Του ΝΟΤΗ ΜΑΡΙΑ*
Ξανά στο ίδιο έργο θεατές με τους χιλιάδες γονείς των πρωτοετών ετεροδημοτών φοιτητών να αναζητούν εναγωνίως φοιτητική στέγη για ενοικίαση σε μία φάση κατά την οποία τα ενοίκια έχουν πλέον χτυπήσει κόκκινο ξεπερνώντας κατά πολύ τα αντίστοιχα επίπεδα του καλοκαιριού του 2023.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο κάθε χρόνο οξύνεται όλο και περισσότερο με τα ΜΜΕ να προβάλλουν συνεχώς τις διαμαρτυρίες των γονέων των ετεροδημοτών πρωτοετών φοιτητών. Μάλιστα όπως επισημαίνεται και σε σχετικό δημοσίευμα με τίτλο «Φοιτητική Στέγη: Δεν υπάρχει σπίτι κάτω από 10 ευρώ το τετραγωνικό» «Σε γενικές γραμμές δεν υπάρχουν πολύ εύκολα σπίτια, κάτω από 10 ευρώ το τετραγωνικό οπουδήποτε στην Αθήνα και το ίδιο ισχύει και για τις άλλες περιοχές που έχουν μεγάλη ζήτηση» (www.parapolitika.gr 26/8/2024).
Και όλα αυτά ενώ ήδη το 2023 άλλο δημοσίευμα επισήμανε ότι «σημαντική αύξηση στα ενοίκια των φοιτητικών κατοικιών καταγράφεται στις μεγαλύτερες φοιτητουπόλεις της Ελλάδας, με τη μέση άνοδο των ζητούμενων μέσων τιμών να φτάνει το 10% σε σχέση με πέρυσι και τη μέση τιμή ενοικίου μία φοιτητικής κατοικίας να ανέρχεται στα 9,1 ευρώ/τ.μ» (www.ot.gr 29/7/2023).
Βέβαια «Ενοίκιο άνω των 10 ευρώ το τετραγωνικό σημαίνει ότι πρέπει να πληρώνεις έναν «καθαρό» κατώτατο μισθό για ένα διαμέρισμα 70 τετραγωνικών» (www.thetoc.gr 3/7/2024).
Δεδομένου δε ότι πέρσι κυμαίνονταν «Άνω των 400€/μήνα το 70% των διαθέσιμων φοιτητικών κατοικιών» (www.protothema.gr 16/6/2023) αντιλαμβάνεται κανείς που έχει φτάσει πλέον το επίπεδο των ενοικίων σήμερα.
Και σαν μην έφτανε αυτό η αύξηση του τουρισμού και η συνακόλουθη αυξημένη ζήτηση για βραχυχρόνια μίσθωση (Airbnb) μειώνει αποφασιστικά την προσφορά διαμερισμάτων για φοιτητική στέγη με αποτέλεσμα την ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των ενοικίων.
Μάλιστα «Το στατιστικό δελτίο του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων μηνός Ιουλίου, που καλύπτει το διάστημα Ιανουαρίου έως και τον Ιούνιο 2024, αποκαλύπτει μία δυναμική ανάπτυξης του κλάδου της βραχυχρόνιας μίσθωσης καθώς η αύξηση των ακινήτων που προσφέρονται ως καταλύματα αυτής της μορφής, είναι της τάξεως των 20.000 μονάδων κάθε μήνα. Συγκεκριμένα, ο αριθμός καταλυμάτων τον Ιούνιο ανήλθε στα 224.860, έναντι 204.578 ένα χρόνο πριν» (www.aftodioikisi.gr 26/7/2024).
Έτσι «Τα Airbnb βάζουν «λουκέτο» στη φοιτητική στέγη» (www.goodnet.gr 13/8/2024) με την Κρήτη να κρατάει τα σκήπτρα.
Πλέον «Το κόστος της φοιτητικής στέγης στο Ηράκλειο έχει γίνει ασύλληπτο, με ενοίκια που ξεπερνούν τα 600 ευρώ για μικρές γκαρσονιέρες στο κέντρο της πόλης» (https://maleviziotis.gr 28/8/2024). Επιπλέον «Δυσεύρετα είναι τα σπίτια προς ενοικίαση στα Χανιά με τους νέους φοιτητές (και όχι μόνο) να κάνουν πραγματικό αγώνα προκειμένου να βρουν ένα σπίτι για να ενοικιάσουν. Μάλιστα, η μικρή διαθεσιμότητα ενοικιαζόμενων σπιτιών εκτινάσσει τα ενοίκια στα ύψη» (www.haniotika-nea.gr 29/7/2024).
Επιπλέον, κυρίως στα νησιά, «οι ιδιοκτήτες δεν διαθέτουν τα ακίνητά τους για μακροχρόνια μίσθωση σε φοιτητές αλλά έχουν επινοήσει μεσοπρόθεσμη ενοικίαση που ξεκινά από τον Οκτώβριο και τελειώνει στα τέλη Μαΐου ή στα μέσα Ιουνίου» (www.zarpanews.gr 25/8/2024).
Και όλα αυτά βεβαίως με φόντο τόσο την ακρίβεια που πλήττει τη χώρα όσο και τη συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών.
Όμως το ζήτημα της έλλειψης φοιτητικής στέγης και της συνακόλουθης εκτόξευσης των ενοικίων είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιλυθεί την επόμενη πενταετία καθώς κάθε χρόνο έχουμε συνεχείς αυξήσεις στις αξίες των ακινήτων σε συνδυασμό με τη μείωση της προσφοράς του αριθμού των κατοικιών προς ενοικίαση.
