Το 1ο Φεστιβάλ Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, που πραγματοποιήθηκε στο Ρέθυμνο, ανέδειξε την επιτακτική ανάγκη να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος αυτών των επιστημών
Η καθοριστικής σημασίας παρουσία των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών στην καθημερινή ζωή, την κοινωνία, την έρευνα, την εκπαίδευση και την επιστήμη τονίστηκε κατά τη διάρκεια του 1ου Φεστιβάλ Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, που διοργανώθηκε την Παρασκευή και το Σάββατο 7 και 8 Μαρτίου στο «Σπίτι του Πολιτισμού» από το Κέντρο Ερευνών και Μελετών του Πανεπιστημίου Κρήτης για τις Ανθρωπιστικές, τις Κοινωνικές και τις Επιστήμες της Αγωγής (ΚΕΜΕ-ΠΚ) και το Τμήμα Παιδείας, Νέας Γενιάς και Δια Βίου Μάθησης του Δήμου Ρεθύμνης σε συνδιοργάνωση με τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου. Στόχος, όπως τόνισαν οι διοργανωτές και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας που μίλησαν στην εκδήλωση ήταν να επικοινωνήσουν στην κοινωνία τα προβλήματα αυτών των επιστημών, όπως η υποχρηματοδότηση, η προσέγγιση της νέας πραγματικότητας με χρησιμοθηρικούς και καθαρά οικονομικούς όρους, η υποεκπροσώπηση στην αγορά εργασίας και το μειωμένο ενδιαφέρον για φοίτηση στα Πανεπιστήμια και να αναδειχθεί ο καθοριστικός ρόλος που διαδραματίζουν στην ανθρωποκεντρική προσέγγιση, τόσο της εκπαίδευσης όσο και των υπόλοιπων πτυχών της ζωής.
Λιγότεροι φοιτητές, υποχρηματοδότηση έρευνας και προβλήματα στην αγορά εργασίας
Η Στέλλα Γιακουμάκη, διευθύντρια του ΚΕΜΕ και καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας αναφέρθηκε στο νόημα του φεστιβάλ και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. «Τα τελευταία χρόνια δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στα επιτεύγματα της τεχνολογίας, στην πρόοδο που επιτυγχάνει την τεχνολογία στην καθημερινότητά μας, από τον τρόπο που επικοινωνούμε, μέχρι τον τρόπο που αλλάζει πια η ιατρική, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της υγείας μας και κανένας δεν αμφισβητεί τα επιτεύγματα της τεχνολογίας και τη σημασία τους, όμως παράλληλα δημιουργείται η εντύπωση ότι οι ανθρωπιστικές και οι κοινωνικές επιστήμες ίσως δεν είναι απαραίτητες, δεν είναι αναγκαίες στην καθημερινότητά μας. Αυτό γίνεται εμφανές σε πάρα πολλά επίπεδα, γίνεται εμφανές σε επίπεδο εκπαίδευσης, δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που συζητούσαμε τη μείωση των σχετικών μαθημάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το βλέπουμε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με τον αριθμό των νέων φοιτητών που έρχονται για να σπουδάσουν στα τμήματά μας, να βαίνει σταθερά μειούμενος. Το βλέπουμε στην υποχρηματοδότηση της έρευνάς μας, το βλέπουμε ακόμα και στην αγορά εργασίας».
Επιπλέον, η κ. Γιακουμάκη συμπλήρωσε: «Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να ξεκινήσει ένας διάλογος με την κοινωνία, να γίνει ανταλλαγή απόψεων, για να τονίσουμε την αξία που ακόμα και σήμερα έχουν οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, για τη διαμόρφωση της προσωπικής πολιτισμικής και της ιστορικής ταυτότητάς μας, το οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό σε ένα περιβάλλον, που οι επιρροές που δεχόμαστε καθημερινά σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, είναι πολύ σημαντικές και κάποιες εξ αυτών κρύβουν πολύ σημαντικούς κινδύνους».
