«Tired of London, tired of life …» *

Τα πρωτοσέλιδα της Daily Mirror: «So what the hell happens now?« και The Intependent «Welcome to Boris Island» δείχνουν το κλίμα που επικρατεί στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά το δημοψήφισμα που οδηγεί τη χώρα εκτός ΕΕ. Αμηχανία, αστάθεια, αβεβαιότητα είναι μερικά από τα απομεινάρια μιας διαδικασίας ή καλύτερα μιας περιπέτειας στην οποία οδήγησε τη Μ. Βρετανία ο πρωθυπουργός Ντειβιντ Κάμερον προκειμένου να επανεκλεγεί και ταυτόχρονα να «προστατεύσει» το Συντηρητικό κόμμα από την άνοδο του λαϊκιστή Φάρατζ. Στη διαδρομή προς το δημοψήφισμα ο Φάρατζ συνάντησε το «πολιτικό του ταίρι» τον έτερο λαϊκιστή και σύμμαχό του στον αγώνα για το «Leave» (πιο γνωστό ως Brexit), τον πρώην δήμαρχο του Λονδίνου και βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος Μπόρις Τζόνσον.

 

Στην απέναντι όχθη το «Bremain» και όσοι κάποιοι ονομάζουν «πολιτικό κατεστημένο» ή «ελίτ». Μαζί με τον Κάμερον και ο ηγέτης τον Εργατικών ο Τζέρεμι Κόρμπιν. Και οι δυο τους πολιτικοί άχρωμοι και χωρίς «πολιτικό τσαγανό» μπήκαν σε μια εκστρατεία με ένα λόγο σε μεγάλο βαθμό απολογητικό και μια ρητορική που σε σχέση με το διακύβευμα ήταν τουλάχιστον άνευρη και εντελώς αδύναμη σε επιχειρήματα προκειμένου να αντιπαρατεθεί με τα ψέματα της λαϊκίστικης πλευράς του «Leave». Ουσιαστικά η καμπάνια του «Bremain» έπεσε στην παγίδα των λαϊκιστών. Έκανε το τραγικό λάθος αντί να υποστηρίξει και να εξηγήσει στους πολίτες τα πλεονεκτήματα της παραμονής στην ΕΕ στην ουσία «δαιμονοποίησε» το Brexit με αποτέλεσμα να αφήσει «χώρο» στους εκφραστές του και έτσι εντείνοντας τις ενστάσεις των πολιτών (απέναντι στον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ) τους έστειλε στην «αγκαλιά» των Φάρατζ και Τζονσον! Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Κόρμπιν που ουσιαστικά άργησε να μπει στην καμπάνια και όταν το έκανε χωρίς πειθώ και με τρόπο υποτονικό που θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει πως συμμετείχε με «βαριά καρδιά»! Η δολοφονία της βουλευτού των Εργατικών Τζο Κοξ τάραξε το πολιτικό κλίμα… Όμως τόσο τα στελέχη των κομμάτων όσο και οι ψηφοφόροι τους ήταν ήδη διχασμένοι ενώ όπως έδειξαν τα αποτελέσματα της κάλπης οι Βρετανοί είναι διαιρεμένοι και κάποιοι δηλώνουν τώρα – κατόπιν εορτής- ότι παραπλανήθηκαν πολιτικά και συγκεντρώνουν υπογραφές για τη διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος κάτι που δεν φαίνεται να έχει πολλές πιθανότητες. Όλα πια δρομολογούνται και αργά ή γρήγορα το διαζύγιο της Μ. Βρετανίας με την ΕΕ θα είναι τυπικά και ουσιαστικά γεγονός. Είναι γεγονός ότι η σχέση της Μ. Βρετανίας με την ΕΕ δεν μπορούμε να πούμε ότι ομοιάζει με «μια σχέση ενός ερωτευμένου ζευγαριού»… Από την αρχή η μεταξύ τους σχέση χαρακτηριζόταν από αμφιθυμία… Αυτό έχει αντανάκλαση και στη βρετανική κοινωνία. Όλα τελικά -μικρά και μεγάλα- διαδραμάτισαν τον δικό τους ρόλο προκειμένου να επέλθει το διαζύγιο…

 

Πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις (τόσο για τη Μ. Βρετανία όσο και για τις χώρες της ΕΕ) υπάρχουν και άλλες παράμετροι, όπως ο κίνδυνος για την ενότητα της Μ. Βρετανίας μιας και η Σκωτία ετοιμάζεται για νέο δημοψήφισμα που ελπίζει ότι θα την οδηγήσει σε ένα ανεξάρτητο κράτος που όμως θα είναι μέλος της ΕΕ. Τέτοια μηνύματα καταφθάνουν και από τη Β. Ιρλανδία αν και στην περίπτωση αυτή τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα σε σχέση με τη Σκωτία. Ένας άλλος ευρωπαϊκός φόβος τώρα έχει να κάνει με τα ακροδεξιά και λαϊκιστικά κόμματα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες που βρήκαν «πάτημα» και ζητούν επίδης τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στις χώρες τους με το ίδιο ερώτημα δηλαδή την παραμονή ή την αποχώρηση από την ΕΕ. Στη Γαλλία η Μαρί Λεπέν από καιρό μάχεται για ένα δημοψήφισμα… Παρόμοια κατάσταση συναντούμε στην Αυστρία, Φινλανδία, Ολλανδία, Ιταλία κ.α.

