«Μαθαίνοντας από την ιστορία συμβάλουμε για να γίνει εφικτός, στο παρόν και στο μέλλον, ένας άλλος κόσμος»
Mε πρωτοβουλία του πρώην κοσμήτορα της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης Σκεύου Παπαϊωάννου πραγματοποιείσαι εκδήλωση με θέμα «Η μνήμη ως αντίσταση». Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 26 Μαΐου στις 8 στο Κέντρο Τεχνών (Εθνικής Αντιστάσεως 82). Όπως αναφέρει ο ίδιος σε ενημερωτικό του σημείωμα στην εκδήλωση θα παρουσιαστεί η κατοχή και αντίσταση, μετανάστευση και προσφυγιά, οικονομική κρίση και ελπίδα για έναν άλλο κόσμο ως συγκεκριμένη ουτοπία μέσα από μελοποιημένους στίχους και ποιήματα και οπτικοακουστικό υλικό.
Αναφερόμενος στην εκδήλωση ο κ. Παπαϊωάννου αναφέρει τα παρακάτω: «Ο ύπνος της Λογικής γεννάει τέρατα», Francisco de Goya.
Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται την ύπαρξή του μέσω ενός τρισδιάστατου χρόνου: παρελθόν, παρόν και μέλλον. Γνωρίζει ότι έχει ένα παρελθόν, ότι ζει στο παρόν και ότι έχει ένα μέλλον. Τα περασμένα δεν είναι ξεπερασμένα. Αποτελούν την πηγή, τη βάση για τη θεμελίωση, τη διαμόρφωση του παρόντος και του μέλλοντος. Ότι πράττει ο άνθρωπος στο παρόν επηρεάζεται από παρελθούσες εμπειρίες, γνώσεις, αντιλήψεις ατομικές και συλλογικές, βιωμένες ή μη, αλλά και από προ-βλεπόμενες προσδοκίες, επιδιώξεις, στόχους και σχέδια ζωής στο μέλλον.
Μια τέτοια διαδικασία ωστόσο δεν είναι εφικτή ούτε ρεαλιστική για κάθε άνθρωπο σε κάθε συγκυρία, καθότι εξαρτάται από τις ευρύτερες κοινωνικές συνθήκες, την κοινωνική τάξη και καταγωγή, το οικονομικό, πολιτιστικό και κοινωνικό κεφάλαιο που διαθέτει κάποιος. Μπορούμε να διακινδυνέψουμε τη θέση σχετικά με την σημερινή συγκεκριμένη συγκυρία ότι η παραπάνω συνθήκη ισχύει για πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Για αυτούς-αυτές δεν υπάρχει χώρος για όνειρα και ουτοπικά, δηλαδή μελλοντικά σχέδια, αναγκάζονται να ζουν και να νοιάζονται στην και για τη στιγμή.
Η σύγχρονη ιστορία μας διδάσκει, ότι το παρελθόν μπορεί να γίνει ένα πεδίο διένεξης, αμφισβήτησης και στρατηγικής με στόχο τη αλλοίωση και αναθεώρηση της ιστορίας και εν τέλει την επιβολή μιας ιδεολογικής ηγεμονίας – με καταστροφικές συνέπειες για το παρόν και το μέλλον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποκτά το παρόν μια αυξανόμενη σημασία για την ιστοριογραφία, τις κοινωνικές επιστήμες και τις τέχνες.
