Κερδίζουν τον επισκέπτη οι Αλώνες. Ποιος το φανταζόταν όμως ότι θα προκαλούσαν τόσο θερμά αισθήματα σε έναν επιφανή ξένο, που θα είχε σαν τελευταία επιθυμία να ταφεί σ’ αυτό το χωριό.
Όποιον συναντήσεις στις Αλώνες θα έχει να σου πει κι ένα λόγο της καρδιάς για τον Γουσταύο Ντουράν που αναπαύεται σήμερα στην καρδιά σχεδόν του χωριού, κάτω από μια βαλανιδιά, εκεί που του άρεσε να κάθεται και να απολαμβάνει τη φύση.
Κι όποιος ασχολήθηκε με το βίο του έχει εντυπωσιαστεί από την περιπετειώδη ζωή ενός αγωνιστή κατά του φασισμού που υπηρέτησε τα ιδανικά του ανθρώπου για ειρήνη και καλύτερη ζωή.
Δεν ήταν τυχαίος ο Γουσταύος Ντουράν, που ο μεγάλος Χέμινγουεϊ τον αναφέρει επωνύμως στο βιβλίο του «Για ποιόν χτυπά η καμπάνα». Ήταν πραγματικά ένας μεγάλος αγωνιστής και οι βιογράφοι του σημειώνουν πως επρόκειτο για έναν μουσικοσυνθέτη, επαναστάτη, διηγηματογράφο, διπλωμάτη και αγωνιστή της Ελευθερίας. Θυσίασε την άνετη ζωή που είχε εξασφαλισμένη στη χώρα του, γιατί δεν μπορούσε να ζήσει κάτω από τυραννικό ζυγό, σε καθεστώς που εξευτέλιζε τον άνθρωπο. Κάθε είδος εξαναγκασμού και βίας ήταν γι’ αυτόν ύβρις.
Η γνωριμία με τις Αλώνες
Μια κοπέλα του χωριού ήταν ο συνδετικός κρίκος αυτής της σχέσης ζωής του Ντουράν με τις Αλώνες. Η Μαρία Αλεβυζάκη. Η σκληρή πραγματικότητα για τους νέους της υπαίθρου, την υποχρέωσε να αναζητήσει καλύτερη τύχη στην Αθήνα. Και μια αγγελία τράβηξε την προσοχή της. Κάποιος ζητούσε μια βοηθό για την άρρωστη γυναίκα του.
Έσπευσε να προλάβει και στάθηκε τυχερή. Έγινε αμέσως δεκτή. Κι έτσι άρχισε να ζει κοντά στον μεγάλο ανθρωπιστή, τον Ισπανό στρατηγό Γουσταύο Ντουράν, αντιπρόσωπο του ΟΗΕ στην Ελλάδα.
Η προκοπή και η συνέπειά της στάθηκαν σημαντικές αρετές για να την κάνουν οι εργοδότες της να νοιώθει σαν παιδί τους.
Κόντευε να τελειώσει ο Σεπτέμβρης του 1965, όταν η κοπέλα ζήτησε άδεια από τον Ντουράν για να προλάβει το πανηγύρι του Αη Γιάννη του Θεολόγου στο χωριό της, που ήταν στις 26 του μήνα. Εκείνος δεν έφερε αντίρρηση. Ζήτησε μάλιστα να μάθει περισσότερα για το χωριό. Και όταν άκουσε ότι πρόκειται για τις Αλώνες η έκπληξή του παραξένεψε τη Μαρία.
– Από το χωριό του παπα-Γιάννη Αλεβυζάκη; ρώτησε.
– Είναι ο θείος μου αποκρίθηκε η κοπέλα. Αλλά, που τον ξέρετε;
– Από τα βιβλία που γράφτηκαν για την Αντίσταση στην Κρήτη Θα σε πείραζε να σε συνοδεύσω;
Η Μαρία δέχτηκε με χαρά και η πρώτη επίσκεψη έγινε έστω και μετ’ εμποδίων, γιατί εκείνα τα χρόνια ένα τέτοιο ταξίδι ήταν αρκετά περιπετειώδες. Δρόμος δεν υπήρχε και η προσέγγιση στις Αλώνες έγινε με …γαϊδουράκια από το Βιλανδρέδο.
Σημαδιακή αυτή η επίσκεψη για το χωριό
Φύση ανυπότακτη ο Ντουράν, που έσπευσε να ξενιτευτεί στην Αμερική μόλις κυριάρχησε στην Ισπανία το καθεστώς Φράνκο, εντυπωσιάστηκε από την ιστορία του χωριού.
Η αποκοτιά του παπα-Λευτέρη Νουφράκη να τελειώσει τη λειτουργία στην Αγία Σοφία που είχε διακοπεί με την Άλωση προκαλώντας σεισμό στους Τούρκους, η μεγάλη αντιστασιακή δράση του παπα-Γιάννη Αλεβυζάκη και όλη η πορεία του μικρού χωριού στο χρόνο κέρδισαν για πάντα τον Ισπανό διπλωμάτη.
Οι επισκέψεις στο χωριό έγιναν συχνές. Κάθε φορά οι κάτοικοι προς τιμήν του έκαναν μεγάλο γλέντι. Σε ένα από αυτά παραξένεψε τον Ντουράν το θέαμα των γυναικών που κουβαλούσαν νερό με τη στάμνα.
