Δεν απέδωσε τα… προσδοκώμενα το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος στους επαγγελματίες της εστίασης στο Ρέθυμνο. Η μεγάλη εικόνα όμως τη τουριστικής σεζόν, που αν μη τι άλλο έχει ξεκινήσει δυναμικά, τους αφήνει ικανοποιημένους. Υπάρχουν φυσικά και κάποιοι δεδομένοι αστερίσκοι που τοποθετούνται από τους επιχειρηματίες του κλάδου: Είναι τα αυξημένα έξοδά τους λόγω των συνεχόμενων ανατιμήσεων και του ενεργειακού κόστους, είναι και η έλλειψη προσωπικού, που έρχονται να… χαλάσουν εν μέρει μία γενικώς πολύ καλή εικόνα η οποία δημιουργείται για το φετινό καλοκαίρι.
Σε αρκετές περιπτώσεις, η κίνηση όχι απλά αγγίζει, αλλά υπερβαίνει κιόλας τα επίπεδα του 2019. Οι οιωνοί είναι καλοί. Ο αδιόρατος, βεβαίως, φόβος όλων είναι μην φτάσει στο απροχώρητο η ένταση με τους γείτονες Τούρκους· κι απ’ τα λόγια περάσουμε σε πράξεις… χωρίς γυρισμό.
«Η σεζόν έχει ξεκινήσει ικανοποιητικά. Καμία σχέση με πέρυσι που μας άνοιξαν στις 10 Μαΐου και πήγαμε μέσα Ιουλίου για να αρχίσουμε να δουλεύουμε» διαπιστώνει, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ο πρόεδρος του συλλόγου καταστηματαρχών Εστίασης Ρεθύμνου Ανδρέας Κλαψινός. «Έχει φανεί κόσμος στο Ρέθυμνο, έχουν έρθει τουρίστες. Τα ξενοδοχεία έχουν μεγάλη πληρότητα – για να μην πω ότι είναι όλα σχεδόν γεμάτα. Αυτό είναι καλό για την πόλη. Κάθε μέρα που περνάει είναι και καλύτερα. Είμαστε αισιόδοξοι».
Απ’ το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, δεν θα’ χει να θυμάται και πολλά από πλευράς προσέλευσης κόσμου. «Δεν μπορώ να πω ότι κινήθηκε και πολύ καλά, γιατί πάρα πολλοί (ντόπιοι) αυτές τις μέρες έφυγαν. Έκαναν εκδρομές, πήγαν στα χωριά τους. Στην ουσία άδειασε η πόλη. Ήταν ένα καλό τριήμερο, αλλά όχι ικανοποιητικό» είναι η αποτίμηση που κάνει.
Οι ντόπιοι μπορεί να έφυγαν προς άλλους προορισμούς, οι εκδρομείς όμως δεν ήρθαν, άρα δεν αναπλήρωσαν… το κενό τους.
«Ήταν και ο καιρός χάλια – φύσαγε πάρα πολύ. Δεν θα έλεγα ότι ήταν αυτό που περιμέναμε. Κινήθηκε και φάνηκε λίγος κόσμος, δεν ήταν αυτό που περιμέναμε» παραδέχεται ο κ. Κλαψινός. «Είναι ακόμα λίγο σφικτός ο κόσμος, γιατί τώρα τέλειωσαν οι εξετάσεις, δεν έχουν χρήματα. Και η αλήθεια είναι ότι είμαστε στο μεταβατικό στάδιο».
Ο κ. Όθωνας Χριστουλάκης, ιδιοκτήτης εστιατορίου στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου, έρχεται να προσθέσει: «Είχαμε κάποιους επισκέπτες από Αθήνα, αλλά είχαμε μεγάλη απώλεια από τους ντόπιους που είχαν… εξαφανιστεί. Αν υπολογίσει κανείς ότι τα Σαββατοκύριακα γίνονται και κάποιοι γάμοι και βαπτίσεις, η απώλεια ήταν σημαντική».
