Το ιατρείο λειτουργεί στον χώρο του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου παρέχοντας δωρεάν τις υπηρεσίες του
Ο ερχομός ενός μωρού συνεπάγεται μεγάλες αλλαγές στη ζωή μιας μητέρας και γενικότερα ενός ζευγαριού. Αν και η κατάσταση αυτή είναι πολυδιαφημισμένη με θετικότητα, στην πραγματικότητα τα συναισθήματα για τη μητέρα και τον πατέρα είναι ανάμεικτα καθώς η αλλαγή ζωής που θα βιώσουν, συνεπάγεται προκλήσεις, τόσο σε ψυχικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, οι οποίες ενδέχεται να δημιουργήσουν άγχος, θλίψη, θυμό, κ.ά.
Περιγεννητική ψυχιατρική είναι, λοιπόν, το πεδίο που εξετάζει τις ψυχολογικές παθήσεις που μπορεί να εμφανίζει μια μητέρα από τη στιγμή της εγκυμοσύνης μέχρι και έναν χρόνο μετά τον τοκετό και στο Ρέθυμνο το Ιατρείο Περιγεννητικής Ψυχιατρικής που λειτουργεί στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας πραγματοποιεί σημαντικό έργο μιας και όπως δήλωσε στα «Ρ.Ν.» ο υπεύθυνος λειτουργίας του, κ. Ανδρέας Βαρδιάμπασης, Ψυχίατρος – Διευθυντής του Κ.Ψ.Υ, το «10-15% των γυναικών που θα γεννήσουν θα αναπτύξουν έστω μια μέτρια – ήπια ή πιο σοβαρή επιλόχεια κατάθλιψη ή άγχος, ενώ ειδικότερα στην Κρήτη, σύμφωνα με μελέτη που είχαμε κάνει παλιότερα, αυτό αφορούσε το 12% των γυναικών».
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τον ίδιο, πολύ λιγότερες το επικοινωνούν και απευθύνονται σε ειδικούς, καθώς, όπως λέει «υπάρχει έλλειμα ενημέρωσης και επίσης μια γυναικά δυσκολεύεται να το επικοινωνήσει διότι εν γένει η εγκυμοσύνη θεωρείται μια περίοδος που η γυναίκα πρέπει να είναι πάρα πολύ χαρούμενη και ενθουσιασμένη. Στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Είναι μια άγνωστη και αχαρτογράφητη περίοδος για μια γυναικά, ειδικά στην πρώτη της εγκυμοσύνη, με ανάμεικτα συναισθήματα. Οπότε όλο αυτό εμποδίζει μια γυναίκα να ζητήσει βοήθεια γιατί φοβάται ότι θα την κρίνουν κ.λπ.».
Την ίδια ώρα, ο κ. Βαρδιάμπασης αναφέρει ότι η ψυχολογική κατάσταση της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και η σχέση που θα αναπτύξει με το μωρό τον πρώτο καιρό της γέννησής του, επηρεάζουν καθοριστικά τη μετέπειτα ζωή του, για αυτό και το Ιατρείο λειτουργεί όχι μόνο ως μέσο επίλυσης τέτοιων θεμάτων αλλά και πρόληψης των ψυχικών παθήσεων: «Την ανάγκη δημιουργίας του Ιατρείου τη γέννησε η επιθυμίας μας να βοηθήσουμε τον πληθυσμό του Ρεθύμνου και τις γυναίκες και αφετέρου είναι κάτι που είναι καθοριστικό για τη μετέπειτα ζωή των παιδιών που γεννιούνται. Γιατί οι πρώτες μήνες ενός παιδιού αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι καθοριστικοί, αυτοί καθορίζουν τη συμπεριφορά μας, το πόσο αγχωμένοι θα είμαστε στη ζωή μας. Οπότε είναι ένα είδους πρόληψης των ψυχικών παθήσεων και καταστάσεων. Δηλαδή αν προλάβουμε κάτι από τη στιγμή του τοκετού ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα είναι καθοριστικό για όλη τη ζωή ενός ανθρώπου».
