Η συμπλήρωση 50 ετών από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ γιορτάστηκε σχετικά ταπεινά με μια εκδήλωση στο Ζάππειο Μέγαρο. Πράγμα αναμενόμενο, διότι το κόμμα βρίσκεται σε διαδικασία εκλογών για την ανάδειξη προέδρου, δεν έχει χρόνο να ασχολείται με φιέστες, αφήστε που κάτι ελαφρώς πιο πανηγυρικό θα ήταν και εκτός κλίματος.
Εντούτοις, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε τον πιο σημαντικό πολιτικό φορέα της Μεταπολίτευσης. Τη διαμόρφωσε κατά τον τρόπο καθοριστικό και σε όλα τα επίπεδα: κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό, αισθητικό. Δεν το λέω αποκλειστικά για καλό βέβαια. Σε πολλές περιπτώσεις, το βαθύ ΠΑΣΟΚικό αποτύπωμα στην χώρα, υπήρξε (και ενίοτε παραμένει) από προβληματικό έως καταστροφικό!
Ασφαλώς προσέφερε και πολλά σε διάφορους τομείς.
Έτσι κι αλλιώς, η συνολική αποτίμηση της προσφοράς του, από τις 3 Σεπτεμβρίου έως χονδρικά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, χρονικό σημείο – ορόσημο και για Ελλάδα και το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, μάλλον δεν μπορεί να γίνει ακόμα. Η ιστορία είναι φρέσκια, τα πάθη ζωντανά.
Για τον Εμφύλιο π.χ. που έχει τελειώσει εδώ και περισσότερα από 70 χρόνια, η σχετική ιστοριογραφία παραμένει μικρή σε ποσότητα και σε γενικές γραμμές άτολμη.
Μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε ότι για την Μεταπολίτευση θα χρειαστεί να περιμένουμε πολύ ακόμα.
Εκεί όμως που η ιστορική και πολιτική επιστήμη χρειάζεται τον χρόνο της, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν χρειάζονται τίποτα περισσότερο από φαντασία και χιούμορ.
Εδώ και χρόνια, με μια σειρά από memes, βίντεο και ατάκες, το ΠΑΣΟΚ, το παλιό, το ορθόδοξο, της δεκαετίας του 80′, έχει αποκτήσει ένα μοναδικό cult status. Θα έλεγα ότι όλο αυτό, όταν γίνεται με ευφυή τρόπο και με γνήσια, αυτοσαρκαστική διάθεση, φωτίζει τις παθογένειες εκείνης της περιόδου με τρόπο που μια πολιτική ανάλυση δεν θα κατάφερνε. Συμβαίνει όμως μονάχα σε κάποιες περιπτώσεις και αφορά μόνο σε όσους θέλουν να τις δουν.
Ως εκ τούτου, το συνολικό φαινόμενο είναι διασκεδαστικό μεν, οριακά επικίνδυνο δε.
Ο εύκολος και ισοπεδωτικός αφορισμός της Μεταπολίτευσης βοήθησε τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ να ανέβουν στον εξουσία, δεν βοήθησε να καταλάβουμε τι πραγματικά μας συνέβη όταν «έσκασε» η κρίση. Επιπλέον, ήταν και άδικος.
Αντίστοιχα, ο εξωραϊσμός μέσω της σάτιρας της «χρυσής» ΠΑΣΟΚικής περιόδου και της αισθητικής ΠΑΣΟΚ, σε συνδυασμό με την σχεδόν θεολογική προσέγγιση του Ανδρέα Παπανδρέου, τείνω να καταλήξω ότι επίσης δεν βοηθούν. Ούτε για να μην επαναληφθούν τα λάθη που οδήγησαν την χώρα σε χρεοκοπία, ούτε και στην ουσιαστική ανασυγκρότηση του χώρου της κεντροαριστεράς.
Μπορούμε να βλέπουμε βίντεο από παλιές, προεκλογικές συγκεντρώσεις του Ανδρέα στην Κρήτη και να γελάμε με ρούχα, χτενίσματα, συνθήματα και την ατμόσφαιρα γραφικότητας που επικρατούσε. Και μια δόση νοσταλγίας, περισσότερο για την νιότη και την ορμή και λιγότερο για την εποχή, είναι φυσιολογική.
Όσοι όμως νοσταλγούν την δεκαετία εκείνη πολιτικά, αφενός ξεχνούν εύκολα και αφετέρου μάλλον δεν βρίσκονται σε επαφή με την πραγματικότητα.
Οι σημερινές προκλήσεις είναι εντελώς διαφορετικές, δεν αντιμετωπίζονται με ωραία συνθήματα, λαοπρόβλητους (και δημαγωγούς) ηγέτες και φαντασιώσεις επιστροφής στο παρελθόν.
Αντιμετωπίζονται με σοβαρότητα, μετριοπάθεια και ουσιαστική σύνδεση με την κοινωνία.
Όχι στο επίπεδο της παροχολογίας και του αλήστου μνήμης «Τσοβόλα δώστα όλα».
Μα στο επίπεδο της αντιμετώπισης των αληθινών προβλημάτων της καθημερινότητας, των συγκλονιστικών οικονομικών ανισοτήτων και -το κυριότερο- των φόβων και της μοναξιάς ολοένα και περισσότερων ανθρώπων, που νιώθουν λεπτό με το λεπτό ότι ξεμένουν πίσω, ενώ ο κόσμος προχωρά και αλλάζει με αστραπιαία ταχύτητα.
Η επίκληση των περασμένων, ας πούμε, μεγαλείων, συγκινεί κάποιους εναπομείναντες πιστούς και ξεγελάει κάποιους εύπιστους νεότερους. Την πλειονότητα του κόσμου, είτε δεν την πείθει, είτε την αφήνει αδιάφορη.
Επειδή η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως μια συγκροτημένη αξιωματική αντιπολίτευση που να αποτελέσει και σοβαρή κυβερνητική πρόταση (και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν συνιστά, ούτε δείχνει κατά κανένα τρόπο πως μπορεί να συγκροτήσει τέτοια), ας αφήσουμε το καλτ ΠΑΣΟΚ του 80′ και τον Ανδρέα εκεί που ανήκουν, μέχρι να τους κρίνει οριστικά η ιστορία.
Και ας καταλάβουν όλοι στο σημερινό ΠΑΣΟΚ, 50 ετών και λίγων ημερών πια, πώς σύγχρονη πολιτική με ωραιοποιημένες αναμνήσεις, δεν μπορεί παρά να είναι εντελώς θνησιγενής.
Ας καταλάβουν με λίγα λόγια πώς, καλή η πλάκα, αλλά ούτε το ΠΑΣΟΚ, ούτε η χώρα χρειάζονται νέο Ανδρέα.
