Το παρόν άρθρο αποτελεί, μια καλόπιστη πιστεύουμε κριτική, στην 8ετή περίπου πορεία της ηγεμόνευσης του ΣΥΡΙΖΑ στον προοδευτικό χώρο της πατρίδας μας, ιδωμένη, από μια σοσιαλδημοκρατική οπτική.
Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε ένα απρόσμενο πολιτικό γεγονός που πραγματώθηκε σε σχετικά πολύ σύντομο πολιτικό χρόνο. Όμως, σε επίσης πολύ σύντομο πολιτικό χρόνο, συνέβη και η δημοσκοπική του αποκαθήλωση, ως μια μη αναμενόμενη εξέλιξη, που σίγουρα εξέπληξε κυρίως τον κόσμο των υποστηρικτών του.
Με την πτώση της δικτατορίας δόθηκε η ευκαιρία να «σταδιοδρομήσουν» οι προοδευτικές ιδέες
Η Μεταπολίτευση μπορούμε να θεωρήσουμε πως αποτέλεσε τον σημαντικότερο σταθμό στην σύγχρονη ιστορία της χώρας μας. Με την επάνοδο της Δημοκρατίας τον Ιούλιο του ’74 μπορούμε να πούμε πως επήλθε και η κάθαρση ως να επρόκειτο για το τέλος μιας Αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας! Η χρονική περίοδος της πολιτικο-κοινωνικής αυτής τραγωδίας διήρκεσε τουλάχιστον 30 χρόνια, από το ’44 ως και το ’74, όπου στην Ελλάδα συντελέστηκαν τεράστια πλήγματα κοινωνικά οικονομικά και ηθικά για τον λαό μας. Ακόμη χιλιάδες υπήρξαν οι νεκροί, αλλά χιλιάδες και οι εκτοπισμένοι και επίσης οι βασανισθέντες και εξορισθέντες στα ξερονήσια της οργής.
Ξεκίνησε από την απελευθέρωση του ‘44 και κορυφώθηκε με τη δικτατορία του ‘67 και την κατάρρευσή της τον Ιούλιο του ’74. Το καλοκαίρι του ’74 στιγματίστηκε με την τραγωδία της Κύπρου. Όμως συνδυάστηκε και με την Άνοιξη στις καρδιές των Ελλήνων. Άρχισαν να επανεκδίδονται οι εφημερίδες, που είχαν απαγορευτεί για επτά ολόκληρα χρόνια και οι Έλληνες πολίτες, ένιωθαν σαν να είχαν ξαναγεννηθεί σε ένα ελεύθερο πια τόπο. Οι πολιτικές και κοινωνικές αναζητήσεις των πολιτών βρήκαν στέγη σε πλήθος από κόμματα και πολιτικές κινήσεις, ολόκληρου του Δημοκρατικού φάσματος.
Η Μεταπολιτευτική πορεία της Ελληνικής Δημοκρατίας
Τις πρώτες ελεύθερες εκλογές του Οκτωβρίου του ‘74, διαδέχτηκαν οι επόμενες επίσης του Οκτωβρίου του ’77, καθώς και οι μεθεπόμενες του Οκτωβρίου του ’81, όπου για πρώτη φορά στην Ελληνική ιστορία στην κυβέρνηση βρέθηκε ένα πολιτικό κόμμα το ΠΑΣΟΚ, όπου στο πολιτικό του μανιφέστο αναφέρονταν ορολογίες όπως Σοσιαλισμός, Αυτοδιαχείριση, Λαϊκή κυριαρχία, Κοινωνική απελευθέρωση. Πράγματι το ΠΑΣΟΚ πειραματίστηκε για 20 τόσα χρόνια από το ‘81 έως και το 2004 με μια ενδιάμεση απουσία 3 χρόνων ‘91-‘94, με τις εξαγγελθείσες αυτές διακηρύξεις του, με επιτυχία τις περισσότερες φορές αλλά ενίοτε και με αστοχίες. Το 2004 η συντηρητική παράταξη επανήλθε στην κυβέρνηση, για να ξεκινήσουν λίγο αργότερα οι πολιτικές περιπέτειες της χώρας με πολιτικές εναλλαγές και την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης του 2010 που σημάδεψε την πορεία του λαού μας. Τον Ιανουάριο του 2015 και εν μέσω του Γολγοθά που βίωναν οι Έλληνες πολίτες, εμπιστεύτηκαν τη διακυβέρνηση της χώρας στον πολιτικό σχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα επίσης του σοσιαλδημοκρατικού χώρου, που έως τότε στις εκλογές εξασφάλιζε μονοψήφια ποσοστά. Η εμπιστοσύνη αυτή των πολιτών προς τον ΣΥΡΙΖΑ ανανεώθηκε και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Όμως τελικά απωλέσθηκε στις εκλογές του Μαΐου του 2019, όπως και στις τελευταίες εκλογές του περασμένου Ιουνίου.