Πάντως από τη δική μας πλευρά έχουμε προτείνει εδώ και πολλά χρόνια την αλλαγή του μοντέλου πρόσβασης στα ΑΕΙ το οποίο πέραν των άλλων θα είχε ως αποτέλεσμα και τη δραστική αντιμετώπιση του οξυμένου προβλήματος των αυξημένων ενοικίων φοιτητικής στέγης.
Το ίδιο επαναλάβαμε και πέρσι για άλλη μια φορά (www.notismarias.gr 5/8/2023). Εις μάτην όμως.
Πέραν των εκπαιδευτικών παραμέτρων που έχουν σχέση με την κατάργηση των Πανελλαδικών Εξετάσεων και τη θεσμοθέτηση της ελεύθερης πρόσβασης στα ΑΕΙ, θέση την οποία υπερασπίζομαι σθεναρά από το 2008 με άρθρα μου ως Πανεπιστημιακός δάσκαλος, η κατάργηση των Πανελλαδικών Εξετάσεων και η εγκαθίδρυση ενός περιφερειακού συστήματος ελεύθερης πρόσβασης στα ΑΕΙ είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε σημαντική ανακούφιση των ελληνικών νοικοκυριών στην επόμενη δύσκολη οικονομική περίοδο η οποία αναμένεται να σημαδεύσει τη χώρα λόγω και του κόφτη δαπανών του νέου Συμφώνου Σταθερότητας «που θα ισχύσει στην Ελλάδα για την 4ετία 2025-2028, με τον πήχη να τίθεται κατά μέσο όρο στο 3%» (www.902.gr 4/7/2024).
Άλλωστε, η ζοφερή οικονομική κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών επιβεβαιώνεται καθημερινά.
Η προτεινόμενη ελεύθερη πρόσβαση λοιπόν στα ΑΕΙ θα έχει ως αποτέλεσμα οι γονείς να σταματήσουν να δαπανούν χιλιάδες ευρώ ετησίως σε φροντιστήρια. Έτσι μόνο το 2018 σε εποχή κρίσης και Μνημονίων η ιδιωτική δαπάνη της ελληνικής οικογένειας ανήλθε ετησίως σε 1,5 δις ευρώ (www.kathimerini.gr 5/10/2018). Μεγάλο μέρος της δαπάνης αυτής κατευθύνθηκε στα φροντιστήρια για την προετοιμασία των μαθητών προκειμένου να περάσουν στις Πανελλαδικές εξετάσεις σε κάποιο ΑΕΙ.
Με την πρότασή μας για ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ σε συνδυασμό με την εφαρμογή της αρχής της περιφερειακής προτίμησης οι φοιτητές θα μπορούν να σπουδάζουν στον τόπο κατοικίας τους και έτσι δε θα επιβαρύνεται ο μηνιαίος οικογενειακός προϋπολογισμός με 1.000 τουλάχιστον ευρώ για κάθε φοιτητή/τρια.
Επιπλέον προτείνεται η αξιοποίηση της εμπειρίας των άλλων Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων σε μεθόδους αξιολόγησης των πρωτοετών φοιτητών προς αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης σε σχολές αιχμής.
Τέλος ζητούμε δωρεάν ενδοπεριφερειακή μετακίνηση των φοιτητών με τα μέσα μαζικής μεταφοράς προκειμένου να μειωθούν τα κόστη που επωμίζεται η κάθε οικογένεια για δαπάνες φοιτητικής μέριμνας και εγκατάστασης.
Επιπλέον οι νέες μειωμένες πλέον δαπάνες για τη φοιτητική μέριμνα που βαραίνουν την ελληνική οικογένεια θα καταναλώνονται στο εσωτερικό της χώρας.
Μάλιστα αν λάβουμε υπόψη ότι από τους τουλάχιστον 379.559 ενεργούς φοιτητές το 2022 (www.esos.gr 11/2/2024) οι μισοί απ’ αυτούς, ήτοι 189.000 σπουδάζουν εκτός του τόπου της μόνιμης οικογενειακής τους κατοικίας, αντιλαμβάνεται κανείς ότι θα μπορούσαν οι διάφοροι οικογενειακοί προϋπολογισμοί να εξοικονομήσουν τουλάχιστον 1,89 δισ. ευρώ ετησίως ίσως και περισσότερα.
Ο παραπάνω αριθμός ετεροδημοτών φοιτητών επιβεβαιώνεται πέραν των άλλων και από το γεγονός ότι παρά τα πολύ αυστηρά οικονομικά κριτήρια το 2022 οι δικαιούχοι του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος ανέρχονταν σε 50.000 άτομα (www.ot.gr 15/9/2022).
Εν κατακλείδι η προτεινόμενη ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ θα συμβάλει στη σημαντική οικονομική ανακούφιση της ελληνικής οικογένειας που υποφέρει από τον ψηλό πληθωρισμό, την ακρίβεια, τη μειωμένη αγοραστική δύναμη και τα συνεχή φορολογικά ρεσάλτα στις τσέπες των Ελλήνων πολιτών.
Ταυτόχρονα θα οδηγήσει και σε κατακόρυφη μείωση των ενοικίων της φοιτητικής στέγης καθώς θα μειωθεί δραστικά ο αριθμός των τουλάχιστον 189.000 ετεροδημοτών φοιτητών και ως εκ τούτου θα μειωθεί συνακόλουθα και η ζήτηση για ενοικίαση φοιτητικής στέγης.
Και όλα αυτά την ώρα που η κυβέρνηση μελετά μέτρα προκειμένου «Να ανοίξουν 200.000 κλειστά σπίτια και να αποκλιμακωθούν τα ενοίκια» (www.protothema.gr 15/8/2024.
*Ο Νότης Μαριάς είναι καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην ευρωβουλευτής