«Πρέπει να αποκτήσουμε μεγαλύτερη εγρήγορση και ευελιξία»
Η Μελίνα Ταμιωλάκη, αντιπρύτανης Ανάπτυξης, Διεθνών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του Πανεπιστημίου Κρήτης ανέφερε: «Αυτό που εμπνεύστηκαν οι διοργανωτές, να γίνει δηλαδή φεστιβάλ είναι συμβολικό για πολλούς λόγους, γιατί δείχνει με αυτόν τον τρόπο ότι γιορτάζουμε κατά μία έννοια για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Έγινε για να περάσουμε το μήνυμα ότι είναι εδώ, έχουν συνέχεια, μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες. Επίσης είναι σημαντικό το ότι συμμετέχουν μαθητές, σχολεία από δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, οπότε δίνει αισιοδοξία αυτό για τη συμμετοχή της νέας γενιάς σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις», ενώ στη συνέχεια αναφέρθηκε στο κομμάτι της χρηματοδότησης της έρευνας που αφορούν τις ανθρωπιστικές επιστήμες, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι «Μπορεί για την εφαρμοσμένη έρευνα να υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες, πάντως υπάρχουν και για τη βασική, όχι μόνο για τις θετικές, αλλά και για τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Πρέπει ωστόσο να αποκτήσουμε μία περισσότερη εγρήγορση, μία ευελιξία», τονίζοντας επιπλέον ότι υπάρχουν ευρωπαϊκά προγράμματα με στρατηγική προτεραιότητα να διαθέτουν ένα κομμάτι της χρηματοδότησής τους για τις ανθρωπιστικές επιστήμες, αρκεί να εντοπιστούν γιατί «για να έρθουν αυτές οι χρηματοδοτήσεις, γιατί δεν είναι εύκολο να έρθουν, αυτό είναι αλήθεια».
Με τη σειρά του, ο Νεκτάριος Παπαδογιάννης, αντιδήμαρχος Παιδείας, Νέας Γενιάς και Δια Βίου Μάθησης του δήμου Ρεθύμνης αναφέρθηκε στη συνεισφορά των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών στην κατανόηση της τεχνολογικής προόδου. «Η ταχεία εξέλιξη της επιστήμης, όσον αφορά τις φυσικές, βιοϊατρικές και τεχνολογικές επιστήμες πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύεται από παρόμοια εξέλιξη στις ανθρωπιστικές, κοινωνικές και παιδαγωγικές επιστήμες. Υπάρχουν πάρα πολλά ηθικά διλήμματα και θέματα της δημοκρατίας από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες μας βοηθούν ακριβώς να καταλάβουμε το περιβάλλον που εξελίσσεται και αυτή η συγκεκριμένη τεχνολογική πρόοδος και πώς μπορεί αυτή η πρόοδος να τιθασεύεται προς όφελος του ανθρώπου και ιδίως των ανθρώπων που είναι σε μειονεκτική θέση», σημείωσε.
«Ο ανθρωπισμός δίνει προοπτική στο τι κάνουμε και γιατί το κάνουμε»
Ο Ανδρέας Φουντουλάκης, καθηγητής Ελληνικής Φιλολογίας και Θεατρικής παιδείας στο παιδαγωγικό τμήμα προσχολικής εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και Κοσμήτορας της σχολής επιστημών αγωγής του Πανεπιστημίου στην ομιλία του με θέμα «Παραμένουν οι Κλασικές αφηγήσεις κλασικές; Σκέψεις γύρω από τον ρόλο των ανθρωπιστικών σπουδών στην εκπαίδευση και την κοινωνία» ανέφερε μεταξύ άλλων: «Τόσο η εκπαίδευση όσο και η κοινωνία θα πρέπει να έχει ανθρωπιστική προοπτική. Θεωρώ ότι αυτό που ονομάζουμε ανθρωπισμός είναι κάτι που δίνει μία προοπτική στο τι κάνουμε και στην ουσία απαντά στο ερώτημα γιατί το κάνουμε. Η δική μου απάντηση είναι ότι το κάνουμε για τον άνθρωπο, όχι για το κέρδος, όχι για κάτι το οποίο ονομάζουμε πρόοδο και είναι νεφελώδες, αλλά όλα αυτά θεωρώ ότι θα πρέπει να περιστρέφονται γύρω από τον άνθρωπο και γύρω από τα θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν τη ζωή του ανθρώπου, τα οποία αυτές οι κλασσικές αφηγήσεις έρχονται ξανά και ξανά να μας θυμίσουν», μιλώντας ουσιαστικά για μία επανανακάλυψη ενός ανθρωπισμού που πρέπει να υπάρχει στη σημερινή εκπαίδευση και κοινωνία, προκειμένου να έχουμε μία προσωπική στόχευση.
Επιπλέον, ο Αντώνης Αναστασόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Οθωμανικής ιστορίας στο τμήμα ιστορίας και αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης μίλησε για τις δυσκολίες των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, μέσα από την ομιλία του με τίτλο: «Ιστορία και αρχαιολογία: τις χρειαζόμαστε σήμερα;»: «Δεν είναι σωστό να αντιμετωπίζουμε τις ανθρωπιστικές σπουδές και γενικά τη γνώση και την επιστήμη συνολικά, όπως γίνεται συχνά στα Πανεπιστήμια, με στενά οικονομικούς ή χρησιμοθηρικούς όρους. Το Πανεπιστήμιο εκτός από ένας χώρος στον οποίο μεταδίδεται η γνώση και διεξάγεται η έρευνα είναι και ένας χώρος στον οποίο καλλιεργείται ο ορθός λόγος, το κριτικό πνεύμα, δηλαδή σημαντικές αξίες για να έχουμε σκεπτόμενους ανθρώπους και ενεργούς πολίτες, αξίες σημαντικές για τη δημοκρατία» ενώ τόνισε ότι υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για διάδραση μεταξύ αυτών που συμβαίνουν στο Πανεπιστήμιο και αυτών που συμβαίνουν στην πόλη μας.
