Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές αισθητικές παρεμβάσεις στην πόλη μας, όπως οι δενδροφυτεύσεις στους δρόμους, οι οποίες αναμφισβήτητα την ομόρφυναν αρκετά. Υπάρχει όμως ένα θέμα που θέλει ιδιαίτερη προσοχή και επιτέλους κάποια λύση. Η ασχήμια των γκράφιτι! Κάθε μέρα οι Ρεθυμνιώτες θλίβονται βλέποντας την κατάντια σε κάθε ελεύθερη σπιθαμή στους τοίχους της πόλης. Αναρωτιέμαι πόσο πιο άσχημη θα μπορούσε να γίνει η πόλη μας; Καθένας βγάζει τα όποια απωθημένα του στις προσόψεις των κτηρίων και των σπιτιών, αλλά το χειρότερο είναι ότι τα βγάζουν και στα αρχαία κτίσματα της πόλης. Μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που θα έπρεπε να τα σεβόμαστε σαν κόρη οφθαλμού και που υπάρχουν εκεί για αιώνες, περιμένουν τον κάθε πανίβλακα να τα μολύνει με κάθε είδους χρώμα, το οποίο δεν καθαρίζεται εύκολα. Κλασσικά παραδείγματα ηλίθιων γκράφιτι, ο φάρος της πόλης, το Τζαμί του Καρά Μουσά Πασά στον άγνωστο στρατιώτη, η Λότζια, ο μιναρές της Νερατζές και πλήθος παλαιών ενετικών κτισμάτων στην παλιά πόλη.
Περηφανευόμαστε για τους προγόνους μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά, αλλά εμείς οι ίδιοι δεν σεβόμαστε αυτά που υποτίθεται ότι είμαστε υπερήφανοι. Ζήλευα πάντα στα ταξίδια μου στο εξωτερικό, τα καθαρά μνημεία, τους καθαρούς δρόμους και την αυστηρή νομοθεσία. Μα πιο πολύ τη νοοτροπία των ξένων, που σέβονται κάθε τι δικό τους και αλλοίμονο σε όποιον τολμήσει να λερώσει ή να κάνει ζημιά σε μνημεία, αλλοίμονο σε όποιον τολμήσει να παραβιάσει τη νομοθεσία. Ενδεικτικά αναφέρω ότι όποιος γράφει σε τοίχους στην Ισπανία πληρώνει πρόστιμο 3 χιλιάδων ευρώ! Θα το ξανακάνει; Μάλλον όχι! Όπου υπάρχουν γκράφιτι, όπως το παραπάνω στη φωτογραφία, γίνονται σε κτίσματα χωρίς αρχαιολογική αξία και δικαιολογούν την ύπαρξη τους, γιατί είναι εξαιρετικής ομορφιάς, δίνοντας άλλη διάσταση στον χώρο που βρίσκονται. Εδώ επιχειρήθηκε να γίνει πριν μερικά χρόνια κάτι παρόμοιο στη γέφυρα του Πλατανιά και στην πλατειά Μικρασιατών, αλλά φαίνεται δεν άρεσε στους γκραφιτάδες, που φρόντισαν να τα βρωμίσουν ξανά με τις αηδίες που συνηθίζουν.
Αντιγράφω από το διαδίκτυο μερικές πληροφορίες για το γκράφιτι (graffiti). Γεννήθηκε το 1960 στη Νέα Υόρκη ως παράνομη δραστηριότητα περιθωριακών ομάδων. Κι εδώ το χεράκι του το έχει βάλει Έλληνας! Κάνοντας διάφορα γκράφιτι στους δρόμους της νέας Υόρκης έβαζε την υπογραφή του από κάτω ως TAKIS183. Ιδιόμορφες συνθέσεις γραμμάτων και ήρωες των κόμικς άρχισαν να καλύπτουν τα βαγόνια του υπόγειου σιδηρόδρομου της Νέας Υόρκης. Από κει γρήγορα πέρασε στην Ευρώπη και σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Αγγλία, η Ολλανδία, η Ισπανία, η Ελλάδα κ.λπ.