Μετά τον τοκετό υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα εκδήλωσης περιγεννητικών συμπτωμάτων
Τα περιγεννητικά συμπτώματα σύμφωνα με τον κ. Βαρδιάμπαση αφορούν κυρίως «συμπτώματα γενικευμένου άγχους, διαταραχή πανικού, κατάθλιψη – η οποία σχετίζεται με την αβεβαιότητα της μητέρας αν μπορεί να ανταποκριθεί στον ρόλο της, αν θα τα καταφέρει με το παιδί της, αν είναι επαρκής. Επιπλέον, έχει πολλές ενοχές για το αν έπραξε σωστά ή λάθος για κάτι που αφορά το παιδί της. Επίσης, υπάρχει και η ψύχωση της λοχείας η οποία είναι μια κατάσταση πάρα πολύ σοβαρή που απαιτεί ενδεχομένως νοσηλεία, είναι όμως αρκετά σπάνια. Δηλαδή περίπου 1 στις 1000 γυναίκες θα το εκδηλώσει αυτό».
Όπως ανέφερε, η εκδήλωση των συμπτωμάτων αυτών εμπλέκει πολλούς παράγοντες: από το κοινωνικό περιβάλλον της γυναίκα μέχρι και βιολογικούς – γονιδιακούς: «Για την εκδήλωση περιγεννητικών συμπτωμάτων εμπλέκονται παράγοντες όπως γονιδιακοί, ψυχολογικοί και περιβάλλοντος. Δηλαδή μια γυναίκα που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στη σχέση της, στον γάμος της, οικονομικά, κοινωνικά ή δεν έχει στήριξη από το περιβάλλον της κ.λπ. έχει μια μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσει. Ή γυναίκες με ψυχιατρικό ιστορικό έχουν σαφέστατα μια μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό. Καθοριστικό ρόλο όμως παίζουν και οι γονιδιακοί παράγοντες. Δηλαδή πόσο ευάλωτος και ευαίσθητος είναι ο εγκέφαλός μας, οι υποδοχείς, σε μια μεγάλη πτώση των οιστρογόνων και προγεστερόνης μετά τον τοκετό. Υπάρχει μια ευαλωτότητα για κάποιες γυναίκες οπότε έχουν μεγάλη πιθανότητα να νοσήσουν», αναφέρει δηλώνοντας πως κατά τη διάρκεια της κύησης συμβαίνουν πολλές ορμονικές αλλαγές όμως «Η πιθανότητα να αναπτυχθούν συμπτώματα κατάθλιψης ή άγχους αμέσως μετά τον τοκετό είναι μεγαλύτερη. Δηλαδή τις πρώτες εβδομάδες, το πρώτο εξάμηνο, ή τον πρώτο χρόνο, όπου μπορεί να εκδηλωθούν συμπτώματα περιγεννητικής κατάθλιψης».
Τα περιγεννητικά συμπτώματα αφορούν και τον πατέρα
Αξιοσημείωτο, εκτός των άλλων που ανέφερε ο κ. Βαρδιάμπασης, είναι και το γεγονός για το οποίο δεν γίνεται συχνά λόγος: οι ψυχολογικές παθήσεις που μπορεί να βιώνει και ο πατέρας με τον ερχομό του παιδιού. Σημαντικό ρόλο στο ότι αυτό δεν επικοινωνείται τόσο συχνά, όπως εξηγεί ο ειδικός, διαδραματίζει το ότι ο άντρας καλείται να ανταποκριθεί στον κοινωνικό του ρόλο που τον θέλει σκληρό, ανθεκτικό και «κουβαλητή» του σπιτιού.
Παρόλα αυτά είναι μια πραγματικότητα συμφώνα με τον κ. Βαρδιάμπαση: «Έχει φανεί ότι ο ερχομός του παιδιού επηρεάζει πάρα πολύ και τους πατεράδες, σε ποσοστό μικρότερο όμως. Γύρω στο 10% εκδηλώνουν συμπτώματα καταθλιπτικά. Επίσης, αναπτύσσουν και εκείνοι συναισθήματα επάρκειας – ανεπάρκειας, ενοχών για τον αν βοηθάνε όσο πρέπει τη σύντροφό τους κ.λπ. Επιπλέον, αλλάζει και ο ρόλος του στην οικογένεια και τη ζωή γενικότερα, καθώς δεν είναι πια ο άνθρωπος ο ελεύθερος, ο ανέμελος, αλλά πρέπει να αναλάβει έναν ρόλο σοβαρό, καινούργιο και πρωτόγνωρο».
