Γεγονότα και απώλειες που σημάδευαν την τοπική κοινωνία
Εκείνος ο Φλεβάρης του 1960 μπήκε με άγριες διαθέσεις. Με βοριά που θέριζε οι νύκτες ήταν σχεδόν τρομακτικές κυρίως για τις κοπέλες που σχολούσαν από το μεροκάματο.
Μια από αυτές, κορίτσι άμεμπτου ηθικής, επέστρεφε στο σπίτι της εκεί ψηλά στον Μασταμπα, μια βραδιά που το κρύο περόνιαζε τα κόκαλα.
Να θυμίσομε ότι κάποτε η άνοδος στη γνωστή συνοικία, ιδιαίτερα τη νύχτα, αποτελούσε κατόρθωμα. Ελάχιστα σπίτια, περισσότερα χωράφια και μπορείτε να κάνετε την εικόνα για να κατανοήσετε τον φόβο της κοπελιάς που βιαζόταν να γυρίσει σπίτι, μέσα στο σκοτάδι. Ήταν γύρω στις 7 και πάνω που νόμιζε ότι πλησιάζει στο τέλος η αγωνία της δέχεται την επίθεση ενός πανύψηλου άνδρα.
Αν και στην αρχή κόντεψε να λιποθυμήσει από τον φόβο της η νεαρή κοπέλα, ανέκτησε ευτυχώς γρήγορα την ψυχραιμία της και πάλεψε με γενναιότητα να αποδεσμευτεί από τα χέρια του σάτυρου. Πέρασαν κάπου δέκα λεπτά, που φάνηκαν αιώνες, μέχρι η γενναία δεσποινίς να τα καταφέρει. Με το που ξέφυγε από τον άγνωστο, εκείνος έσπευσε να εξαφανιστεί, τρέχοντας σε μια από τις παρόδους της Κονδυλάκη.
Όπως ήταν αναμενόμενο την επομένη η κοπέλα πήγε στην αστυνομία και κατήγγειλε το γεγονός. Είδηση «κουφέτο» για τον τοπικό τύπο.
Την άλλη μέρα διάβασαν οι Ρεθεμνιώτες πρωτοσέλιδο: «Ο δράκουλας εις την πόλιν μας». «Επετέθη προχθές εις την συνοικίαν Μασταμπά, κατά δεσποινίδος εξαιρετικού ήθους με άγνωστον σκοπόν…». Ο συντάκτης, ευκαιρίας δοθείσης θέλησε να «αλατοπιπερώσει» λίγο παραπάνω το θέμα και γράφει: «Ενώ μανιασμένα λυσσομανούσε ο βοριάς και κυριολεκτικά θέριζε την πολιτείαν μας προχθές βράδυ, λες και από την οθόνη του ΡΕΞ πήρε σάρκα και οστά ο Δράκουλας των Καρπαθίων και εβολτάρησε στους κατασκότεινους δρόμους μας για θήραν θυμάτός του …».
Και κατέληγε: «Φοβούμεθα κύριοι αρμόδιοι ότι ο Δράκουλας αυτός, που όπως δεικνύουν τα μέχρι τούδε στοιχεία πρόκειται περί ανθρώπου ανωμάλου σεξουαλικώς, θα προβεί και εις νέας επιθέσεις που το αποτέλεσμά τους ίσως να είναι αρκετά λυπηρόν δια την μικράν κοινωνίαν μας. Δια τούτο πάσει θυσία πρέπει να ανακαλυφθεί…».
Για πέντε μέρες στην πόλη επικρατούσε φόβος και τρόμος. Που να κυκλοφορήσει κοπέλα ασυνόδευτη. Δεν είχαν όμως όλες οι κοπέλες συνοδό. Έτσι ο «Δράκουλας» ξαναχτύπησε, αυτή τη φορά βράδυ Κυριακής, στο Μακρύ Στενό αλλά στάθηκε άτυχος διπλά. Γιατί και το θύμα του κατάφερε επίσης να ξεφύγει και μπόρεσε να δώσει στοιχεία στην αστυνομία που σύντομα την οδήγησαν στο δράστη.