Η Αμερικανίδα συγγραφέας Susan Phillips, χωρίζει σε δύο κατηγορίες τα γκράφιτι: Το «popular graffiti» το οποίο περιλαμβάνει έξυπνα σχόλια, αστεία, δηλώσεις αγάπης ή μίσους και το «community-based graffiti» το οποίο δημιουργείται και απευθύνεται σε κοινότητες ατόμων που έχουν κοινά ενδιαφέροντα (π.χ. μια κοινότητα μπορεί να αποτελούν όσοι ακούν μουσική χιπ-χοπ).
Στην Ελλάδα το γκράφιτι ξεκινά παράλληλα με την άφιξη του χιπ-χοπ, στα μέσα και προς τέλη της δεκαετίας του ’80, με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη να αποτελούν τους κυριότερους πυρήνες δράσης (Paul 107).
Το γκράφιτι ανεξάρτητα αν είναι τέχνη ή όχι, στη συγκεκριμένη περίπτωση της πόλης μας αποπνέει μόνο βρωμιά και αηδία. Δεν έχει απολύτως καμία αισθητική ή εκφραστική αξία και είναι σκέτος βανδαλισμός.
Το νομοθετικό πλαίσιο που έψαξα στο διαδίκτυο αναφέρει ότι: Με βάση την κείμενη ελληνική νομοθεσία, το γκράφιτι άνευ αδειοδότησης, θεωρείται αξιόποινη πράξη και σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 381, 382, 383 του ποινικού κώδικα, όποιος με πρόθεση καταστρέφει ή βλάπτει ξένη περιουσία τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών. Αν η φθορά είναι ευτελούς αξίας ή ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με κράτηση έως έξι 6 μήνες ή με πρόστιμο που μπορεί να φτάσει και τις 3.000 ευρώ. Βέβαια για την περίπτωση που υπάρχει φθορά ξένης και όχι κρατικής ιδιοκτησίας, η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση του παθόντος, δηλαδή του ιδιοκτήτη. Αν και οι ελληνικές ποινές στο άκουσμά τους φαντάζουν ακριβές η σύγκρισή τους με τις αντίστοιχες ξένων χώρων είναι ελαστικότερες.
Στη χώρα μας όπου η ανυπακοή είναι πλέον σε ημερήσια διάταξη, σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα, χωρίς σχεδόν ποτέ να εφαρμόζονται οι ισχύοντες νόμοι, αυτονόητα η αμφισβήτηση και η ανυπακοή, με την οποία έχει συνδεθεί το γκράφιτι, αποτελεί σίγουρα από μόνη της κίνητρο για τους γκραφιτάδες.
Προφανώς δεν είναι οι δημότες εκείνοι που μπορούν να πάρουν αποφάσεις για την πάταξη του ή έστω τον δραστικό περιορισμό του. Μήπως επιτέλους οι αρμόδιοι θα πρέπει να πάρουν κάποια μέτρα, για να σταματήσει επιτέλους αυτή η απαράδεκτη βρωμιά, σε κάθε τοίχο της πόλης; Η οποία, σε τελική ανάλυση, μόνο τέχνη δεν είναι και επιπλέον το μόνο που καταφέρνει είναι να δυσφημίζει την πόλη μας, στους κάθε λογής επισκέπτες που την επισκέπτονται, είτε από το εξωτερικό, είτε από το εσωτερικό.
Μια πρόταση στον δήμο μας: Άτομα ικανά για ωραία γκράφιτι σε τοίχους υπάρχουν στην πόλη μας. Μήπως είναι καιρός να ενεργοποιηθούν; Και ακόμη για τους κάδους σκουπιδιών, που οπωσδήποτε είναι αποκρουστικοί, μήπως θα μπορούσε να γίνει ένας διαγωνισμός μεταξύ των σχολείων για το καλύτερο γκράφιτι σ΄ αυτούς;
ΥΓ. στις παραπάνω εικόνες βλέπουμε αριστερά και δεξιά γκράφιτι στο εξωτερικό, πραγματικά έργα τέχνης και στη μέση γκράφιτι σε ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα σημεία της πόλης μας τον φάρο!… τα συμπεράσματα δικά σας!