Γιώργης Χ. Μαρινάκης: «Η αγωγή της ψυχής, η ενσυναίσθηση και η αγωνία για τα παιδιά μας»
Το Σάββατο τη σκυτάλη έλαβαν ομάδες μαθητών και μαθητριών από το 2ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου, το 3ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου, το 5ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου, το Γυμνάσιο Ατσιπόπουλου και το Λύκειο Ατσιπόπουλου που παρουσίασαν στην κατάμεστη αίθουσα πέντε πολύ ενδιαφέροντα και επίκαιρα θεατρικά δρώμενα, ενώ παράλληλα λειτούργησαν εικαστικές εκθέσεις και πραγματοποιήθηκαν παράλληλες δράσεις.
«Η θεατρική παιδεία υπήρξε βασικό συστατικό της κουλτούρας και του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας και οφείλουμε να διαφυλάξουμε, να σεβαστούμε και να ακολουθήσουμε αυτή την κληρονομιά, προάγοντας την ψυχαγωγία όχι απλώς ως διασκέδαση, αλλά με την αρχέτυπη έννοια της αγωγής της ψυχής» τόνισε στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργης Χ. Μαρινάκης ο οποίος παρακολούθησε τα θεατρικά δρώμενα και απένειμε τους επαίνους στους μαθητές και στις μαθήτριες.
«Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στους εμπνευσμένους δασκάλους και καθηγητές οι οποίοι δεν περιορίζονται στα τυπικά εργασιακά καθήκοντα και στα συγκεκριμένα ωράρια τους, αλλά προσφέρουν έμπνευση στα παιδιά και τα καθοδηγούν με εξαιρετικό τρόπο, ώστε να υιοθετήσουν αξιακούς κώδικες, να αποκτήσουν ενσυναίσθηση και να συνδιαμορφώσουν τους παράγοντες εξέλιξης της ζωής. Στις σύγχρονες κοινωνίες όλοι τρέχουμε με τις δουλειές μας και δυστυχώς χάνουμε τα παιδιά μας» πρόσθεσε ο δήμαρχος Ρεθύμνης και κατέληξε ως εξής:
«Βρίσκω σήμερα την ευκαιρία να εκφράσω την αγωνία μου και να τη μοιραστώ μαζί σας. Όπως μια διαδήλωση στο δρόμο δεν αρκεί για να έχουμε μια δίκαιη χώρα, παρομοίως και μια θεατρική παράσταση δεν αρκεί για να διαμορφωθεί η σωστή συνείδηση. Είναι απαραίτητο να καταβάλλουμε διαρκή προσπάθεια και στο πλαίσιο της συνενοχής, να αισθανόμαστε ότι έχουμε κι εμείς ευθύνη για όσα κακά συμβαίνουν γύρω μας».
Σχολιάζοντας τη σημασία και τα μηνύματα του 1ου Φεστιβάλ Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών ο Αντιδήμαρχος Παιδείας, Νέας Γενιάς και Δια Βίου Μάθησης και καθηγητής του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου Νεκτάριος Παπαδογιάννης επισήμανε: «Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι από το υψηλό επίπεδο της διοργάνωσης και από την ανταπόκριση της οποίας έτυχε. Τέτοιες πρωτοβουλίες και ενέργειες συμβάλλουν στη διασύνδεση του Πανεπιστημίου με τη σχολική κοινότητα και την τοπική κοινωνία, με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Στόχος του Φεστιβάλ ήταν -και ασφαλώς επιτεύχθηκε- να εξάρουμε τη σημασία των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών οι οποίες ειδικότερα στη σύγχρονη εποχή της ασυδοσίας και του αποπροσανατολισμού ξαναβρίσκουν την έννοια, τη σημασία και την αξία τους, ώστε να γίνουν κτήμα και εργαλείο των παιδιών. Ως Δήμος και ως εκπαιδευτική κοινότητα ευελπιστούμε και φιλοδοξούμε αυτό το Φεστιβάλ να καταστεί θεσμός, σε συνδυασμό και με τη Γιορτή των Φυσικών Επιστημών, που θα ακολουθήσει τον Μάιο».