Εννοείται ότι δεν πρόκειται να σας αποκαλύψουμε την ταυτότητά του κι ας έχουν περάσει 65 χρόνια από τότε. Αναφέρεται πάντως ότι επρόκειτο για σεσημασμένο «ανώμαλο» σεξουαλικά τύπο που θα είχε απασχολήσει και άλλοτε τις αρχές έτσι πήγε η καρδιά των γυναικών στη θέση της και ο Διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος Φορλίγκας, με την ομάδα του, έλαβαν τα εύσημα για την επιτυχία τους αυτή.
Ποντικός στις… απλώστρες
Πριν προλάβουν όμως να τη χαρούν, νέος πονοκέφαλος εμφανίστηκε με τη μυστηριώδη εξαφάνιση γυναικείων εσωρούχων από τις απλώστρες.
Ξεκίνησε λοιπόν διπλή περιπολία για να διαπιστωθεί ποιος επιτέλους ήταν ο φετιχιστής. Περνούσαν οι μέρες χωρίς αποτέλεσμα μέχρι που μεσάνυχτα Κυριακής εντοπίστηκε ο δράστης κλέπτων …κυλόττας από οικίαν γνωστής οικογενείας!
Φυσικά συνελήφθη και όπως διαπιστώθηκε ήταν κάποιος από την Πόμπια που έμενε τα τελευταία χρόνια στα Περιβόλια. Σε έρευνα που έγινε στο σπίτι του βρέθηκαν πάνω από 300 γυναικεία εσώρουχα. Σε ερώτηση αστυνομικών τι θα τα έκανε, ισχυρίστηκε ότι τα προόριζε για να τα καμαρώσει στο σώμα της συζύγου του. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για κλασική περίπτωση φετιχιστή που με τη σύλληψή του «ηρέμησαν» οι απλώστρες.
Μια απώλεια για την τοπική κοινωνία
Εκτός από τα ευτράπελα όμως σημειώνονται και τα τραγικά.
Μια μεγάλη απώλεια βιώνουν οι Ρεθεμνιώτες τον Φεβρουάριο του 1960. Πεθαίνει ο επιχειρηματίας Ευάγγελος Τσουρλάκης από τους συντελεστές της οικονομικής αναβάθμισης ενός βασανισμένου από ανεργία τόπου.
Στις πιο δύσκολες εποχές που το Ρέθυμνο στέναζε στα βρόχια της απόλυτης ένδειας, κάποιοι άνθρωποι, κυρίως στα Περιβόλια, είχαν σταθερό μεροκάματο κι όταν καλοκαίριαζε και κλείνανε τα σχολεία μπορούσαν να πάρουν και τα παιδιά τους να «μη γυρίζουν στους δρόμους» να βγάζουν κι ένα χαρτζιλίκι.
Ήταν οι εργαζόμενοι στη βιοτεχνία Τσουρλάκη.
Από τους προύχοντες του τόπου ο Ευάγγελος Τσουρλάκης, από τους πρωτεργάτες της οικονομικής ζωής.
Ο πατέρας του Στυλιανός, είχε φύγει από τον Άγιο Κωνσταντίνο και εγκαταστάθηκε στα Φραντζεσκιανά Μετόχια. Εκεί δημιούργησε οικογένεια αποτελούμενη από τρία αγόρια, τον Κωνσταντίνο που ήταν δάσκαλος, τον Μανόλη που ασχολήθηκε με το εμπόριο, τον Ευάγγελο που παρουσιάζουμε σήμερα και μια θυγατέρα τη Μαρία. Ήταν ένας χαρισματικός άνθρωπος, ενεργός πολίτης που είχε διατελέσει και πρόεδρος κοινότητας. Ήταν όμως δύσκολοι καιροί.
