Όταν ό δάσκαλος είναι ενεργός και αποτελεσματικά ανήσυχος και η σχέση του με τους μαθητές του γόνιμη και δημιουργική τότε, ασφαλώς, παράγει έργο αξιόλογο και πολλαπλά επωφελές. Και κάτι τέτοιο συνέβη και με τον σχολικό σύμβουλο και συγγραφέα κ. Χάρη Στρατιδάκη, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και τους μαθητές του, όταν, ακόμα, ήταν δάσκαλος. Καρπός της αγαστής αυτής συνεργασίας, δασκάλου- μαθητών, υπήρξε μια ενδιαφέρουσα σειρά βιβλίων (υπό τους τίτλους: «Καθαρογλωσσίδια» και «Ευχετήριες Μαντινάδες στο Κινητό Τηλέφωνο»), τα οποία και εκδόθηκαν υπό τον γενικό τίτλο «Σύντομες Μορφές της παράδοσης» και με την ευγενική χορηγία και δωρεάν διάθεσή τους στο αναγνωστικό κοινό από τη «Γραφοτεχνική Κρήτης» και την εφημερίδα «Ρεθεμνιώτικα Νέα».
Τελευταία εργασία δημιουργικής συνεργασίας μαθητών και δασκάλου είναι η παρουσιαζόμενη με το σημείωμά μας αυτό υπό τον τίτλο: «Το Κρητικό Αίνιγμα» και υπότιτλο: «Σχολιασμένη Συλλογή 850 αινιγμάτων», που έδωσε, περαιτέρω, χρήσιμο στον συγγραφέα της υλικό προκειμένου να παρουσιάσει και ανακοίνωση από το βήμα του Θ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, στα Χανιά, σχετική με το «Κρητικό Αίνιγμα», τον χαρακτήρα του, τις λειτουργίες του, τα θέματα και τα σύμβολά του, αλλά και διάλεξη από την αίθουσα τού Λυκείου Ελληνίδων Ρεθύμνου, στις 12-12-2007.
Το παρουσιαζόμενο, λοιπόν, βιβλίο είναι αποτέλεσμα πολύχρονης- από το έτος 1985- εργασίας, όταν ο συγγραφέας του ήταν δάσκαλος στην Καρωτή Ρεθύμνου. Από τότε ξεκινά το ενδιαφέρον του περί το αίνιγμα. Την αινιγματική πρακτική στο σχολείο συνάντησε, στη συνέχεια, ο συγγραφέας και όπου αλλού πήγε να διδάξει στην κρητική ύπαιθρο: Μελιδόνι Αποκορώνου, Μελιδόνι Μυλοποτάμου, Δαφνέδες και Αγιά Μυλοποτάμου.
Την τελευταία δεκαετία ο κ. Στρατιδάκης άρχισε να συγκεντρώνει τα αινίγματα που άκουγε από το στόμα των μαθητών του και όταν πια τα όρια της συγκέντρωσης είχαν εξαντληθεί, οδήγησε τους μαθητές του και στην αναζήτηση της σχετικής βιβλιογραφίας στην Κεντρική Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου. Ο αινιγματολογικός εμπλουτισμός συνεχίστηκε από τον ίδιο, με τη βοήθεια, πια, και πολλών μελών του Α’ και του Β’ Κέντρου Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων Ρεθύμνου (ΚΑΠΗ), αλλά και θαμώνων καφενείων της κρητικής υπαίθρου. Στη φάση αυτήν, εργαζόμενος μόνος του ο Χ. Στρατιδάκης ασχολήθηκε με τη συγκέντρωση και των λεγομένων «ασεμνοφανών αινιγμάτων» (ένα ποσοστό 25% επί του συνόλου των αινιγμάτων του), που δεν είχε κρίνει σκόπιμο να τα καταγράψει με τη συνεργασία των μαθητών του. Ειρήσθω, πάντως, εν παρόδω ότι αν στον εν λόγω όρο, ασεμνοφανή αινίγματα, δώσουμε το ακριβές ετυμολογικά περιεχόμενό του, που σημαίνει, ακριβώς, εκείνον που φαίνεται άσεμνος, χωρίς, όμως, στην πραγματικότητα, να είναι, τότε τα αινίγματα που μπορούμε να εντάξουμε στην κατηγορία αυτήν είναι εκείνα των οποίων η εκφορά συχνά παίρνει τη μορφή λογοπαίγνιου. Το άσεμνο στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. το δημιουργεί η πονηρή του ανθρώπου σκέψη, διάθεση και φαντασία.
