το Κέντρο της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Το μοναδικό αυτό κόσμημα, μέσα στην πορεία των αιώνων, διατήρησε, παρά την εναλλαγή των χρήσεων, την αίγλη του, ως συμβόλου ασύλληπτου αρχιτεκτονικού και διακοσμητικού κάλλους, για το οποίο ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, τονίζοντας την υπεροχή της Αγίας Σοφίας έναντι του περιώνυμου ναού του Σολομώντα, αναφώνησε: «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντι με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκα σε Σολομών». Παρέμεινε αειφεγγής φάρος χριστιανικής ακτινοβολίας και διακρίθηκε ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με Οικουμενική διάσταση και αξία.
Εφόσον η Αγία Σοφία δεν είναι δυνατόν να επιστρέψει στην πρωταρχική της λειτουργικότητα, η Εστία Θεολόγων Χάλκης στηρίζει απερίφραστα την μη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, δεδομένου ότι η μετατροπή αποτελεί βολή κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του χριστιανικού πολιτισμού, της διαθρησκειακής γαλήνης, της παγκόσμιας ηρεμίας και απαξίωση του χαρακτήρα της, ως μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Η Εστία ελπίζει, εύχεται και προσεύχεται προς την Παναγία Τριάδα υπέρ της διατήρησης του σημερινού καθεστώτος της Αγίας Σοφίας ως Μουσείου, το οποίο δίνει τη ευκαιρία της επίσκεψης -φυσικής και νοεράς- και την δυνατότητα στον επισκέπτη προσευχής, πνευματικής μεταρσίωσης και αναδρομής στις ιστορικές ρίζες. Σε τελική ανάλυση η Αγία Σοφία, με το καθεστώς του Μουσείου, δεν είναι απλά χώρος επίσκεψης, αλλά περισσότερο χώρος προσκυνήματος, ενότητας, συμφιλίωσης και ειρήνης, στους ταραγμένους, χαλεπούς και δυσχείμερους καιρούς που ζούμε και ως τέτοιος αναμένουμε και ζητούμε να παραμείνει.
* Ο Νικόλαος Γ. Ξεξάκης είναι πρόεδρος της Εστίας Θεολόγων Χάλκης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