Σκληρή η μάχη για την επιβίωση. Ο Ευάγγελος πολέμιος της μιζέριας και της ηττοπάθειας, δεν κάθισε για πολύ με σταυρωμένα χέρια. Κατάφερε να προσληφθεί από τον Καλογέννητο, τον Ρεθύμνιο προμηθευτή των Ρωσικών δυνάμεων που κατείχαν τότε το Ρέθυμνο ως προστάτιδα δύναμη. Η προθυμία του και ο έντιμος χαρακτήρα του ενθουσίασαν τον εργοδότη του, που σύντομα του έδωσε περισσότερες αρμοδιότητες. Έφθασε επάξια να είναι αποθηκάριος.
Ο Ευάγγελος, φαινόμενο τεχνοκράτη για την εποχή του, έδειχνε πως έβλεπε δεκαετίες μπροστά. Μισούσε την προχειρότητα, την ανοργανωσιά. Κι ήταν φυσικό να αποτελέσει υπάλληλο – «διαμάντι» για τον Καλογέννητο, όπως του τόνιζαν και οι γνωστοί του. Αν και νέος ο Τσουρλάκης πρόσεχε τα χρήματα που έπαιρνε. Κάλυπτε τις ανάγκες του και κρατούσε ένα μέρος για να βάλει σε εφαρμογή το σχέδιό του. Ήθελε να κάνει μια δική του δουλειά. Στην αρχή συνεταιρίστηκε με μια εταιρία και το 1925 πανέτοιμος πια, με σχέδιο και όραμα δημιούργησε τη δική του βιοτεχνία κεραμικών.
Δεν πέρασε πολύς καιρός και παρουσίασε τη δική του πρόταση στον τομέα των οικοδομικών υλικών. Έδωσε φόρμα και σχήμα στο τούβλο χρησιμοποιώντας πρωτόλεια μέσα αφού δεν υπήρχαν τα σημερινά μηχανήματα. Γρήγορα κέρδισε την εμπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού. Η ποιότητα έγινε το έμβλημά του. Κι όλο πάλευε για το καλύτερο. Νέα καλούπια, δοκιμές, χαρές, απογοητεύσεις, είχε δοθεί ολόψυχα στο αντικείμενό του όπως το συνήθιζε. Σαν όνομα στην αγορά ήταν πρότυπο εντιμότητας και συνέπειας. Δεύτερη κουβέντα με τον πελάτη δεν είχε. Ο λόγος του ήταν και συμβόλαιο. Οι παραγγελίες στην ώρα τους. Κι ο καιρός περνούσε.
Μπορεί να τον εύρισκε η μία νύχτα με την άλλη στη δουλειά αλλά τα Σάββατα ήξερε να διασκεδάζει. Τα παιδιά του μεγάλωσαν σ’ ένα σπίτι ανοικτό όπου εύρισκαν αρχοντική φιλοξενία από τον προύχοντα του τόπου μέχρι τον απλό εργάτη. Στο αρχοντικό του έκανε τα περίφημα γλεντάκια του. Όλα γινόντουσαν με μέτρο. Κι όλοι περνούσαν καλά.
Ευτύχησε να δει στα παιδιά του αυτό που ονειρευόταν πάντα. Όραμα και διάθεση να προχωρήσουν παρακάτω. Ήταν κι αυτά φιλόπονα παρά την οικονομική άνεση που είχαν για την εποχή, αναζητούσαν ευκαιρίες για ν’ αναπτύξουν τις δικές τους επιχειρηματικές ικανότητες, σέβονταν το χρήμα και τον κόπο, τιμούσαν τις παραδόσεις του νησιού.
Γεγονός είναι ότι ο Ευάγγελος Τσουρλάκης έγραψε ιστορία που έχει περάσει μέσα από την προφορική παράδοση της καλής μαρτυρίας και στις επόμενες γενιές.
Πέθανε την Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου 1960.
