Στο Συμβούλιο της ΕΕ 17 Ιουλίου 2024, συμφωνήθηκε ο ετήσιος προϋπολογισμός για το 2025. Συνολικά, η θέση του Συμβουλίου για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους ανέρχεται σε 151,53 δισ. ευρώ σε δεσμεύσεις (από 194,5 δισ. ευρώ), και 146,2 δισ. ευρώ πληρωμές (με την πρόταση της Κομισιόν να φθάνει τα 147,5 δισ. ευρώ). Πρόκειται για άλλον έναν προϋπολογισμό που παραπαίει και φυσικά δεν απαντά στα σύγχρονα «αμαρτήματα» της λειτουργίας της ΕΕ, που είναι οι πόλεμοι στη γειτονιά μας, η τρέχουσα και έρπουσα φτωχοποίηση των πολιτών της ΕΕ πράγμα που τους στέλνει σωρηδόν στην αγκαλιά του μαύρου όφη της ακροδεξιάς. Τα επίχειρα από την έλλειψη εξυπνάδας των ταγών τα βλέπουμε καθημερινά και δεν επανέρχομαι.
Ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους ενώ αναμενόταν να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση των μακροπρόθεσμων προτεραιοτήτων και στόχων της ΕΕ, θα συναντήσει σημαντικές δυσχέρειες για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, εξαιτίας της τεράστιας και άνευ προηγουμένου αδυναμίας του να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις των κονδυλίων με τις ανάλογες πληρωμές.
Αυτό διδάσκει η απλή λογική που περιγράφεται στο έγγραφο της Κομισιόν, το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας πρόσφατα. Πρόκειται για την ιστορία του προϋπολογισμού της ΕΕ στην οποία προσδιορίζεται ότι περιλαμβάνει τέσσερις πυλώνες: τις δαπάνες του, τη χρηματοδότησή του, τη σύνδεσή του με τα εκτός προϋπολογισμού κονδύλια και τον έλεγχό του.
Ο αρμόδιος αξιωματούχος της Ουγγαρίας, που ασκεί την προεδρία αυτό το εξάμηνο, στην ανακοίνωσή του υποστηρίζει ότι το Συμβούλιο ακολουθεί συνετή προσέγγιση. Το Συμβούλιο τονίζει ότι είναι σημαντικό ο προϋπολογισμός για το 2025 να συνεχίσει να επιδεικνύει την αλληλεγγύη της ΕΕ προς τον λαό της Ουκρανίας και να ανταποκρίνεται στις σχετικές κρίσεις.
Το Συμβούλιο θεωρεί ότι ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους θα πρέπει να είναι ρεαλιστικός, σύμφωνος με τις πραγματικές ανάγκες, να διασφαλίζει συνετή κατάρτιση του προϋπολογισμού και να αφήνει επαρκή περιθώρια κάτω από τα ανώτατα όρια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων περιστάσεων και την αντιμετώπιση των προκλήσεων της Ένωσης.
Ταυτόχρονα, ο προϋπολογισμός για το 2025 θα πρέπει να παρέχει επαρκείς πόρους ώστε να διασφαλίζεται η εφαρμογή των πολιτικών και των προγραμμάτων της ΕΕ και να καθίσταται δυνατή η έγκαιρη πληρωμή των δεσμεύσεων που έχουν ήδη αναληφθεί.
Οι δεσμεύσεις (ή αναλήψεις υποχρεώσεων) είναι νομικές υποσχέσεις για τη δαπάνη χρημάτων σε δραστηριότητες των οποίων η υλοποίηση εκτείνεται σε πολλά οικονομικά έτη. Στην ουσία, οι δεσμεύσεις γίνονται στη βάση των κανονισμών που συνθέτουν μια πολιτική. Για το λόγο αυτό και ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι κατανεμημένος κατά κεφάλαια πολιτικής. Οι πληρωμές καλύπτουν τις δαπάνες που απορρέουν από τις δεσμεύσεις (αναλήψεις υποχρεώσεων).
