(Διάλογος περί αθλητισμού και γυμναστικής – Σωκράτης και Βαθύδικος)
Σωκράτης: Πού έλειπες την τελευταία εβδομάδα; Αλήθεια είναι ότι είχες πάει στην Ολυμπία για τους Ολυμπιακούς αγώνες;
Βαθύδικος: Ναι!
Σωκράτης: Πότε επέστρεψες;
Βαθύδικος: Μόλις χθες!
Σωκράτης: Και πώς σου φάνηκαν οι αγώνες;
Βαθύδικος: Δεν τους παρακολούθησα όλους! Για την πάλη είχα πάει…
Σωκράτης: Για την πάλη;
Βαθύδικος: Ναι! Είχα ακούσει πολλά για το Σύμμαχο τον Ηλείο παλαιστή και ήθελα πολύ να τον θαυμάσω από κοντά!
Σωκράτης: Δεν το ήξερα ότι σου αρέσει ο αθλητισμός!
Βαθύδικος: Από παιδί!
Σωκράτης: Εύγε! Καλά κάνεις! Γιατί ο αθλητισμός δεν συντελεί μονάχα στην άσκηση του σώματος.
Βαθύδικος: Νομίζω ότι εννοείς ότι και συμβάλλει ταυτόχρονα στην ενδυνάμωσή του αφενός για να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής και στην σκληραγώγησή του αφετέρου στο ψύχος και στη ζέστη, στις διάφορες καιρικές συνθήκες δηλαδή, ώστε να μη νοσεί.
Σωκράτης: Σωστά το κατάλαβες, αλλά όχι μόνο…
Βαθύδικος: Θα σου πω, όμως, και τι αντιλήφθηκα από τους νικηφόρους αγώνες που είδα ιδίοις όμμασι του Συμμάχου. Η εκγύμναση του ανθρώπινου σώματος κρατά τον άνθρωπο σε διαρκή εγρήγορση θεωρώ. Την ίδια στιγμή, παροτρύνει και το πνεύμα εύρωστο να αναζητά και εκείνο αυτές τις ασκήσεις που θα το ωθούν σε ενέργεια και δράση και ταυτόχρονα θα καλλιεργούν τις δεξιότητές του. Συνάμα, βοηθά και την ψυχή με τη δική της εξάσκηση να είναι δυνατή και να μη λυγίζει στις αναποδιές της ζωής.
Σωκράτης: Πιστεύω ότι θα συμφωνήσεις και πως όταν όλα τα μέλη του σώματος ενός ανθρώπου είναι καλογυμνασμένα, και στο ακέραιο επιτελούν με τρόπο αψεγάδιαστο τις προκαθορισμένες λειτουργίες τους και αντιδρούν αποτελεσματικά στα έξωθεν ερεθίσματα.
Βαθύδικος: Συμφωνώ απόλυτα! Όπως ο γεωργός φροντίζει με αγάπη σκαλίζοντας, καθαρίζοντας, ποτίζοντας όλα τα δέντρα στον κήπο του, για να πάρει από το καθένα τους καλύτερους που θα μπορούσε να του δώσει το καθένα καρπούς, όμοια και οι άνθρωποι από την παιδική τους ηλικία πρέπει να μεριμνούν για τα διάφορα μέλη του σώματος με τη γυμναστική.
Σωκράτης: Έτσι ακριβώς!
Βαθύδικος: Και μην ξεχνάς και ότι ο αθλητισμός φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά μεταξύ τους. Το ήξερα, αλλά και το είδα με τα μάτια μου τώρα που πήγα στην Ολυμπία και βρέθηκα στις ίδιες κερκίδες με Έλληνες από όλες τις πόλεις του Ελληνισμού, από τον Εύξεινο Πόντο ως και τη Σικελία, από τη Μακεδονία μέχρι και την Κρήτη.