Παρά λίγο τραγωδία
Φαίνεται πώς ο πιλότος έχοντας χάσει επαφή με το αεροδρόμιο είτε λόγω βλάβης είτε λόγω αποστάσεως από τον πύργο ελέγχου των αεροδρομίων Σούδας ή Ηρακλείου εξέλαβε το Ρέθυμνο ως τόπο προορισμού του και μάταια περίμενε οδηγίες για την προσγείωσή του.
Ευτυχώς που υπάλληλοι του ΟΤΕ εικάζοντας τι έχει συμβεί και το αεροσκάφος κινδυνεύει ειδοποίησαν τηλεφωνικώς τον πύργο ελέγχου Ηρακλείου. Αμέσως δόθηκε εντολή σε αεροσκάφος της Ολυμπιακής που αναχωρούσε εκείνη την ώρα για το νυκτερινό από Ηράκλειο δρομολόγιό του, επικοινώνησε ο πιλότος μέσω ασυρμάτου με τον χειριστή του σκάφους, που κινδύνευε και τον προσανατόλισε. Και ήταν καιρός, γιατί το Ελβετικό αεροσκάφος είχε καύσιμα μόνο για ένα τέταρτο της ώρας ακόμη. Αυτά αναφέρει η Κρητική Επιθεώρηση.
Ένα παρόμοιο περιστατικό αναφέρεται και στην εφημερίδα ΒΗΜΑ τον ίδιο μήνα και έτος. Αυτή τη φορά επρόκειτο για ένα γερμανικό επιβατικό αεροπλάνο ιδιωτικής χρήσης που με δύο επιβάτες κατευθυνόταν στο αεροδρόμιο Ηρακλείου με τελικό προορισμό τη Γουατεμάλα.
Όταν ο πιλότος αντιλήφθηκε ότι έχει χάσει τον προσανατολισμό του άρχισε αναγνωριστικούς κύκλους πάνω από την πόλη εκπέμποντας σήματα κινδύνου.
Μια υπάλληλος του τουριστικού ξενοδοχείου η Πολύμνια Σταματάκη προβληματισμένη από το θέαμα είχε τη φαεινή ιδέα να τηλεφωνήσει στον αδελφό της ασυρματιστή, που συμπτωματικά εκείνη την ώρα είχε βάρδια στον πύργο ελέγχου του αεροδρομίου Ηρακλείου.
Με συντομία του περιέγραψε το γεγονός και ζήτησε τη συνδρομή του εκφράζοντας φόβους για τη ζωή των επιβατών. Ο αδελφός της ήρθε αμέσως σε επαφή με τον πιλότο του αεροπλάνου δίνοντάς του ακριβή στοιχεία για τη θέση του αεροδρομίου. Έτσι λίγο αργότερα το Γερμανικό αεροσκάφος προσγειώθηκε με ασφάλεια στο αεροδρόμιο Ηρακλείου.
Οι επιβάτες του είχαν σωθεί από θαύμα γιατί λίγο ακόμα να καθυστερούσε το σωτήριο τηλεφώνημα της Σταματάκη θα τέλειωναν τα καύσιμα και το αεροπλάνο θα έπεφτε με τραγικές συνέπειες για το πλήρωμα.
Γι’ αυτό μόλις προσγείωσε το αεροσκάφος ο χειριστής του ζήτησε πληροφορίες για τη σωτηρία του. Και μαθαίνοντας για την Πολύμνια Σταματάκη έσπευσε να της τηλεφωνήσει και να την ευχαριστήσει.
Να είναι το ίδιο περιστατικό αυτό που αναφέρουν οι δυο εφημερίδες; Ποιος να ξέρει τώρα πια.
Τραγικός θάνατος ανθυποσμηναγού
Τραγωδία όμως με αεροσκάφος είχαμε την επόμενη χρονιά, 4 Φεβρουάριου του 1966, όταν αεροσκάφος F-84F έπεσε και βυθίστηκε στη θάλασσα, σε απόσταση 18 ναυτικών μιλίων ανατολικά του αεροδρομίου της 115 Πτέρυγας Μάχης (Σούδα). Ο χειριστής του Παναγιώτης Σπυρόπουλος ανασύρθηκε νεκρός.