Δεν προλαβαίνουν… τις ανατιμήσεις, παραμένει στα ύψη η ενέργεια
Οι ανατιμήσεις είναι πλέον μία συνηθισμένη κατάσταση (και) για τους επιχειρηματίες της εστίασης.
«Και βέβαια γίνονται, γιατί δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις υψηλές τιμές των πρώτων υλών που αλλάζουν σχεδόν κάθε εβδομάδα – για να μην πω κάθε τέσσερις με πέντε ημέρες» δηλώνει επ’ αυτού ο κ. Κλαψινός.
«Αλλάζουν συνέχεια οι τιμές στη χονδρική και στη λιανική, ακόμα και στον πρωτογενή τομέα, οπότε καταλαβαίνετε ότι κι εμείς πρέπει κάπως να ανταπεξέλθουμε. Δεν μπορούμε βέβαια να πάμε τις τιμές στα ύψη, γιατί ύστερα δεν θα πατάει άνθρωπος στα μαγαζιά. Προσπαθούμε, έτσι, να έχουμε μία καλή αντιστοιχία γιατί δεν θα έχουμε μετά δουλειά, δεν θα έχουμε πελατολόγιο. Καταλαβαίνουμε ότι ο κόσμος ζορίζεται και όλα είναι πάρα πολύ υψηλά: και η ενέργεια, και η πρώτη ύλη. Οπότε, κι εμείς προσπαθούμε να έχουμε μία καλή αντιστοιχία».
Η αναπροσαρμογή στους καταλόγους κυμαίνεται από 5-10%. «Σε ορισμένα είδη όμως όπως είναι τα κατεψυγμένα (π.χ. καλαμάρια, χταπόδια κ.λπ.) η αύξηση ήταν παραπάνω. Και είναι βέβαια και το ηλιέλαιο» σχολιάζει ο πρόεδρος του συλλόγου καταστηματαρχών Εστίασης Ρεθύμνου.
«Οι αυξήσεις στις πρώτες ύλες ξεπερνούν το 50%, πολλές φορές αγγίζουν και το 100%. Οι ανατιμήσεις που έχουμε κάνει μέχρι αυτή την ώρα κυμαίνονται κοντά στο 15%. Είναι σχεδόν… τίποτα μπροστά στην επιβάρυνση που έχουμε» αναφέρει ο κ. Χριστουλάκης. «Δεν έχουμε καν απορροφήσει το νέο κόστος που έχει προκύψει από τις προμήθειες πρώτων υλών. Βάζουμε περίπου τα 2/3 του κόστους».
Σε άλλα μαγαζιά οι ελαφρύνσεις που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για το ρεύμα δεν φάνηκαν ακόμα. Όσοι πάλι έλαβαν πιο… χαμηλούς (σε κόστος) λογαριασμούς πήραν μία ανάσα, η οποία βεβαίως, σύμφωνα με τους ίδιους, δεν είναι αρκετή.
Κατά μέσο όρο, τα καταστήματα εστίασης στο Ρέθυμνο πληρώνουν δυο και τρεις φορές περισσότερα για την ενέργεια, συγκριτικά με άλλα χρόνια.
«Ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα. Είμαστε σε αναμονή. Περιμένουμε στους επόμενους λογαριασμούς, αν και δεν είμαστε πολύ αισιόδοξοι. Θα δούμε» υπογραμμίζει ο κ. Κλαψινός.
«Έχουμε δεχθεί κάποιες ελαφρύνσεις, αλλά δεν είναι αρκετές» συμπληρώνει ο κ. Χριστουλάκης.
Η πρόταση που κατέθεσε από το Ρέθυμνο ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης, για την παροχή κινήτρων στροφής των επιχειρήσεων και των πολιτών στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (με την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ) δεν φαίνεται να συγκινεί… ιδιαίτερα τους καταστηματάρχες της εστίασης.
