Στην ετήσια ομιλία της η πρόεδρος της Κομισιόν στις 14 Σεπτεμβρίου 2022 δεν είπε λέξη για την άμυνα, εν μέσω πολέμου στην Ουκρανία, και όπως ήταν φυσικό δέχτηκε την κριτική από τα μέσα ενημέρωσης. Εν τούτοις, λίγες εβδομάδες πριν, διαβάζουμε σε Δελτίο Τύπου (Ιούλιος 2022) για την αμυντική βιομηχανία, ότι η ΕΕ ενισχύει την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία μέσω κοινών προμηθειών με μέσο ύψους 500 εκατ. ευρώ. Και ανέλυε την έγκριση πρότασης κανονισμού από την Κομισιόν για τη θέσπιση πράξης για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω κοινών προμηθειών (EDIRPA) για την περίοδο 2022-2024.
Ο στόχος ήταν να δημιουργήσει ένα βραχυπρόθεσμο μέσο της ΕΕ για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανικών δυνατοτήτων μέσω κοινών προμηθειών από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Ανταποκρινόμενο σε αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το μέσο αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των πλέον επειγουσών και κρίσιμων αναγκών σε αμυντικά προϊόντα, οι οποίες προκύπτουν από την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η Επιτροπή προτείνει τη δέσμευση 500 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ από το 2022 έως το 2024. Το μέσο θα προσφέρει κίνητρα στα κράτη μέλη, σε πνεύμα αλληλεγγύης, να προβαίνουν σε κοινές προμήθειες, ενώ θα διευκολύνει την πρόσβαση όλων των κρατών μελών σε επειγόντως αναγκαία αμυντικά προϊόντα.
Ειδικότερα, το μέσο:
- θα ενισχύσει την συνεργασία των κρατών μελών στις προμήθειες στον τομέα της άμυνας.
- θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης στον τομέα της άμυνας (ΕΒΤΒΑ)
Το μέσο θα στηρίζει δράσεις που πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
- κοινοπραξία τουλάχιστον τριών κρατών μελών·
- επέκταση της υπάρχουσας ή νέα συνεργασία για την κοινή προμήθεια των πλέον επειγόντων και κρίσιμων αμυντικών προϊόντων·
διαδικασίες σύναψης συμβάσεων που αντικατοπτρίζουν τη συμμετοχή της ΕΒΤΒΑ.
Επιπλέον, η Επιτροπή έχει προτείνει κανονισμό για το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Πρόγραμμα στον τομέα της Άμυνας (EDIP), ο οποίος θα χρησιμεύσει ως βάση για μελλοντικά κοινά έργα ανάπτυξης και προμηθειών υψηλού κοινού ενδιαφέροντος για την ασφάλεια των κρατών μελών και της Ένωσης. Πρόκειται για την Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση πράξης για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω κοινών προμηθειών
Αντιμέτωπα με νέες προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας, τα κράτη μέλη ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να δαπανήσουν περισσότερα κονδύλια για την άμυνα. Ωστόσο, χωρίς μεγαλύτερο συντονισμό και συνεργασία, αυτές οι αυξημένες επενδύσεις ενέχουν σημαντικούς κινδύνους, όπως η εμβάθυνση του κατακερματισμού του ευρωπαϊκού αμυντικού τομέα βάσει των εθνικών συνόρων· ο περιορισμός των δυνατοτήτων συνεργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του εξοπλισμού· η εντατικοποίηση των εξωτερικών εξαρτήσεων· η παρεμπόδιση της διαλειτουργικότητας και της ικανότητας δράσης των ενόπλων δυνάμεων των κρατών μελών.
Ο Τομέας της Άμυνας
Το σχέδιο προϋπολογισμού 2023 προβλέπει τις εξής χρηματοδοτικές εξελίξεις για τον τομέα της άμυνας, νέος τομέας και αρκετά επίκαιρος:
Πίνακας δαπανών τομέα Άμυνας
Όνομα δράσης Αναλήψεις υποχρεώσεων Πληρωμές
Δαπάνες διοικητικής στήριξης της ομάδας «Ασφάλεια και άμυνα» 12.461.660 12.461.660
Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF) – Μη ερευνητικές δραστηριότητες 623.847.000 247.500.000
Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF) – Έρευνα Στρατιωτική κινητικότητα 311.106.981 156.000.000
Ενωσιακό πρόγραμμα ασφαλούς συνδεσιμότητας 234.970.661 105.000.000
p.m. p.m.
Δοκιμαστικά σχέδια, προπαρασκευαστικές ενέργειες, προνόμια και άλλες ενέργειες 1.375.000
Σύνολο 1.182.386.302 522.336.660
Δαπάνες Διοικητικής στήριξης της ομάδας «Ασφάλεια και Άμυνα»
Οι δαπάνες αυτές δημιουργούνται κυρίως από τις ακόλουθες δράσεις:
- διοικητικής στήριξης της ομάδας «Ασφάλεια και άμυνα»
- στήριξης για το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας»
- στήριξης για το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας»
- σχετικές με μόνιμους και έκτακτους υπαλλήλους που υλοποιούν το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας» – Έρευνα
- Εξωτερικό προσωπικό που υλοποιεί το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας» – Έρευνα
- στήριξης για το πρόγραμμα «Στρατιωτική Κινητικότητα»
- Συνεισφορά από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη: μεταφορές για στρατιωτική κινητικότητα»
Οι πιστώσεις αυτές προορίζονται να καλύψουν δαπάνες όπως μελέτες, συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων, πληροφόρηση και δημοσιεύσεις, οι οποίες συνδέονται άμεσα με την υλοποίηση των στόχων των προγραμμάτων ή των δράσεων που προαναφέρθηκαν.
Η Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ)2021/173 της Επιτροπής, της 12ης Φεβρουαρίου 2021, για την ίδρυση των οργανισμών για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον, την Υγεία και τον Ψηφιακό τομέα, Έρευνας, το Συμβούλιο Καινοτομίας και τις ΜΜΕ, του Συμβουλίου Έρευνας και της Εκπαίδευσης και Πολιτισμού είναι η βασική νομική κάλυψη εφαρμογής των δράσεων αυτών.
Επίσης και η Απόφαση C (2021) 947 της Επιτροπής της 12ης Φεβρουαρίου 2021, σχετικά με την ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Ευρωπαϊκό Εκτελεστικό Οργανισμό για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον με σκοπό την εκτέλεση καθηκόντων που συνδέονται με την εφαρμογή ενωσιακών προγραμμάτων στον τομέα της υποδομής μεταφορών και ενέργειας, της έρευνας και της καινοτομίας για το κλίμα, την ενέργεια και την κινητικότητα· του περιβάλλοντος, της φύσης και της βιοποικιλότητας· της μετάβασης σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα· και της θάλασσας και της αλιείας.
Στο επόμενο θα αναλύσουμε τις πτυχές του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (EDF).
* Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι διευθύνων σύμβουλος