Σωκράτης: Ναι, ο ομαδικός αθλητισμός συντελεί κι αυτός στην ομόνοια, στην πανανθρώπινη ειρήνη και την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων μεταξύ τους. Επίσης, τους διδάσκει και τη σημασία της τήρησης των κανόνων της κοινωνικής συμβίωσης, μα και του «ευ αγωνίζεσθαι» σε όλους τους τομείς της καθημερινής δημόσιας ζωής μας…
Βαθύδικος: Έχεις δίκιο! Ο υγιής συναγωνισμός, αυτό που λες εσύ «ευ αγωνίζεσθαι», μεταξύ των πολιτών, που βασίζεται στην τήρηση και στην εφαρμογή των κανόνων της κοινωνίας, οδηγεί στην υλική ευημερία και την πνευματική πρόοδο των κοινωνιών, ενώ ο αθέμιτος ανταγωνισμός, ο στηριζόμενος σε παραβίαση των γραπτών και άγραφων κοινωνικών νόμων, οδηγεί αργά πλην σταθερά στον κοινωνικό όλεθρο, καθώς διχάζει τα κοινωνικά σύνολα, αφού σπρώχνει τους οικονομικά και κοινωνικά πιο δυνατούς να υπερφαλαγγίζουν και να εκμεταλλεύονται τους ασθενέστερους.
Σωκράτης: Έτσι θεωρώ ότι εξηγείται και η εμμονή του παλιού μας Θεμιστοκλή να πείσει τους γνήσιους παίδες Αθηναίους να γυμνάζονται και να τον ακολουθήσουν στο Κυνόσαργες και να ασκούνται σωματικά μαζύ με τους λεγόμενους νόθους, εκείνους δηλαδή που δεν είχαν και τους δύο γονείς τους Αθηναίους πολίτες.
Βαθύδικος: Φυσικά, αυτό μας ωθεί να καταλάβουμε και την πρόβλεψη της πολιτείας μας που τα κατοπινά των περσικών πολέμων χρόνια καθώς ανεβαίνει τη σκάλα της πανελλήνιας πολιτικής και πνευματικής ηγεμονίας φροντίζει να έχει τη γυμναστική ως μάθημα από τα βασικά της παιδείας των παιδιών μας.
Σωκράτης: Άρα διά της γυμναστικής θεωρείς ότι η πολιτεία νοιάζεται για την έμπρακτη διδασκαλία της αρετής στους πολίτες από τη νεαρή τους ηλικία;
Βαθύδικος: Μάλιστα, κι αυτό θεωρώ το μέγιστο πέρα από τα γράμματα δώρο της δημοκρατίας μας προς τη νέα γενιά, αφού όπως είπαμε και νωρίτερα η εκγύμναση του σώματος συμβάλλει τα μέγιστα και στην ενδυνάμωση του πνεύματος και στην καλλιέργεια της ψυχής του ανθρώπου και τελικά στην ένταξή του στο γύρω του κοινωνικό ιστό και στη χωρίς προβλήματα συμβίωση με το ανθρωπογενές περιβάλλον του…
Σωκράτης: Με βρίσκεις απόλυτα σύμφωνο!
Βαθύδικος: Κι όλα αυτά τα ξέρω και τα έχω ζήσει χάρη στον πατέρα μου, τον Αντίπατρο, που από τα παιδικά μου χρόνια με έστελνε στα γυμναστήρια πλάι σε πολύπειρους γυμναστές. Ήθελε να ασκώ το σώμα μου με τις πιο δύσκολες και επίπονες ασκήσεις ώστε να διδάσκομαι έμπρακτα την προνοητικότητα, την αντοχή, την επιμονή και την υπομονή στα δύσκολα και στα εύκολα, σε καθετί στη ζωή μου.
Σωκράτης: Χαίρομαι πολύ που του το αναγνωρίζεις… Και να θυμάσαι, τέλος, πάντοτε κι από μένα τούτη τη στιγμή που στο λέω, το ότι κάθε στιγμή όσο περνούν τα χρόνια της ζωής σου και φτάσεις στα 66 τα δικά μου χρόνια και τα ξεπεράσεις θα βλέπεις πώς θα σου αναφαίνονται χρήσιμα τα διδάγματα της γυμναστικής και του αθλητισμού…