«Το κόστος είναι πάρα πολύ υψηλό, δεν ξέρουμε αν βολεύει μια τέτοια κίνηση από τους συναδέλφους. Για τους άλλους τομείς δεν έχω άποψη. Με όσους συναδέλφους το συζήτησα, κανείς δεν θέλει να ασχοληθεί και κανείς δεν θέλει να κάνει κάτι τέτοιο.
Ίσως κάποιοι συνάδελφοι που έχουν πάρα πολύ μεγάλα μαγαζιά, που ασχολούνται με δεξιώσεις ή με γάμους ίσως να τους συμφέρει κάτι τέτοιο, και μάλιστα με μορφή επιδότησης. Εμάς δεν μας συμφέρει» υποστηρίζει ο κ. Κλαψινός.
Ο κίνδυνος … ατυχήματος επισκιάζει το καλό κλίμα
Σε γενικές γραμμές, πάντως, η σεζόν κρίνεται απολύτως θετική. «Εξελίσσεται πάρα πολύ καλά» παρατηρεί ο κ. Χριστουλάκης. «Υπάρχει κόσμος, υπάρχει τζίρος στα καταστήματά μας. Πιστεύω ότι και ο Ιούνιος θα ξεπεράσει τον αντίστοιχο Ιούνιο του 2019, που ήταν η τελευταία περίοδος ομαλότητας (πριν τον κορονοϊό) και υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Ο Μάιος έκλεισε καλύτερα από τον Μάιο του 2019 κι ευελπιστώ να πάμε εξίσου καλά – κι ακόμα καλύτερα – τον Ιούνιο. Σημασία έχει να έρθει και καλός κόσμος, όχι πελάτες της ευκαιρίας, οι λεγάμενοι last minute, ούτως ώστε να έχει η πατρίδα μας οικονομικό όφελος από την σημαντική τουριστική βιομηχανία που διαθέτει».
Ο κ. Κλαψινός αισιοδοξεί για την πορεία του φετινού καλοκαιριού, αν και στο πίσω μέρος του μυαλό του υπάρχει ο φόβος ενός θερμού επεισοδίου με την Τουρκία.
«Ο τουρισμός είναι ένα εύθραυστο κομμάτι» υπενθυμίζει. «Φοβόμαστε μην τιναχθεί η σεζόν στον αέρα. Φοβόμασταν μήπως γενικευτεί το πρόβλημα από την Ουκρανία, όμως τον τελευταίο καιρό βλέποντας τους λεονταρισμούς των γειτόνων, φοβόμαστε για τον εξ ανατολών κίνδυνο».
Ο πρόεδρος του συλλόγου καταστηματαρχών Εστίασης Ρεθύμνου, όπως και οι συνάδελφοί του, δεν γίνεται αποδέκτης γκρίνιας από τους πελάτες λόγω των «αναγκαίων» ανατιμήσεων που έγιναν.
«Από τους τουρίστες δεν έχουμε παράπονα, γιατί στις χώρες τους οι τιμές στην εστίαση είναι ήδη υψηλές. Για τους ντόπιους, προσπαθούμε να έχουμε κάποια καλή τιμή στους καταλόγους, να μην έχουμε ακριβό μενού, για να ξανάρθουν στα μαγαζιά μας. Με τους ντόπιους, ούτως ή άλλως, είναι και διαπροσωπικές οι σχέσεις μας» εξηγεί, εκφράζοντας μολαταύτα την ελπίδα του πώς όλα θα πάνε ακόμα καλύτερα από τούδε και στο εξής: «Τελείωσαν οι εξεταστικές, από εδώ και πέρα θα ελευθερωθεί ο κόσμος. Θα φουλάρει το Ρέθυμνο. Πιστεύω ότι θα πάμε καλά».
