Το Συμβούλιο Ασφαλείας με την απόφαση 2656 της 28ης Οκτωβρίου για την ανανέωση της ειρηνευτικής δύναμης στη Λιβύη για έναν χρόνο, υπενθύμισε, αλλά δεν δέσμευσε ούτε ανέστειλε ούτε κατάργησε τις διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει η προσωρινή λιβυκή κυβέρνηση.
Το συμβούλιο Ασφαλείας δεν θα μπορούσε να αναστείλει ή να καταργήσει αναδρομικά τις διεθνείς συμφωνίες της Τρίπολης μέχρι τώρα, (μεταξύ των οποίων οι συμφωνίες Τουρκίας – Λιβύης για την ΑΟΖ και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων). Και τούτο γιατί τον Ιανουάριο του 2021 ο ΟΗΕ ανάρτησε στον επίσημο πίνακα 104 του Οργανισμού την τουρκο/λιβυκή Συμφωνία για την ΑΟΖ, καθιστώντας την έτσι επισήμως σε ισχύ, αλλά και γιατί η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης έχει προσυπογράψει όλες τις αποφάσεις της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για την Ρωσία. Επομένως ο ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν μπορούν να πάρουν πίσω, ούτε να καταργήσουν δεσμευτικές συμφωνίες με τη Λιβύη, αν δεν θέλουν ο ΟΗΕ να μετατραπεί σε τσίρκο.
Δι’ αυτού του τρόπου διασώθηκαν οι δυο συμφωνίες Τουρκίας – Λιβύης και δεν αναιρέθηκαν ούτε καταργήθηκαν. Παραμένουν σε ισχύ.
Τις οποιεσδήποτε πιθανές ασάφειες γύρω από την απόφαση 2565 του ΟΗΕ για τη Λιβύη, διέλυσαν οι ΗΠΑ, οι οποίες με τη σχετική απόφαση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έβαλαν τα πράγματα στη θέση τους. Η θέση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όπως διατυπώθηκε, αναφέρει ότι:
«Σημειώνουμε ότι η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Λιβύης υποχρεούται σύμφωνα με τις διατάξεις του οδικού χάρτη του Φόρουμ για τον Πολιτικό Διάλογο στη Λιβύη ( LPDF) «να μην εξετάζει νέες συμφωνίες» που βλάπτουν την σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων του λιβυκού κράτους ή του επιβάλουν μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις. Καλούμε όλα τα μέρη να απέχουν από ενέργειες που ενέχουν τον κίνδυνο να αυξήσουν τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο».
Με τι διατύπωση αυτή, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρεται καθαρά σε νέες συμφωνίες – από εδώ και πέρα – που πιθανόν λογάριαζε να υπογράψει η προσωρινή λιβυκή κυβέρνηση . Αυτές οι πιθανές συμφωνίες έχουν απαγορευτικό από τις ΗΠΑ. Αλλά οι προηγούμενες ( συμφωνίες του τύπου Τουρκία Λιβύης) δεν έχουν απαγορευτικό διότι η αμερικανική θέση απαγορεύει τις νέες συμφωνίες και όχι τις παλιές.
Η θέση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη Λιβύη σηκώνει απαγορευτικό και για την Ελλάδα. Στην περίπτωση που η Αθήνα θα ήθελε να επανεξετάσει την οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας – Λιβύης (σ.σ. που θα έλυνε πολλά προβλήματα και θα περιόριζε τις κινήσεις του Ερντογάν νότια της Κρήτης), αυτό δεν μπορεί να το κάνει διότι μια τέτοια πιθανή συμφωνία θα ήταν νέα και θα δέσμευε μακροχρονίως τη Λιβύη.
Η παράταση αυτής της εκκρεμότητάς εμποδίζει τα σχέδια της Αθήνας να προχωρήσει σε έρευνες νότια της Κρήτης, διότι δεν υπάρχει οριοθετημένη ΑΟΖ με τη Λιβύη. Μη οριοθέτηση της ΑΟΖ νότια της Κρήτης, όμως εμποδίζει και τον Ερντογάν να κάνει έρευνες υδρογονανθράκων για λογαριασμό της Λιβύης νότια της Κρήτης σε ΑΟΖ που δεν έχει οριοθετηθεί. Αν τις ξεκινήσει, αυτές θα είναι εξ ορισμού παράνομες, με σύσσωμη τη διεθνή κοινότητα εναντίον του.
Η μοναδική περίπτωση να προχωρήσει η Άγκυρα σε έρευνες και γεωτρήσεις υδρογονανθράκων, όπως έχει πολυ-διαφημίσει, είναι η περιοχή της τουρκο/λιβυκής ΑΟΖ, η οποία και σε ισχύ βρίσκεται από το 2021 και δεν έχει αναιρεθεί ούτε ανασταλεί ούτε καταργηθεί από την πρόσφατη απόφαση του συμβουλίου Ασφαλείας.
Το χειρότερο δυνατό σενάριο – και αυτομάτως πηγή μεγάλης έντασης μεταξύ Αθήνας – Άγκυρας είναι τα τουρκικά γεωτρύπανα να εγκατασταθούν στο τουρκικό τμήμα της τουρκο/λιβυκής ΑΟΖ, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα ανατολικά και νοτιοανατολικά παράλια της Κρήτης.
Υπενθυμίζεται για μια ακόμα φορά ότι η ελληνική κυβέρνηση μέχρι στιγμής δεν αποφασίζει να καταγγείλει επισήμως στον ΟΗΕ την τουρκο/λιβυκή ΑΟΖ.
* Η Κύρα Αδάμ είναι δημοσιογράφος
