Του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΚΑΣΩΤΑΚΗ *
Τις τελευταίες μέρες είμαστε μάρτυρες ενός γεγονότος που αναμένεται να αλλάξει την αναγνωριζόμενη από το κράτος δομή της ελληνικής οικογένειας με παιδιά. Αυτό αφορά το νέο νομοσχέδιο που επιτρέπει την υιοθεσία και γάμο από ομόφυλα ζευγάρια. Το ζήτημα είναι πολυσύνθετο και η ενημέρωση ελλιπής.
Το πρόβλημα είναι σοβαρό γιατί υπάρχουν ήδη τέτοια παιδιά στην Ελλάδα, καθώς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι νομικά αποδεκτό και υπάρχουν ήδη τέτοια ζευγάρια στη χώρα μας π.χ. μεταναστεύοντας από Ευρωπαϊκές χώρες που όμως δεν έχουν την αντίστοιχη νομική κάλυψη.
Ας ξεκινήσω με τα επιστημονικά δεδομένα. Οι επιστήμονες της ψυχολογίας είναι διχασμένοι μια και οι επιστημονικές έρευνες είναι αντικρουόμενες. Υπάρχουν έρευνες που δεν εντοπίζουν καμία διαφορά όσον αφορά την παραβατικότητα ή τις συναισθηματικές διαταραχές τέτοιων παιδιών. Άλλες πάλι, ακόμα και αμερικανικές, εντοπίζουν διαφορές υπέρ των παιδιών των ετερόφυλων οικογενειών.1 Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι αποτελεί ένα ανοικτό επιστημονικά ζήτημα που χρήζει περαιτέρω έρευνας.
Στις χώρες που εφαρμόστηκε, τα αποτελέσματα είναι επίσης διφορούμενα. Στις ΗΠΑ, που υπάρχει εδώ και δεκαετίες η ομόφυλη υιοθεσία, πολλά παιδιά τέτοιων οικογενειών λένε ότι δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα. Ωστόσο υπάρχει ένας σύλλογος πολλών τέτοιων παιδιών που θεωρούν ότι παραβιάστηκαν τα δικαιώματα τους, ότι καταπιέστηκαν και έχουν στραφεί δικαστικά εναντίον των γονέων τους και του Αμερικανικού κράτους με τις δίκες αυτές να απασχολούν πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης και έχουν μεγάλη ακροαματικότητα στις ΗΠΑ. Πολλά παιδιά που έχουν υιοθετηθεί από ομόφυλες οικογένειες εμφανιζόμενα σε Αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα έχουν τοποθετηθεί εναντίον του γάμου και κυρίως της υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια καθώς θεωρούν ότι καταπιέστηκαν τα δικαιώματα τους.
Στην Αυστραλία, που ισχύει κι εδώ για δεκαετίες η υιοθεσία ομοφύλων, της αντίθετης άποψης ηγείται η Millie Fontana, η ίδια υιοθετημένη από ομόφυλους γονείς, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των παιδιών και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η ομιλία της στο αυστραλιανό κοινοβούλιο χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως ιστορική.
Ας δούμε λίγο την ανθρωπογεωγραφία των χωρών που έχουν υιοθετήσει τον νόμο όπως στον χάρτη (φώτο). Αυτό αφορά κυρίως χώρες κυρίως της Αμερικής, της Ευρώπης και τη νότιο Αφρική και την Αυστραλία. Η μεγάλη πλειονότητα των χωρών της Ασίας δεν το έχουν υιοθετήσει νομικά. Στις χώρες που δεν το έχουν υιοθετήσει περιλαμβάνονται και οι πολυπληθέστερες του κόσμου: η Ινδία και η Κίνα. Μάλιστα στην Ινδία (μια χώρα με νομοθεσία ευαίσθητη νομικά σε ανθρώπινα δικαιώματα λόγω της αποικιοκρατίας που υπέστη αλλά και της πλούσιας κληρονομιάς του Γκάντι) παρά τα γκάλοπ στους πολίτες που συμφωνούσαν σε γάμο ομοφυλόφιλων κατά 66% το εθνικό συμβούλιο για τα δικαιώματα των παιδιών έκρινε πριν οκτώ μήνες ότι αυτή η πράξη απαγορεύεται γιατί βάζει τα παιδιά σε ενδεχόμενο κίνδυνο.