Το πολύχρονο διάστημα διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και το ολιγόχρονο του ΣΥΡΙΖΑ
Αν και το ΠΑΣΟΚ, ως το πρώτο κόμμα στη χώρα μας με σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές θέσεις, κατάφερε να διατηρηθεί στο κυβερνητικό προσκήνιο για 20 χρόνια, ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης ως ένα κόμμα του σοσιαλδημοκρατικού χώρου κατά κάποια στελέχη του ή ως κόμμα της Αριστεράς κατά κάποια άλλα, μόλις που κατάφερε να κλείσει μια 5ετία στη διακυβέρνηση της χώρας. Είναι αλήθεια ότι στην πολιτική ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε μια σχετική σύγχυση. Χαρακτηριστικό αυτής της ιδεολογικής αοριστίας ήταν και το ότι ενώ σαν κόμμα είχε εγγραφεί στην Ευρωπαϊκή ομάδα του Ευρωπαϊκού κόμματος της Αριστεράς, ο πρόεδρός του, ο κ. Τσίπρας συμμετείχε πάντα ως παρατηρητής στις συνελεύσεις και του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού κόμματος στην οποία είναι μέλος το ΠΑΣΟΚ. Είναι ολοφάνερο αλλά και από όλους αποδεκτό, ότι ο κόσμος, ο οποίος εμπιστεύθηκε τον ΣΥΡΙΖΑ στην διακυβέρνηση της χώρας, εκλογικά προήρχετο κυρίως από το ΠΑΣΟΚ. Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε όλο αυτό τον κόσμο να τον καθοδηγήσει ώστε να συνεχίσουν να τον εμπιστεύονται ως πολιτικό σχηματισμό. Με αυτές τις δυσμενείς για τον ΣΥΡΙΖΑ συνθήκες και με το απογοητευτικό ποσοστό του 17,5% που εξασφάλισε στις προηγούμενες εκλογές οδηγήθηκε σε αλλαγή ηγεσίας μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Η ολέθρια πολιτική πορεία
Δυστυχώς για τον ΣΥΡΙΖΑ, η αλλαγή πολιτικής ηγεσίας τον Σεπτέμβριο, αν και συντελέστηκε με δημοκρατικές διαδικασίες, πυροδότησε πολύ δυσμενείς εξελίξεις που οδήγησαν σε ισχυρές εσωτερικές συγκρούσεις και αποχωρήσεις στελεχών και μελών του. Σήμερα πια, τα δημοσκοπικά ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ έχουν φτάσει σε απογοητευτικό σημείο. Αυτό για την πολιτική του πορεία κρίνεται ολέθριο καθότι στο σημείο που έχουν φτάσει τα ποσοστά του, θεωρείται πολύ δύσκολο έως και αδύνατον να καταφέρουν να ανακάμψουν.
Μια προσπάθεια για την ερμηνεία της πολιτικής κατάρρευσης
Προσπαθώντας να εκφράσουμε μια κάποια ερμηνεία της απογοητευτικής αυτής πορείας, τόσο στην ενότητά του και στο στελεχιακό του δυναμικό, όσο και στις προτιμήσεις των οπαδών του, σημειώνουμε τα παρακάτω. Πέραν των εγγενών αδυναμιών του, τόσο στη διαμόρφωση φιλολαϊκών πολιτικών θέσεων, όσο και στην αποτελεσματικότητα των χειρισμών των υπουργών του, αναφέρουμε και τα εξής:
- Ο ΣΥΡΙΖΑ σαν πολιτικός σχηματισμός, δεν κατάφερε ποτέ να αποκτήσει ομοιογένεια στην ιδεολογική του ταυτότητα. Συνεχώς αμφιταλαντεύονταν ανάμεσα στις, κατά δηλώσεις κάποιων στελεχών του, «Αριστερές» του θέσεις και στις, κατά δηλώσεις άλλων στελεχών του, «Σοσιαλδημοκρατικές» του θέσεις. Πράγματα σχετικά ασυμβίβαστα πολιτικά μεταξύ τους.
- Μέγιστό του σφάλμα, η ανορθόδοξη και κοινωνικά απαράδεκτη κίνησή του να συμπλεύσει κυβερνητικά με το ακροδεξιό μόρφωμα των ΑΝΕΛ.
iii. Μέγιστο επίσης σφάλμα της ηγεσίας του, ήταν η περιφρόνηση που επέδειξε όλο αυτό το χρονικό διάστημα της ισχυρής του θέσης, ως προς τα υπόλοιπα προοδευτικά κόμματα και προπαντός προς το ΠΑΣΟΚ.
- Ακόμη η πολιτική αλαζονεία της ηγεσίας του για την δήθεν ηγεμόνευσή του στον προοδευτικό χώρο ήταν απερίγραπτη.
- Από την περίοδο της μεταπολίτευσης, και πολύ περισσότερο από την περίοδο της ηγεμονίας του ΠΑΣΟΚ στον προοδευτικό χώρο η οποία διήρκεσε 30 τουλάχιστον χρόνια από το ‘79, ’80 ως και το 2010, το ΠΑΣΟΚ δημιούργησε και διατηρούσε τόσο στους χώρους απασχόλησης όσο και στον κοινωνικό χώρο, ένα στενό δίκτυο διάχυσης και στήριξης των πολιτικών του θέσεων. Αυτό ουδέποτε το επιχείρησε ο ΣΥΡΙΖΑ με αποτέλεσμα οι θέσεις του, για όσα θέματα κατάφερνε να διαμορφώσει, παράμεναν αστήρικτες και αναιτιολόγητες στους πολίτες.