Την επομένη κιόλας το έκανε θέμα συζητώντας λεπτομέρειες με τους παράγοντες του χωριού. Φρόντισε να έχει και τις εκτιμήσεις δυο γεωλόγων που επισκέφθηκαν λίγες μέρες αργότερα το χωριό για το σκοπό αυτό. Σε συνεργασία με την κ. Βιργινία Τσουδερού που είχε αρμοδιότητα κατάφερε να φέρει την ύδρευση στο χωριό. Έργο ζωής που τον έκανε ευεργέτη του τόπου.
Λάτρευε τις ιστορίες από την Αντίσταση
Με συγκίνηση μιλάνε για τον Ντουράν οι κάτοικοι ακόμα και σήμερα.
Μας είπε η κ. Αθηνά Αλεβυζάκη-Καββάλου, ενώ κάνοντας περίπατο στο χωριό, περνούσαμε από τον τάφο του.
«Την πρώτη φορά που ήρθε είχε σκοπό να μείνει τρεις ώρες. Έφυγε μετά από τρία μερόνυχτα. Κι ήταν πάντα κοντά στον παππού μου. Διψούσε να μαθαίνει ιστορίες από την Αντίσταση.
Ενδιαφέρθηκε πολύ για το χωριό και το βοήθησε να ξεδιψάσει με τα έργα ύδρευσης που ακολούθησαν όταν αρκετά χωριά εκείνη την εποχή δεινοπαθούσαν από την έλλειψη νερού μέσα στα σπίτια.
Λεπτομέρειες έχετε γράψει παλαιότερα τόσο για τη συμβολή του Ντουράν όσο και για τη βοήθεια της κας Βιργινίας Τσουδερού στο θέμα αυτό. Να μη σας κουράζω με επαναλήψεις. Το σπουδαιότερο είναι κάτι άλλο. Πριν ακόμα ξεκινήσει οργανωμένος τουρισμός ο Ντουράν έφερνε στο χωριό μας προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Τα σπίτια μας ήταν πάντα ανοικτά. Και οι καρδιές μας το ίδιο. Ο μεγάλος μας φίλος που από την πρώτη του επίσκεψη είχε φορέσει το κρουσομάντηλο και τον θεωρούσαμε δικό μας άνθρωπο έμαθε να τραγουδά με πολλή λεβεντιά τα τραγούδια μας, κυρίως τα ριζίτικα. Και τι δεν έκανε για το χωριό μας».
Η τελευταία του επιθυμία
Ο Ισπανός στρατηγός ενδιαφερόταν και για άλλα θέματα της Κρήτης. Συμμετείχε σε συζητήσεις στην Ιερά Μητρόπολη Κισσάμου και στην Ορθόδοξη Ακαδημία.
Η αγαπημένη θέση του Ντουράν, όποτε βρισκόταν στις Αλώνες, ήταν μια μεγάλη βελανιδιά στην άκρη του χωριού, απ’ όπου απολάμβανε τη θέα. Ένα βράδυ, κι ενώ το γλέντι είχε «ανάψει» στο φιλικό σπίτι που είχε σειρά να τον περιποιηθεί, εκείνος σηκώθηκε με το ποτήρι του στο χέρι και ζήτησε αν τον βρει το μοιραίο, ενώ ακόμα υπηρετεί στη χώρα μας, να ταφεί εκεί. Κάτω από την αγαπημένη του βαλανιδιά.
Δυο χρόνια μετά ένα καρδιακό επεισόδιο στάθηκε μοιραίο για τον μεγάλο ανθρωπιστή. Πέθανε στην Ελλάδα στα 63 χρόνια του. Και φυσικά εκπληρώθηκε στο ακέραιο η τελευταία του επιθυμία.
Γράφει σχετικά ο γνωστός Χανιώτης κ. Αντώνης Πλυμάκης σε σχετικό του αφιέρωμα:
«Η οικογένεια και οι φίλοι του θέλησαν να εκπληρώσουν την επιθυμία του και ξεκίνησαν για τις Αλώνες. Όλο το χωριό ντυμένο στα μαύρα τους υποδέχτηκε. Υποδέχτηκε το μεγάλο φίλο του, στρατηγό Γουστάβο Ντουράν, για να τον κρατήσει για πάντα κοντά του. Σημαίες μεσίστιες, πάνω στους δρόμους, μαύρα με τη φωτογραφία του και συνοδεία από το Ρέθεμνος, οι λεβεντόκορμοι Κρητικοί και οι πανέμορφες Κρητικοπούλες. Κόσμος πολύς. Διπλωμάτες, επίσημοι, ο δεσπότης Ειρηναίος από την Κίσσαμο, μα πιο πολλοί και πιο ζεστοί οι άνθρωποι από τις Αλώνες και τα γύρω χωριά. Εκεί, κάτω από την αγαπημένη του βαλανιδιά αγκάλιασε η κρητική γη τον στρατηγό».
Κι όπως διαπιστώσαμε στην προχθεσινή μας επίσκεψη, η μνήμη του είναι πάντα φωτεινή στις αφηγήσεις όσων τον γνώρισαν.