Στους αμέσως δυο επόμενους πίνακες έχουμε περιλάβει τους ετήσιους προϋπολογισμούς της τελευταίας 9ετίας, ήτοι πέντε έτη του νέου πολυετούς δημοσιονομικού προϋπολογισμού του (2021-2027) και πάνω από τα μισά έτη του προηγούμενου πλαισίου 2014-2020.
|
Ετήσιος Προϋπολογισμός Ε.Ε. (δισ. €) |
|||
| Δεσμεύσεις
|
Πληρωμές
|
Απόκλιση
|
|
| 2025 | 194,50 | 147,50 | 47,00 |
| 2024 | 190,30 | 141,80 | 48,50 |
| 2023 | 179,70 | 159,10 | 20,60 |
| 2022 | 175,00 | 164,00 | 11,00 |
| 2021 | 162,50 | 159,20 | 3,30 |
| 2020 | 180,40 | 157,90 | 22,50 |
| 2019 | 161,50 | 144,60 | 16,90 |
| 2018 | 156,70 | 140,80 | 15,90 |
| 2017 | 167,10 | 133,40 | 33,70 |
Η παράθεση των απολύτων μεγεθών των προϋπολογισμών αυτών δίνει ως αποτέλεσμα μια τεράστια ανισορροπία μεταξύ δεσμεύσεων και πληρωμών. Υπέθεσα ότι οι διαφοροποιήσεις θα γινόταν κατά κάποιον τρόπο με ένα ισόρροπο τρόπο μεταξύ των κονδυλίων των πολιτικών, ώστε να αντιμετωπιστούν και μέρος των κονδυλίων που αφορούν άλλα γεγονότα που δυστυχώς πλανώνται μέσα στο σύστημα της ΕΕ. Όπως ήταν τα της πανδημίας και τώρα ακόμη τα της Ουκρανίας.
Έτσι, εξέτασα από πού έχουν μειωθεί τα κονδύλια, τουλάχιστον κατά μέγιστο βαθμό και κατέληξα στον πίνακα που ακολουθεί και αφορά δυστυχώς την περιφερειακή πολιτική, την αστική ανάπτυξη και τη συνοχή. Ο πλέον συγκλονιστικό στοιχείο είναι ότι τα τρία τελευταία έτη έχουν δημιουργηθεί τόσες αποκλίσεις που ανεβάζουν το σύνολο των πόρων αυτών σε περίπου 65 δισ. ευρώ.
|
Μείωση Πληρωμών: Περιφερειακή και Αστική Ανάπτυξη και Συνοχή |
|||
| Δεσμεύσεις | Πληρωμές | Απόκλιση | |
| 2025 | 49,20 | 22,70 | 26,50 |
| 2024 | 47,90 | 17,30 | 30,60 |
| 2023 | 46,20 | 37,90 | 8,30 |
| 2022 | 44,30 | 43,60 | 0,70 |
| 2021 | 34,60 | 43,40 | -8,80 |
| 2020 | 45,60 | 38,80 | 6,80 |
| 2019 | 41,30 | 34,80 | 6,50 |
| 2018 | 39,90 | 34,20 | 5,70 |
| 2017 | 44,70 | 26,80 | 17,90 |
Αυτό σημαίνει ότι η περιφερειακή πολιτική και η πολιτική συνοχής πληρώνουν το πάπλωμα της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης, και όχι οι σπουδαίοι ταγοί που αποφασίζουν τη βοήθεια προς τη χώρα αυτή.
Σύμφωνα με μελέτη της δεξαμενής σκέψης του ευρωκοινοβουλίου, φαίνεται ότι η χώρα μας είναι πρώτη στην απορρόφηση της πολιτικής συνοχής (67% μέχρι το τέλος 2020 και 99% το 2023). Μάλιστα και από το REACT-EU είμαστε πρώτοι ως χώρα στο βαθμό απορρόφησης των χορηγούμενων κονδυλίων.
Γι αυτό πιστεύω ότι η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της να μην περικόπτονται τα κονδύλια της περιφερειακής ανάπτυξης και της συνοχής. Μόνο με αυτή την εγρήγορση μπορούμε να διατηρήσουμε τους υψηλότερους δείκτες απορροφητικότητας. Και αυτό οφείλεται στην ασκούμενη πολιτική. Μόνο έτσι θα σταματήσουμε να διαβάζουμε συνεχώς διαμαρτυρίες αιρετών περιφερειαρχών και δημάρχων για αρνητικές εξελίξεις σε προτάσεις που έχουν υποβάλει και απορρίπτονται από την Κομισιόν. Λεφτά μπορεί να υπάρχουν, αλλά δε φτάνουν για όλους. Όλα τα σχετικά προγράμματα θα περιλαμβάνονται στον νέο Οδηγό Προγραμμάτων της Ε.Ε., που θα κυκλοφορήσει αρχές Δεκεμβρίου 2024.