Γεννήθηκε το 1941 στην Αθήνα.
Εισήλθε στη Σχολή Αεροπορίας τον Σεπτέμβριο του 1961 και αποφοίτησε τον Αύγουστο του 1964 με τον βαθμό του ανθυποσμηναγού.
Πνίγηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1966 κατά τη διάρκεια διατεταγμένης πτήσης.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας ΒΗΜΑ μόλις ανακοινώθηκε η πτώση του αεροσκάφους, ξεκίνησαν συντονισμένες έρευνες μεταξύ 115ης Σμηναρχίας Μάχης και του Λιμεναρχείου Ρεθύμνου με όσα πλωτά μέσα είχαν στη διάθεσή τους μεταξύ Μπαλί και Πανόρμου. Βρέθηκαν αρχικά ορισμένα επιπλέοντα αντικείμενα ανήκοντα στο αεροσκάφος. Αργότερα βρέθηκε το πτώμα του άτυχου ανθυποσμηναγού.
Σκαπτικό εναντίον τυπογραφείου!!!
Φεβρουάριο του 1967 παραλίγο τραγωδία και μέσα στην πόλη. Σκαπτικό μηχανάκι με ρυμούλκα, από άγνωστη αιτία, έπεσε πάνω στη τζαμαρία του τυπογραφείου της Κρητικής Επιθεώρησης (ήταν τότε επίσης στη Λεωφόρο αλλά εκεί που είναι σήμερα η Τράπεζα Χανίων).
Φανταστείτε τον τρόμο των κοριτσιών που δούλευαν στο τυπογραφείο. Να πούμε, για τους νεότερους, ότι εκείνη την εποχή που δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα έκδοσης, τα τυπογραφεία απασχολούσαν αρκετές κοπέλες που λέγονταν φωτοσυνθέτριες. Αυτές κρατούσαν ένα πλαίσιο, το συνθετήριο, με υποδοχές για μικροσκοπικές πλάκες που είχαν γράμματα της αλφαβήτου. Λαμβάνοντας το κείμενο του συντάκτη, χειρόγραφο φυσικά, το αντέγραφαν ψηφίο ψηφίο στο συνθετήριο.
Όταν τέλειωναν περνούσαν με μελάνι το κείμενο, το πίεζαν μετά με χαρτί και το έστελναν για διόρθωση. Γι’ αυτό οι εφημερίδες εκείνων των εποχών δεν είχαν πολλές σελίδες.
Πάνω στη διαδικασία αυτή λοιπόν έπεσε το σκαπτικό στη τζαμαρία του τυπογραφείου, σπάζοντας την ολοκληρωτικά και προκαλώντας ελαφρά τραύματα (μελοκοπανίσματα) στα κορίτσια.
Ένα δώρο για την Παιδική Στέγη
Εκείνο τον Φεβρουάριο του 1967, ο αξέχαστος εκείνος ιερέας ο παπά Γιάννης Πίτερης αντιμετώπιζε μεγάλο πρόβλημα. Χρειαζόταν οπωσδήποτε μια ειδική αίθουσα Βιβλιοθήκης στην Παιδική Στέγη του. Και που να βρεθούν τα χρήματα; Ο αγαθός λευίτης που μνημονεύεται στον χρόνο από τα εκατοντάδες παιδιά που ανάστησε σε κείνη την ευλογημένη δομή του και σήμερα είναι επιστήμονες περιωπής, δεν έχασε το θάρρος του. Εκείνη την εποχή μεσουρανούσε στην εθνική οικονομία ο Γεώργιος Βογιατζάκης ο σπουδαίος εκείνος Κρητικάρχης από το Χρωμοναστήρι.
Σκέφτηκε ο παπά Γιάννης να του χτυπήσει την πόρτα και όπως αποδείχτηκε έπραξε ορθώς.