 

Η ΕΕ λοιπόν οφείλει να κάνει μια ουσιαστική αυτοκριτική και να χαράξει την πορεία της ξανακερδίζοντας – στον βαθμό που κάτι τέτοιο είναι εφικτό- όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Οφείλει εμπράκτως να διαλύσει φόβους και «σκιές», να αντιμετωπίσει συλλογικά και με αλληλεγγύη τις σύγχρονες προκλήσεις με επίκεντρο τον άνθρωπο… Μόνο έτσι θα αποξενώσει τους ακροδεξιούς εθνικιστές – λαϊκιστές από τους ευρωπαίους πολίτες. Μόνο τότε τα διχαστικά-ρατσιστικά-διασπαστικά τους μηνύματα θα πέσουν στο κενό.

 

Ας επιστρέψουμε όμως στη Μ. Βρετανία και το Λονδίνο… Κάποιοι υποστήριξαν την επόμενη του δημοψηφίσματος ότι η Μ. Βρετανία ξύπνησε ως «Μικρά Αγγλία». Έχοντας επισκεφτεί το Λονδίνο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές δυστυχώς δεν μπορώ να συμφωνήσω με την άποψη αυτή… Θα ισχυριστεί βέβαια κάποιος ότι δεν υπάρχει ομοιογένεια παντού στη Μ. Βρετανία. Πού όμως υπάρχει κάτι τέτοιο; Παντού υπάρχουν ανισότητες… Όμως η Βρετανία χαρακτηρίζεται από δυναμισμό ένα πολύτιμο εργαλείο για να βγει μπροστά και να μετατρέψει το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα. Η πρωτεύουσα της, το Λονδίνο, μια πολυπολιτισμική κοινωνία με εξωστρέφεια και δυναμική είναι σε θέση να δώσει ώθηση στη χώρα αν βέβαια το πολιτικό σύστημα δείξει ενδιαφέρον και επουλώσει κάθε είδους «πληγές» στην κοινωνία και κυρίως σε τμήματα του πληθυσμού που αισθάνονται (ή είναι) παραμελημένα μιας και δεν έχουν ωφεληθεί αρκετά από την ανάπτυξη των τελευταίων ετών. Η βρετανική επαρχία -λ.χ. περιοχές που στο παρελθόν λόγω βιομηχανικής παραγωγής – είχε γνωρίσει ανάπτυξη και τώρα δοκιμάζεται είναι ολοφάνερο ότι χρειάζεται το έμπρακτο ενδιαφέρον της πολιτικής- οικονομικής και πνευματικής «ελίτ» γιατί μόνο έτσι θα βρει μια νέα προοπτική και διέξοδο. Να υπάρξει ένα όραμα… Η εξωστρέφεια είναι η λύση. Το Λονδίνο (με ότι αυτό σημαίνει σε πολλά επίπεδα) θα πρέπει να ανοίξει τον δρόμο… Να παρουσιάσει ένα νέο «οδικό χάρτη» για τη χώρα. Να μεταφέρει τον δυναμισμό του… Τότε τα λαϊκίστικα ψέματα -όπως λ.χ. για τα εκατομμύρια των Τούρκων που θα πάνε να πάρουν τις δουλειές ή ο δήθεν κίνδυνος του «Πολωνού υδραυλικού» – του οποιουδήποτε Φάρατζ δεν θα βρίσκουν ανταπόκριση… Το κοσμοπολίτικο Λονδίνο μπορεί και πρέπει να τραβήξει τη χώρα μπροστά!

 

Όσοι έχουμε επισκεφτεί την πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου και έχουμε ζήσει τον χαρακτήρα μιας σύγχρονης πολυπολιτισμικής, κοσμοπολίτικης, εξωστρεφούς και δυναμικής κοινωνίας γνωρίζουμε ότι δεν περιορίζεται στην αγορά του χρήματος, αλλά απλώνει το δυναμισμό της στις τέχνες – τον πολιτισμό. Πατάει δηλαδή σε δύο πόδια… Αυτό τώρα όχι μόνο θα πρέπει να διατηρηθεί αλλά και να αγκαλιάσει το σύνολο της χώρας…

 

Η ζωή και η ιστορία σε καμία της έκφανση δεν προχωρά «ευθύγραμμα και ομαλά». Αυτή εξάλλου είναι και η μεγάλη της ομορφιά! Το ενδιαφέρον της! Το «σασπένς» που προκαλεί… Η Μ. Βρετανία λοιπόν έχει τη δυνατότητα στο μέλλον να θυμάται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ως ένα «στραβοπάτημα» που όμως θα της έχει δώσει την ευκαιρία να βγει μπροστά εξίσου δυναμικά…