Ποια είναι η εικόνα που έχει για τον εαυτό της μια κοινωνία; Ποια είναι η αυτοκατανόησή της; Ποιοι συμβάλλουν σε αυτό; Ποιο ρεπερτόριο και ποια δεξαμενή εννοιών, συμβόλων και αφηγήσεων έχουμε στη διάθεσή μας; Και πώς θα άλλαζε η κουλτούρα της μνήμης σε μια κοινωνία που έχει (πρέπει να) αναγνωρίσει τη δική της ριζική ποικιλομορφία;
Με το σύνθημα «Η μνήμη ως αντίσταση», θέλουμε να συμβάλουμε ώστε η ιστορική μνήμη να παραμένει ζωντανή και να αποτελεί μια καταστατική συνθήκη, έναν εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα για να αποφεύγουμε τα σφάλματα του παρελθόντος, αλλά και ένα συγκροτητικό στοιχείο και βασικό υλικό για την σύλληψη και υλοποίηση μιας ρεαλιστικής κοινωνικής ουτοπίας ως κάτι-όχι-ακόμη, δηλαδή για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας με πραγματική δημοκρατία, ελευθερία, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ισότητα και ειρήνη όπου θα πραγματώνονται μικρά και μεγάλα όνειρα, σχέδια ζωής και ουτοπίες κοντινές και μακρινές και θα έχει θέση η άνοιξη. Η διεκδίκηση και η υπεράσπιση των παραπάνω είναι μια διαρκής διαδικασία και αποτελεί μια κοινωνική εντολή, υποχρέωση του καθενός μας και ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής-κλιματικής, πολιτισμικής και πολιτικής κρίσης με ακραία χαρακτηριστικά νεοφιλελεύθερης, ακροδεξιάς και αυταρχικής ιδεολογίας και πρακτικής.
Στόχος μας είναι επίσης να υπενθυμίσουμε στους μεγαλύτερους και να γνωρίσουν οι νεότεροι τι σημαίνει φασισμός, προσφυγιά και μετανάστευση, και ότι ένας άλλος κόσμος είναι αναγκαίος, επείγων και εφικτός, καθότι ενυπάρχει ως δυνατότητα στη δοσμένη κοινωνική συνθήκη ως συγκεκριμένη ουτοπία, ως ένα-όχι-ακόμη. Για τον σκοπό αυτό, θεωρούμε απαραίτητο να δώσουμε χώρο σε καταπιεσμένες, λησμονημένες και απωθημένες εμπειρίες, γεγονότα και πληροφορίες. Πάνω απ’ όλα, η ανάμνηση των φρικαλεοτήτων του φασισμού και η μη συμφιλίωση με αυτές είναι ακόμη πιο επείγουσα σήμερα λόγω των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παγκοσμίως.
Επιλεγμένοι, στίχοι τραγουδιών και ποιήματα, οργανωμένα σε θεματικές ενότητες, θα διαβαστούν από συμμετέχοντες και συμμετέχουσες στην εκδήλωση και θα συμπληρωθούν από την προβολή ηχογραφημένων μουσικών βίντεο που σχετίζονται με την αντίστοιχη θεματική ενότητα. Για κάθε θεματική ενότητα θα υπάρχει μια σύντομη εισαγωγή. Οι στίχοι, τα τραγούδια και τα ποιήματα χωρίζονται στις παρακάτω θεματικές ενότητες:
Ι. Κατοχή και Αντίσταση: Η κατοχή, η καταλήστευση της χώρας, η εξόντωση χιλιάδων από το ναζιστικό καθεστώς, ο βομβαρδισμός και η πυρπόληση χωριών, δωσιλογισμός και Αντίσταση.
II. Μετανάστευση και Προσφυγιά
α. Ελληνική μετανάστευση
β. Προσφυγιά και μετανάστευση σήμερα
IΙΙ. Κρίση και Κοινωνικές επιπτώσεις
IV. Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός: Συγκεκριμένη Ουτοπία
Πριν από κάθε θέμα προηγείται μια σύντομη εισαγωγή.
«Την εκδήλωση αυτή αφιερώνουμε σε όλες/όλους αυτές/αυτούς που διακινδύνεψαν ή και θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία και την αξιοπρέπεια. Ιδιαίτερη μνεία οφείλω προσωπικά στους Μανώλη Γλέζο, Γιώργη Κλάδο και στο Μανώλη Φουρτούνη από την Κέφαλο της Κω για τους αγώνες τους και γιατί με τίμησαν με τη φιλία τους.
Εάν έχουμε μια ελπίδα την οφείλουμε σε αυτούς που δεν έχουν καμία» (Walter Benjamin)