- Ακόμη, ποτέ δεν επιχείρησε και φυσικά δεν κατάφερε, να αγκαλιάσει τον κοινωνικό χώρο, εξασφαλίζοντας την στήριξη δυναμικών μελών της κάθε τοπικής κοινωνίας.
vii. Πέραν του αυθόρμητου και ευκαιριακού προσεταιρισμού κάποιων κοινωνικών τάξεων πολιτών, ποτέ δεν κατάφερε να πείσει για ποιά ακριβώς λαϊκά στρώματα αγωνίζεται, ώστε να εξασφαλίσει και τη συνεχή στήριξή τους
Η επικοινωνία με τον λαό
Θεωρούμε ότι για την Ελληνική πολιτική πραγματικότητα, όπου μεταπολεμικά υπήρξαν τα απίστευτα πολιτικά ατοπήματα με τις εκλογές της «βίας και της νοθείας του ‘61», την επαίσχυντη «αποστασία του ‘65» διασαλεύτηκε η εμπιστοσύνη του λαού προς τα κόμματα και τους πολιτικούς. Επακόλουθο αυτών, ήταν η τραγική περίοδος της επτάχρονης δικτατορίας του ‘67. Με την επάνοδο της Δημοκρατίας το ‘74, στον προοδευτικό τουλάχιστον χώρο, ήταν απαραίτητο πια, να δομηθεί μια ειλικρινής σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του λαού και των πολιτικών σχηματισμών. Την σχέση αυτή πρώτος από όλους καλλιέργησε ο Ανδρέας Παπανδρέου με την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και το άνοιγμά του στον κοινωνικό χώρο. Μάλιστα από τα χρόνια αυτά, είχε αναγάγει ως στρατηγική του επιλογή την «λαϊκή συμμετοχή», όπως εκφράζονταν και με το χαρακτηριστικό σύνθημα «αλλαγή – αλλαγή, λαϊκή συμμετοχή». Αυτή η σχέση εμπιστοσύνης πράγματι οικοδομήθηκε, και μάλιστα διαδραμάτισε πολύ σπουδαίο ρόλο τις πρώτες τουλάχιστον δεκαετίες της πολιτικής του δράσης. Εκτιμούμε λοιπόν πως ένας πολιτικός σχηματισμός του κεντροαριστερού ή του ευρύτερου αριστερού χώρου της πατρίδας μας, για να μπορέσει να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη του λαού, τού είναι απαραίτητο να καταφέρει να αναπτύξει στενή σχέση με την κοινωνία. Όμως αναλογιζόμενοι τα παραπάνω, διαπιστώνουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δεν κατάφερε να αναπτύξει μια τέτοια «σχέση εμπιστοσύνης» με την κοινωνία των πολιτών, η οποία θα του εξασφάλιζε και τη δυνατότητα της πραγματικής «επικοινωνίας του με το λαό».
Η παραίνεση
Ήδη πια, η εσωτερική σύγκρουση στο ΣΥΡΙΖΑ, επέφερε μια διάσπαση, η οποία κατ’ αρχήν εκφράζεται με τις συνεχείς αποχωρήσεις στελεχών και μελών του και σίγουρα θα ακολουθηθεί και από ιδεολογική διαφοροποίηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα παραμείνει με τη νέα του ηγεσία και τα μεγαλεπίβολα σχέδιά της και οι αποχωρήσαντες θα αναζητήσουν μια νέα φόρμουλα για να εκφράσουν τον νέο τους πολιτικό λόγο. Εκτιμούμε ότι παρουσιάζεται μια ιδανική ευκαιρία και λόγω του ότι οι αποχωρούντες σχετίζονται περισσότερο τόσο με τον Ευρωπαϊκό τους προσανατολισμό, όσο και με την επαφή τους με τον κοινωνικό χώρο, να ιδωθεί το θέμα μιας ευρύτερης ενότητας της Κεντροαριστεράς στη χώρα μας. Κορμός μιας τέτοιας πρωτοβουλίας δύναται να αναδειχτεί το ΠΑΣΟΚ, που ήδη χθες 29 Νοεμβρίου, ο πρόεδρός του, Νίκος Ανδρουλάκης, απευθυνόμενος στους ήδη αποχωρήσαντες βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ, προχώρησε σε μια σχετική παραίνεση – πρόσκληση. Είθε, η «χείρα συνεργασίας» που έτεινε ο Ν. Ανδρουλάκης να αποτελέσει την αφορμή για ένα εποικοδομητικό διάλογο που να φέρει και αποτέλεσμα. Η απόφαση πια για αυτό, βαραίνει τον πολιτικό χώρο στον οποίο απευθύνθηκε.