Δουλεύοντας έτσι ο κ. Στρατιδάκης κατάφερε να δημιουργήσει ένα σύνολο 850 αινιγμάτων, μιαν ικανοποιητική, οπωσδήποτε, συλλογή του είδους, ταξινομημένη στις κατάλληλες κατηγορίες (άνθρωπος, θρησκευτική ζωή, καθημερινή απασχόληση, ζώα, φυτά, σπίτι, τροφή, ενδυμασία κ.λπ.) και κεφάλαια σχετικά με τα προσημειωθέντα ασεμνοφανή αινίγματα, τους δημιουργούς και την ταξινόμηση των αινιγμάτων, τα θέματα και σύμβολα τού κρητικού αινίγματος, τις παραλλαγές, την απόδοση της κρητικής στο αίνιγμα προφοράς κ.λπ. Με τα κεφάλαια αυτά αναλύεται και εμβαθύνεται, περαιτέρω, η παρουσιαζόμενη με το σημείωμά μας αυτό μελέτη.
Το αίνιγμα διοχετεύει γνώσεις με τρόπους ευτράπελους, προκαλώντας έκπληξη, αρχικά, και, στη συνέχεια, και πνευματική ευχαρίστηση. Οξύνει το μυαλό, αναπτύσσει την προσοχή και καλλιεργεί την κριτική σκέψη.
Ο αινιγματικός λόγος- ειδικά σε παλαιότερες εποχές- ήταν εξαιρετικά διαδεδομένος στην κρητική ύπαιθρο. γύρω από το τζάκι τον χειμώνα, με τις ρόκες και τα βελόνια για το πλέξιμο της δαντέλας και αργότερα και κατά το κλώσιμο, το ξάσιμο ή το «πάτημα» των σταφυλιών ο αινιγματικός λόγος βρισκόταν στην ημερήσια διάταξη. Τις ώρες εκείνες που τις συνόδευαν άφθονα τα κρασιά, οι ρακές και οι μεζέδες, για να μη νυστάξουν οι πατητάδες, άρχιζαν τα διάφορα «παρατσάφαρα» (όπως ακούγονται από τον λαό), που ορίζονταν από τα πιο δύσκολα αινίγματα ως τα πιο επικίνδυνα καθαρογλωσσίδια. Τα αινίγματα αυτά διασκέδαζαν τη μονοτονία της βραδινής εργασίας, έδιωχναν τη νύστα και εξασφάλιζαν τη συνοχή της συντροφικής εργασίας.
Το εν λόγω βιβλίο, στο τέλος, σε Παράρτημα, περιέχει αινίγματα από τον Βλαστό, τη Μαρία Τσιριμονάκη και τον Αντ. Δαφέρμο, ενώ προλογίζεται από τον εκλεκτό Χανιώτη δάσκαλο και φίλο και ενεργότατο περί τη λαογραφία συγγραφέα Σταμάτη Απ. Αποστολάκη.
Μετά απ’ όλα αυτά, νιώθουμε την ανάγκη να επαινέσουμε, αφενός, τους μικρούς μαθητές και να συγχαρούμε και ευχαριστήσουμε, αφετέρου, θερμά τον υπεύθυνο δάσκαλο και σήμερα σχολικό σύμβουλο κ. Χάρη Στρατιδάκη, που με πραγματικά αξιοθαύμαστη προθυμία, ζήλο και έμπρακτο για τους μαθητές του ενδιαφέρον, έσκυψε και ανέλαβε το λεπτό και υπεύθυνο της καθοδήγησής τους έργο στη δημιουργική αυτήν αφομοίωση και παρουσίαση πολύτιμων γλωσσικών και λαογραφικών του έλληνος λόγου στοιχείων, χρήσιμων για τη γόνιμη και καρποφόρα ανάπτυξη τού γλωσσικού μαθήματος, αλλά, ταυτόχρονα, και της προσωπικότητας και κοινωνικότητάς τους, μέσα από τη χαρά και την απόλαυση που προσφέρει στο παιδί το δημιουργικό παιχνίδι.