Κάποιοι για να καταδείξουν την λανθασμένη (κατά την άποψη τους) στάση της Ευρώπης να αντιταχθεί στα σχέδια του Πούτιν, χρησιμοποιούν ως επιχείρημα μια απλουστευτική και γενικευμένη διαπίστωση: προβάλουν την ασύμμετρη κατανομή συνεπειών που (όντως) έχει ο πόλεμος στην Ουκρανία μεταξύ ΕΕ και Αμερικής. Μεταξύ των επιχειρημάτων, το γεγονός της ανόδου του δολαρίου έναντι του ευρώ, η δυσανάλογη εκτόξευση του πληθωρισμού, των επιτοκίων και των τιμών ενέργειας στην Ευρώπη.
Καταρχάς είναι απόλυτα φυσιολογικό η Ευρώπη να έχει μεγαλύτερο κόστος. Ο πόλεμος διεξάγεται σε έδαφος της ευρωπαϊκής ηπείρου. Δεύτερον είναι η Ευρώπη (και όχι η Αμερική) που κατέστησε τις χώρες της ομήρους της ρωσικής ενέργειας και έρμαια των πολιτικών εκβιασμών ενός αυταρχικού ηγέτη.
Παρόλα αυτά και την υπαρκτή ασυμμετρία συνεπειών μεταξύ ΕΕ – Αμερικής, είναι προφανές ότι ούτε η Αμερική ευνοείται από την συνέχιση του πολέμου. Και η Αμερική μαστίζεται από πληθωρισμό (παρότι όχι ενεργειακό), φτάνοντας να καταγράφει τα υψηλότερα επίπεδα από το 1981 (9,1% τον περασμένο Ιούνιο). Επιπλέον, ο πόλεμος κοστίζει στην Αμερική δεκάδες δισεκατομμύρια από τα πακέτα στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο.
Ας υποθέσουμε όμως ότι η διατήρηση του πολέμου ευνοεί την Αμερική σε αντίθεση με την Ευρώπη. Όσοι προβάλουν αυτή την ασυμμετρία συνεπειών, τι ακριβώς προτείνουν όταν τονίζουν την ανάγκη για αλλαγή στάσης από την ΕΕ; Ακόμη και αν η Αμερική δεν στήριζε την Ουκρανία, τι θεωρούν ότι θα έπρεπε να πράξει η Ευρώπη;
Προτείνουν τον εξαναγκασμό των Ουκρανών σε συνθηκολόγηση απέναντι στον κατακτητή; Προτείνουν να σταματήσει η Ευρώπη να βοηθάει τον αμυνόμενο; Να παριστάνει τον Πόντιο Πιλάτο ή να κάτσει στο ίδιο τραπέζι με τον επιτιθέμενο; Προτείνουν να αποδέχεται η Ευρώπη τα τετελεσμένα του επεκτατικού αναθεωρητισμού; Προτείνουν, αντί η Ευρώπη να κόψει το γόρδιο δεσμό της εξάρτησης, να υποκύπτει στους εκβιασμούς αυταρχικών ηγετών που χρησιμοποιούν ασύμμετρα όπλα (ενέργεια) εναντίον της;
Αν ορισμένοι υιοθετούν κάτι από τα παραπάνω, θα είχαν άραγε την ίδια άποψη αν αύριο μεθαύριο υλοποιηθούν τα σχέδια Πούτιν – Ερντογάν και η Τουρκία καταστεί ενεργειακός κόμβος για την τροφοδοσία της Ευρώπης; Τι θα πρότειναν να πράξει η Ευρώπη τότε, στην περίπτωση που η Τουρκία έκανε πράξη τις αναθεωρητικές της βλέψεις; Να κάνει τα στραβά μάτια ή να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τον Ερντογάν;
Όσοι προβάλουν επιχειρήματα για την ανάγκη αλλαγής στάσης της ΕΕ στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία αγνοούν κάτι βασικό: ότι δεν υπάρχει επιστροφή στην προτέρα κατάσταση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η εργαλειοποίηση της ενέργειας ως όπλο ενάντια στην Ευρώπη από τον Πούτιν, δημιούργησε μια τομή στις σχέσεις ΕΕ – Ρωσίας. Η Ρωσία του Πούτιν έχει καταστεί ως ο πλέον αναξιόπιστος εταίρος. Ακόμα και αν αύριο το πρωί σταματούσε ο πόλεμος, η αποκατάσταση των σχέσεων της ΕΕ με αυτή την Ρωσία θα ήταν αδύνατη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο (και καλώς πράττει) την πλήρη απεξάρτηση από την ρωσική ενέργεια. Είναι ένας δύσκολος δρόμος, διαθέτει όμως και τα εργαλεία και την τεχνολογία για να τα καταφέρει. Κι αν για κάτι θα έπρεπε να μέμφεται η ΕΕ, είναι γιατί δεν υλοποίησε αυτό τον στόχο νωρίτερα και όχι γιατί αντιστέκεται στις ορέξεις του Πούτιν.
* Ο Γεώργιος Νάστος είναι πολιτικός επιστήμονας