Μάλιστα, ο ίδιος αναφέρει ότι όλα τα παραπάνω είναι στοιχεία και διαπιστώσεις που ούτε η ίδια η επιστημονική κοινότητα τοποθετούσε στο μικροσκόπιο μέχρι πριν λίγα χρονιά, ότι δηλαδή και οι πατεράδες βιώνουν επιλόχεια κατάθλιψη και το σημαντικό όμως πλέον, όπως λέει ο κ. Βαρδιάμπασης, είναι «να αποενοχοποιηθούν οι άνθρωποι και να καταλάβουν ότι μπορούν να βρουν λύση και να ζητήσουν βοήθεια. Είναι κάτι ανθρώπινο να έχουν συναισθήματα δύσκολα. Δεν έχει γεννηθεί κάποιος και να ξέρει αυτόματα πως να είναι γονιός».
«Καλό είναι να έρθουν στο Ιατρείο Περιγεννητικής Ψυχιατρικής και για προληπτικούς λόγους»
Σύμφωνα με τον κ. Βαρδιάμπαση, η ψυχολογική κατάσταση που βιώνει μια μητέρα, είναι καθοριστική για το μωρό και την ψυχολογική ανάπτυξή του: «Η ανάπτυξη ενός υγιούς δεσμού μητέρας – παιδιού έχει φανεί είναι καθοριστικός για την περαιτέρω ψυχοσωματική του ανάπτυξη. Δηλαδή το παιδί αν δεν νιώθει ασφάλεια και σιγουριά με τη μητέρα του, αναπτύσσει συμπτώματα άγχους. Ή αν η μητέρα είναι συναισθηματικά απούσα και αδιάφορη αυτό του δημιουργεί πολύ δυσάρεστα και έντονα συναισθήματα εγκατάλειψης. Ή ακόμα και αν είναι υπερβολικά αγχωμένη, πάρα πολύ ανήσυχη και αυτό, επίσης, περνάει στο παιδί το οποίο νιώθει ότι δεν έχει πάλι την αίσθηση της σιγουριάς και της ασφάλειας. Μια μανά που δεν πιάνει το παιδί, δεν το αγκαλιάζει, δεν ασχολείται μαζί του ή από την άλλη, είναι όλη μέρα από πάνω του, δεν το αφήνει καθόλου από την αγκαλιά της και οι δύο καταστάσεις δημιουργούν αισθήματα φόβου και μη ασφαλούς δεσμού και όλο αυτό επηρεάζει το παιδί στη μετέπειτα ζωή του».
Για αυτόν τον λόγο, όπως σημειώνει, είναι σημαντικό τα ζευγάρια να απευθύνονται στο Ιατρείο Περιγεννητικής Ψυχιατρικής ακόμα και για προληπτικούς λογούς, ώστε να καθοδηγηθούν από τους ειδικούς που θα τους βοηθήσουν να διαχειριστούν αυτή την τόσο σημαντική αλλαγή στη ζωής τους: «Μια μητέρα που θα έρθει σε εμάς έχει να ωφεληθεί και να κερδίσει πάρα πολλά ακόμα και με το που μάθει ότι κυοφορεί. Εδώ είμαστε μια διεπιστημονική ομάδα με κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγο, ψυχίατρο και μπορούμε να δώσουμε συμβουλές και να την κάνουμε να νιώσει ότι έχει ένα στήριγμα σε όλο αυτό. Το ίδιο και για τον πατέρα, τον σύντροφο. Να νιώσουν ότι όλο αυτό δεν θα το περάσουν μόνοι τους αλλά θα έχουν ένα στήριγμα και καθ΄ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό. Και αν εντοπίζουμε ότι κάτι παραπάνω χρειάζεται, τότε να το παρέχουμε. Και για προληπτικούς λογούς δηλαδή είναι καλό να απευθύνουν σε εμάς. Είναι πολύ σημαντικό να ζητάνε οι νέοι γονείς βοήθεια».
Σημειώνεται πως το Ιατρείο Περιγεννητικής Ψυχιατρικής λειτουργεί στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας, Παπανικολάου 23, Ρέθυμνο, 74100. Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι 28310-20799, ενώ το E-mail: info@cepsyre.gr. Οι υπηρεσίες του Ιατρείου, επίσης, είναι δωρεάν.