Αλλά και οι νομικοί είναι διχασμένοι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εισάγει την υιοθεσία στα νομικά δικαιώματα των ομοφυλόφιλων ζευγαριών αλλά δεν είναι δεσμευτικό το αποτέλεσμα για τα κράτη – μέλη. Επίσης δεν ανήκει στα ανθρώπινα δικαιώματα, τουλάχιστον έτσι όπως αυτά καταγράφονται επίσημα στη χάρτα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ, παρά τα όσα ακούγονται στα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια. Το δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων δικαίωσε πρόσφατα, όσον αφορά την μη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δήμαρχο που αρνήθηκε να τελέσει γάμο ομοφύλων επικαλούμενος λόγους συνείδησης και μόνο.
Εδώ να σημειωθεί ότι δικαστικές προσφυγές στην Ευρώπη μεταναστών άλλων τύπων οικογενειών με ιστορικό παρελθόν εκατονταετιών σε αφρικανικές και ασιατικές χώρες π.χ. δίγαμοι έχουν απορριφθεί. Αν και αναγνωρίζονται λ.χ. τα παιδιά από δίγαμες οικογένειες ωστόσο χώρες όπως η Σουηδία, η Γερμανία, η Νορβηγία και άλλες αρνούνται να δώσουν σε αυτά τα παιδιά και τις μητέρες τους τα ίδια δικαιώματα, ιδιαίτερα τα οικονομικά με μορφή οικογενειακού επιδόματος, σχετικά με τις άλλες μορφές οικογενειών, ενώ τα έχουν δώσει π.χ. σε ομοφυλόφιλα και ετεροφυλόφιλα ζευγάρια. Αναγνωρίζεται μόνο η πρώτη γυναίκα και μόνο τα παιδιά της.
Η Νομοθετική πρόταση που προβλήθηκε τελευταία στα ΜΜΕ είναι ότι θα επιτραπεί η υιοθεσία σε ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα αλλά όχι με τη χρήση παρένθετης μήτρας για αυτά τα παιδιά. Αυτή η πρόταση έχει κάποια πλεονεκτήματα π.χ. αποφεύγονται γεγονότα σαν αυτά της κλινικής στα Χανιά που εκμεταλλευόταν γυναίκες, κυρίως του πρώην ανατολικού μπλοκ, μια και ελάχιστες Ελληνίδες δέχονται να δώσουν τη μήτρα τους ως παρένθετη. Ωστόσο, νομικά, πάλι δημιουργεί προβλήματα ισότητας μεταξύ ζευγαριών για τα οποία έχει νομοθετηθεί ο γάμος. Πιθανότατα θα καταπέσει νομικά σε λίγα χρόνια.
Το νομοσχέδιο, κατά πάσα πιθανότητα, θα αποτελέσει νόμο του κράτους μας στα τέλη Φεβρουαρίου. Ο κύριος λόγος, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν» και έχουμε την τάση να την αντιγράφουμε πολιτισμικά και όχι μόνο, και συχνά άκριτα, στην Ελλάδα τα τελευταία 100 χρόνια. Απλά καλούμαστε όλοι, και κυρίως εμείς οι εκπαιδευτικοί, να προσαρμοστούμε στη νέα κοινωνική πραγματικότητα.
* Ο Χαράλαμπος Κασωτάκης είναι εκπαιδευτικός
1 Βλ. π.χ. πολλές έρευνες των Regenerous κ.α. αλλά και «Arguments For and Against Gay Adoption». Debating Europe. «Ten Arguments From Social Science Against Same-Sex Marriage». Family Research C. Vonholdt, Christl R. «The Child’s Right to a Mother and Father: Ten Reasons Against Adoption Rights for Homosexual Couples».