Ο Βογιατζάκης χωρίς χρονοτριβή εξασφάλισε 15 τόννους τσιμέντου και 300.000 δραχμές για την Παιδική Στέγη και η επιθυμία του παπά Γιάννη και των συνεργατών του ικανοποιήθηκε στο ακέραιο.
Και Ηπατίτιδα
Τον Φεβρουάριο του 1967 μια ακόμα δοκιμασία περίμενε την πόλη. Εμφανίστηκαν κρούσματα λοιμώδους ηπατίτιδας.
Φαίνεται πως η κατάσταση θα είχε ξεφύγει για να γίνεται εκτενής αναφορά στη νόσο, να περιγράφονται τα συμπτώματα και ο τρόπος μετάδοσης κάτω από την είδηση περί εμφάνισης των κρουσμάτων και τρόπος προστασίας.
Το ευτύχημα για τους Ρεθεμνιώτες είναι ότι κι εκείνη την εποχή είχαν τις ιατρικές υπηρεσίες επιστημόνων ολκής. Και ποιον να πρωτοαναφέρει κανείς. Ίσως αυτοί να επέβαλαν τη δημοσίευση για την προστασία της τοπικής κοινωνίας.
Ας μην ξεχνάμε ότι και στη μεγάλη πανδημία της γρίπης ο γιατρός Ρολόγης έγραφε ο ίδιος καθημερινά στην εφημερίδα τρόπους πρόληψης και λήψη μέτρων υγιεινής για την προστασία από τη νόσο.
Και σαν να μην έφθανε αυτό έχουμε έχουμε πάλι έξαρση γρίπης και ιλαράς στην ύπαιθρο. Αρκετά κρούσματα γρίπης σημειώνονται στα χωριά του νομού μας αναλόγως των περιοχών: Ιδίως στα ορεινά, το ποσοστό των ασθενών ανέρχεται σε 40% των κατοίκων και σε άλλα 5%. Έκαναν την εμφάνισή τους και κρούσματα της νόσου της Ιλαράς.
Όπως μας πληροφορεί η εφημερίδα η Υγειονομική Υπηρεσία φροντίζει να βρίσκεται σε άμεσο επαφή με τους κατοίκους της υπαίθρου είτε δίνοντας συμβουλές είτε διενεργώντας εμβολιασμούς για την καταπολέμησή των νόσων. Και κοντά σ’ αυτές τις επιδημίες έχουμε και κρούσματα Μηνιγγίτιδος. Τα κρούσματα απομονώθηκαν και απεστάλησαν στο Λοιμωδών της Αθήνας με στρατιωτικό αεροσκάφος. Δυο ακόμα κρούσματα εμφανίστηκαν στο Ατσιπόπουλο και ένα στον Πλάτανο Αμαρίου που αντιμετωπίστηκαν στο νοσοκομείο Ρεθύμνου.
Το σχολείο που εμφανίστηκαν τα κρούσματα διέκοψε τα μαθήματά για δέκα μέρες ενώ όλα τα κέντρα στο Ατσιπόπουλο έκλεισαν για επτά ημέρες. Απομονώθηκαν επίσης όσοι ήρθαν σε επαφή με τους ασθενείς και απαγορεύτηκε η φοίτηση σε όλα τα σχολεία των μαθητών από το Ατσιπόπουλο επί επτά ημέρες.
Νέος κινηματογράφος
Φεβρουάριο του 1967 ο Βαγγέλης Καφφάτος εγκαινιάζει και τον χειμερινό του κινηματοθέατρο ενθουσιάζοντας την τοπική κοινωνία που απολάμβανε μέχρι τότε ταινίες στα «Αστέρια» τον θερινό του κινηματογράφο. Ήταν απολύτως βέβαιοι, πως μόνο ωραίο περιβάλλον θα απολάμβαναν στη νέα επιχειρηματική δημιουργία του ρέκτη συμπολίτη.
Θα επανέλθουμε και με άλλους Φεβρουάριους που έχουν κάτι ενδιαφέρον δημοσιογραφικά να παρουσιάσουν.
