Πρόσφατα, 28 – 31 Αυγούστου, μια ομάδα καθηγητών φυσικής, είχαμε την ευκαιρία, να επισκεφτούμε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στη Γενεύη της Ελβετίας.
Η επίσκεψη υπήρξε για μας μοναδική ευκαιρία να βρεθούμε στον πυρήνα της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας, εκεί όπου η ανθρώπινη σκέψη ωθείται στα όριά της, προσπαθώντας να κατανοήσει τα θεμέλια του σύμπαντος. Το CERN δεν είναι απλώς ένα κέντρο επιστημονικών πειραμάτων· είναι μια κοιτίδα της γνώσης όπου οι έννοιες του χώρου, του χρόνου και της ύλης εξετάζονται υπό το πρίσμα των πιο προηγμένων θεωριών της φυσικής.
Μέσα από μια σειρά διαλέξεων, παρουσιάσεων και ξεναγήσεων, μας δόθηκε η δυνατότητα να γνωρίσουμε όχι μόνο την ιστορία του ερευνητικού κέντρου, αλλά και να κατανοήσουμε τη βαθιά φιλοσοφία που διέπει το έργο του. Το CERN ιδρύθηκε το 1954, σε μια εποχή όπου η Ευρώπη, ακόμα σπαραγμένη από τις πληγές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναζητούσε τρόπους να εδραιώσει την ειρήνη και την πρόοδο μέσω της επιστημονικής συνεργασίας. Από τότε, το CERN, έχει καταστεί ένα παγκόσμιο σύμβολο της δύναμης της επιστήμης που ενώνει τους ανθρώπους παγκοσμίως, προωθώντας ταυτόχρονα την κατανόηση του σύμπαντος μέσω της έρευνας και της καινοτομίας.
Ο βασικός σκοπός του CERN δεν περιορίζεται απλώς στην ερμηνεία των φυσικών νόμων που διέπουν το σύμπαν, αλλά αγγίζει βαθύτερα ζητήματα σχετικά με την προέλευση και τη φύση της ύπαρξης. Εξετάζοντας τα στοιχειώδη σωματίδια που αποτελούν την ύλη, οι επιστήμονες του CERN προσπαθούν να απαντήσουν σε θεμελιώδη ερωτήματα, όπως το τι συνέβη στα πρώτα κλάσματα του δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Έκρηξη δημιουργίας του σύμπαντος. Οι έρευνες αυτές, με τη χρήση του LHC (Large Hadron Collider – Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων) μήκους 27Km, του μεγαλύτερου και ισχυρότερου επιταχυντή σωματιδίων στον κόσμο που βρίσκεται 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης στη συνοριακή περιοχή μεταξύ Ελβετίας και Γαλλίας, έχουν αποκαλύψει τον κρυφό κόσμο των σωματιδίων, όπως για παράδειγμα την ύπαρξη του σωματιδίου Higgs ή σωματίδιο του «Θεού» το 2012 – ένα επίτευγμα που επιβεβαίωσε βασικές προβλέψεις του Καθιερωμένου Μοντέλου της φυσικής.
Το CERN, όμως, δεν αποσκοπεί μόνο σε κοσμολογικές έρευνες. Οι τεχνολογίες που αναπτύσσονται εδώ έχουν άμεσες εφαρμογές στην καθημερινή ζωή, όπως στη θεραπεία του καρκίνου μέσω της ακτινοθεραπείας πρωτονίων και στην ανάπτυξη προηγμένων μεθόδων απεικόνισης. Το ερευνητικό, επίσης, έργο του CERN αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας ζωής της ανθρωπότητας, καθιστώντας το ένα από τα πιο σημαντικά σημεία συνάντησης της επιστήμης και της κοινωνίας.
Μετά την ολοκλήρωση της τετραήμερης επίσκεψής μας, την οποία οργάνωσε το Τμήμα Εκπαίδευσης του CERN, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Λάτση, επιστρέψαμε στην Ελλάδα γεμάτοι με περηφάνια για τα επιστημονικά επιτεύγματα που γνωρίσαμε, αλλά και με βαθύ αίσθημα ευθύνης. Αφού, το CERN μας ενέπνευσε στο να μεταδώσουμε αυτή την εμπειρία στους μαθητές μας, με την ελπίδα να τους ενθαρρύνουμε να ακολουθήσουν το μονοπάτι της επιστήμης, προσφέροντας έτσι τις δικές τους συνεισφορές στον αέναο αγώνα της ανθρωπότητας να κατανοήσει τον κόσμο και να βελτιώσει την ύπαρξή της. Ο ρόλος της Ελλάδας ως ιδρυτικού μέλους του CERN και η ενεργή συμμετοχή των περίπου 150 Ελλήνων επιστημόνων στις ερευνητικές δραστηριότητες του κέντρου, ενισχύουν το αίσθημα αυτό, καθιστώντας μας υπερήφανους για τη συμβολή της χώρας μας στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.
Αντώνης Τσουρδαλάκης
Καθηγητής Φυσικής
