Τιμωρείται η ευφυΐα;

Η αποχαιρετιστήρια ομιλία του Ευάγγελου Βενιζέλου στις έξι Ιουνίου στην ελληνική βουλή αποτελεί μια από τις κορυφαίες στιγμές του ελληνικού κοινοβουλίου των τελευταίων χρόνων. Κι αυτό για δυο κυρίως λόγους:

Ο πρώτος αφορά στην παρουσία/απουσία και στη στάση των βουλευτών. Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η στάση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή χειροκρότησαν και αναγκαστικά αναγνώρισαν (;) το πνευματικό και πολιτικό μέγεθος του πολιτικού αντιπάλου τους, το οποίον μόλις πριν λίγους μήνες έμμεσα είχαν ενοχοποιήσει (διάβαζε σκάνδαλο Novartis).

Δεν μπορεί, επίσης, να περάσει απαρατήρητη η απουσία των βουλευτών της κοινοβουλευτικής ομάδας στην οποία, κατά δήλωσή του, συνεχίζει να ανήκει ο Ε. Βενιζέλος. Κρίμα! κυριολεκτικά κρίμα!

Ο δεύτερος λόγος συνδέεται με τη στάση και την πράξη ενός πολιτικού άνδρα, ο οποίος με παρρησία και αξιοπρέπεια και ως αυθεντικός δάσκαλος έδωσε ένα μάθημα δημοκρατίας στους βουλευτές -αλλά και σε κάθε προσεκτικό ακροατή και αναγνώστη- και έδειξε νομικούς δρόμους σχετικά με την ψήφιση και εφαρμογή των ποινικών κωδίκων.

Αυτή η χαρισματική, πληθωρική και συγχρόνως εκρηκτική προσωπικότητα θα απουσιάζει από την επόμενη βουλή. Και αυτό, επειδή θυσιάστηκε στο όνομα κάποιων πολιτικών (διάβαζε κομματικών) σκοπιμοτήτων. Κατά την επίσημη αιτιολόγηση της προέδρου του ΚΙΝΑΛ, επειδή «το προφίλ του κ. Βενιζέλου δεν ταιριάζει με το μήνυμα που θέλω να στείλω στους προοδευτικούς ψηφοφόρους, στους απογοητευμένους από τον ΣΥΡΙΖΑ». Αλλιώς διατυπωμένο: « Ο κ. Βενιζέλος δεν εκπροσωπεί το νέο ΚΙΝΑΛ.»

Με άλλα λόγια, ο Βενιζέλος δεν χωρεί στο νέο ΚΙΝΑΛ. Και το ερώτημα είναι γιατί;

Δεν χωρεί επειδή κουβαλά μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο, βαρύ για το «μικρό» ΚΙΝΑΛ; Κι από πότε και γιατί ένα μεγάλο κεφάλαιο αντί να αξιοποιηθεί ακυρώνεται;

Δεν χωρεί επειδή δεν ταιριάζει στην ιδεολογική ταυτότητα του νέου ΚΙΝΑΛ; Και ποια είναι αυτή η ταυτότητα για να ξέρουμε κι εμείς ως πολίτες και ψηφοφόροι;

Δεν χωρεί επειδή είναι ευφυής; Και από πότε η ευφυΐα τιμωρείται και εκδιώκεται;

Μήπως υπάρχει φόβος ότι μπορεί να κάμει ζημιά; Οι ευφυείς δεν κάνουν ζημία, οι ανόητοι κάνουν ζημιά. Ο ευφυής ζυγίζει ζημιές και οφέλη κι αν δεν υπερτερούν τα οφέλη αναδιπλώνεται. Ο ανόητος μπορεί έμμεσα ή μακροπρόθεσμα να ζημιώνεται και ο ίδιος, αλλά δεν το κατανοεί, προχωρά και την κάνει τη ζημιά.

Η περίπτωση του Βενιζέλου είναι αντιπροσωπευτική παρόμοιων περιπτώσεων όχι μόνο στον πολιτικό βίο, αλλά και αλλού. Σύνηθες το φαινόμενο σε κοινωνίες και θεσμούς όπου θεσμικοί και ηθικοί κανόνες δυσλειτουργούν ή δεν λειτουργούν η αξιοσύνη, η ικανότητα και η δημιουργικότητα όχι μόνο να μην επιβραβεύονται, αλλά και να τιμωρούνται. Αλλιώς διατυπωμένο, όπου η αξιοκρατία δεν λειτουργεί, ο άξιος εκδιώκεται ή εξαναγκάζεται σε αποχώρηση-αποχώρηση σε τέτοιες περιπτώσεις σημαίνει και αυτοπροστασία. Μ’ αυτή την έννοια, λοιπόν, η περίπτωση Βενιζέλου είναι αντιπροσωπευτική και αξίζει να τη θυμόμαστε.

Συγχρόνως, όμως, η περίπτωση Βενιζέλου είναι και εξοργιστική, γιατί ένας ευφυής και δημιουργικός άνθρωπος που έχει προσφέρει επί δεκαετίες στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας και στην επιστήμη τυγχάνει μιας μειωτικής μεταχείρισης και μάλιστα από άτομα που όχι μόνο δεν είναι του διαμετρήματός του, αλλά ούτε μπορούν να συγκριθούν μαζί του.  

Συνηθισμένος και αυτός ο τρόπος μεταχείρισης άξιων ανθρώπων όχι μόνο στον πολιτικό βίο, αλλά και αλλού.

 Τέτοιου είδους συμπεριφορές – δηλαδή μείωσης και εξόντωσης του Άλλου – δεν μπορούν να αναλυθούν και να ερμηνευτούν (ορθο)λογικά, μπορούν όμως να ερμηνευτούν ψυχολογικά· πράγμα, ωστόσο, που δεν κάνω στο παρόν άρθρο. Περιορίζομαι μόνο να υπενθυμίζω στους ασκούντες εξουσία τη ρήση των προγόνων μας: « Τον καλύτερο σου και γάιδαρος να γενεί μην τον-ε καβαλικέψεις».

Η λαϊκή θυμοσοφία είχε θέσει κόκκινες γραμμές που σήμερα φαίνεται να έχουν ξεθωριάσει ή και να μην υπάρχουν καθόλου πια.