«Πρέπει να επενδύσουμε στον άνθρωπο»
Πρωταρχικής σημασίας για τον κ. Χριστουλάκη είναι η επένδυση στον άνθρωπο, για την ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος κι όλων των επαγγελμάτων που εμπλέκονται με την πιο ισχυρή βιομηχανία της οικονομίας μας.
«Για χάρη της πιο βαριάς βιομηχανίας μας θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν πάρα πολλά πράγματα. Το κράτος θα πρέπει να αναλογιστεί το μέγεθος των εσόδων που έχει και πώς πρέπει να τα διαχειριστεί. Από την κυβέρνηση οφείλουν να σκύψουν και να επενδύσουν στο κεφάλαιο άνθρωπος, προκειμένου η χώρα μας να έχει μία συνεχή πρόοδο στα θέματα του τουρισμού» τονίζει ο ίδιος.
Διόλου τυχαία η προτροπή του προς την κυβέρνηση, αφού το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού παραμένει. Κι όσο κυλούν οι θερινοί μήνες κι αυξάνεται η προσέλευση κόσμου, θα μεγεθύνεται.
Ο κ. Χριστουλάκης έχει ως οδηγό ένα μοντέλο που υιοθετείται στη γειτονική Ιταλία. Προτείνει συγκεκριμένα: «Να μιμηθούμε αυτό που έχει συμβεί σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στην Τοσκάνη της Ιταλίας που έχει μία ανοιχτή δράση πρωτογενούς τομέα και τουρισμού. Έχει δοθεί από πλευράς του κράτους τους η δυνατότητα να υπάρχει visa για εξάμηνη και οκτάμηνη εργασία».
Αυτός είναι ένας ρεαλιστικός τρόπος, σύμφωνα με τον γνωστό εστιάτορα του Ρεθύμνου, προκειμένου να βρεθούν εργατικά χέρια και «να είμαστε ένας προορισμός με ειδικό βάρος».
Επιπλέον, σημειώνει ότι θα πρέπει να δοθούν «κίνητρα» από την κυβέρνηση «για να μπορούν να εμπιστευτούν κάποιοι αυτή τη δουλειά και να παραμείνουν. Να έχουν δηλαδή κι αυτοί το δικό τους μέλλον, να κάνουν οικογένειες, να έχουν έσοδα. Δεν είναι δυνατόν να δουλεύουμε ευκαιριακά και με επιδοματική πολιτική. Πρέπει να στραφούμε επί της ουσίας σε αυτή τη δουλειά. Να στελεχώσουμε τις τουριστικές επιχειρήσεις με εξειδικευμένο προσωπικό, όπως και να δημιουργηθούν ταχύρυθμες σχολές ανειδίκευτων».
Τα κενά προσωπικού είναι σημαντικά αυτή την περίοδο. «Λείπει ένα 20-25% από τις περισσότερες δουλειές, όσον αφορά τις θέσεις εργασίας – συγκρινόμενες με το 2019» μας πληροφορεί ο κ. Χριστουλάκης, ξεκαθαρίζοντας πως «Η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών δεν έχει μειωθεί. Υπάρχουν οι αντοχές».
Εστιατόρια βεβαίως έχουν μειώσει το μενού τους, μια και η δουλειά δεν βγαίνει ελλείψει ατόμων στην κουζίνα.
Οι ανατιμήσεις ή η έλλειψη εργατικών χεριών το μεγαλύτερο πρόβλημα; Ο ίδιος απαντά; «Είναι συνδυασμός πραγμάτων. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι το ένα ή το ένα είναι μεγαλύτερο από το άλλο. Και οι δύο αυτοί παράγοντες μάς κάνουν να είμαστε στεναχωρημένοι, να υπερβάλλουμε εαυτούς. Είμαστε όμως αισιόδοξοι για τη συνέχεια της σεζόν. Παρακαλάμε τον Θεό να έχουμε αντοχές».
